Poljoprivredna genetika
Poljoprivredba genetika je područje genetike koje je specijalizirano za fundamentalne i aplikativne aspekte pojava i procesa nasljeđivanje kod organizama koji su značajni za poljoprivrednu proizvodnju.
četiri genotipa graha
Postoje vjerodostojni dokazi da ova oblast genetike ima duboke korijene još u početnim fazama razvoja civilizacije. Tako je poznato da je 3000. p.n.e. bilo rašireno namjensko ukrštanje različitih rasa domaćih životinja, u clju dobijanja poželjnih fenotipova, kako po kvaltativnim, tako i kvantitativnim obilježjima. Međutim, nema zapisa o prvim selekcijskim ili hibridizacijskim zahvatima putem kojih su dobijene prve sorte i rase kultiviranih biljaka i životinja. U arheološkim iskopinama na Bliskom Istoku najučestalije su bile sjemenke trava tipa današnje pšenice i drugih strnih žitarica. Zna se da su drevni Egipćani, Grci i Rimljani ukrštali konje u cilju "oplemenjivanja".
Imajući u vidu stalnu težnju ljudi da dobiju što više i što kvalitetnijih proizvoda za ishranu, hortikulturu ili bilo koje druge potrebe ili interese, razumljivo je što se korijeni genetičkih istraživanja u suvremenom smislu nalaze u oblasti proizvodnje poljoprivrednih kultura. Prve predmendelovske postulate klasične genetike postavili su Hugo de Vries i Wiliam Bateson.
Dosadašnji razvoj genetike poljprivrednih kultura bio je podsticajan za razvoj genetike uopće. Povratna sprega između fundamentalne i aplikativne genetike posebno je intenzivirana nakon revolucije molekulskogenetičkih otkrića i postavke centralne dogme molekulske biologije. Značaj genetike poljoprivrednih kultura ubrzano raste nakon intenziviranje biotehnologije na bazi genetičkog inženjerstva, odnosno početka proizvodnje genetički modificirane hrane. Proizvodnja genetički modificiranih biljaka i životinja odavno je komercijalizirana u mnogim zemljama svijeta, dok u Evropu oko tog pitanja još uvijek ne postoji opća suglasnost, iako su zakonski regulirane neophodne mjere biosigurnosti.[1][2]
Ubrzani razvoj molekulske genetike tokom proteklih nekoliko decenija ubrzao je razvoj mnogih alati koji su uveliko povećali efikasnost i preciznost oplemenjivačkih programa I ostvarili bolji u specifične mehanizme genetičke kontrole komercijalno bitnih odlika poljoprivrednih kultura. Na ovaj način, podjela između naučnih oblasti genetika i oplemenjivanje, odnosno fundamentalnu i aplikativnu genetika postala je zastarjela i suvišna.
Ova oblast genetike daje značajan doprinos očuvanju biološke raznolikosti, posebno u sferi konzervacijske biologije i formiranja banki gena arhaičnih i autohtonih poljoprivredno i općebiološki značajnih resursa, u mnogim dijelovima svijeta.
Reference uredi
- ^ Bajrović K, Jevrić-Čaušević A., Hadžiselimović R., Ed. (2005): Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 9958-9344-1-8.
- ^ Sofradžija A., Berberović Lj., Hadžiselimović R. (2003): Biologija za 2. razred opće gimnazije: 39-41. Svjetlost, Sarajevo, ISBN 9958-10-581-0.