Planinarstvo

Planinarstvo je organizovana djelatnost ljudi koji se kreću snagom vlastitih nogu po planinama radi radi ličnog zadovoljstva. Ono objedinjuje sve čovjekove djelatnosti direktno ili indirektno vezane uz kretanje u planinskim predjelima, predstavlja izbor, odluku ili filozofiju - čitav niz aktivnosti koje savremenom čovjeku život čini ugodnijim, zdravijim i ispunjenijim misijom hodoljublja, prijateljstva i poštivanja.

Međunarodna klasifikacija sporta -SportAccord – obuhvata i planinarstvo jer ima sportska obilježja: ima učinak na zdravlje, traži fizičku spremnost, izdržljivost, samodisciplinu, timski rad, ovladavanje posebnim vještinama.

Planinarstvo je i oblik kulture, jer planinari:

• istražuju i otkrivaju zanimljivosti planinskih područja
• prenose iskustva putem predavanja, izložbi, knjiga, stručnih članaka u novinama i časopisima.
• stoljetnim istraživanjem planinske prirode dali su zapažendoprinos kulturi i znanosti (botanika, geografija itd.)

Planinarstvo se uslovno može smatrati oblikom turizma jer obuhvata putovanja bez materijalnog cilja.

Temelj i osnova planinarenja odnos je prema drugim ljudima, prema životinjama, biljkama i cjelokupnoj neživoj prirodi. Iako ljudi u planine odlaze iz raznoraznih motiva, svaki odlazak podrazumijeva solidarnost, briga za drugoga, požrtvovnost (u smislu žrtvovanja vlastite komocije), tolerancija i suosjećanje. Time je ujedno svaki planinar na sebe primio obvezu promovisanja svih tih vrijednosti. Planinarstvo je ozbiljna životna filozofija koja u svakome od nas nastoji na što potpuniji način ostvariti ono najbolje za nas, za druge oko nas i prirodu kao cjelinu.

Planinarske discipline

Klasično planinarenje u osnovi podrazumjeva hodanje (pješačenje) po bezbjednim stazama i putevima u prirodi i izletištima. Traje duže od 2 časa i potrebno je planiranje ovakve aktivnosti. Za planinarenje je potrebna lična i kolektivna planinarska oprema, planinarska odjeća i obuća koje omogućavaju zaštitu, bezbjedno i slobodno kretanje u svim vremenskim uslovima ljeti i zimi. Na pješačkim stazama ne treba da postoje teže prepreke. Od tehničkih pomagala preporučuju se štapovi za pješačenje. Razvoj planinarstva doveo je do njegovog proširenja u nekoliko disciplina.

Visokogorsko planinarenje

Visokogorsko planinarenje podrazumjeva aktivnost u visokim i razuđenim planinskim masivima. Za visokogorsko planinarenje neophodno je iskustvo i znanje za bezbjedno kretanje kroz planinu, fizička i psihička pripremljenost, korišćenje planinarske tehničke opreme, poznavanje orjentacije, metereologije, bivakovanja, pravila ishrane, prve pomoći i spasavanja kao i poznavanje osnova tehnike alpinizma za osiguravanje kretanja na strmim i stjenovitim padinama, ljeti i zimi.

Alpinizam

Alpinizam je planinarska disciplina tehničkog penjanja u visokim stijenama po odabranim dugačkim pravcima-smerovima, uz korišćenje alpinističke opreme, specijalnih pomagala i uvježbanih tehnika penjanja. Za bavljenje alpinizmom obavezna je odgovarajuća obuka i izuzetna pripremljenost planinara-alpiniste. Za ocenjivanje tehničke težine uspona postoji više skala na međunarodnom nivou. Penjanje u ledu (ice climbing) predstavlja penjanje strmih ledenih formacija (vodopadi i stijene i litice čije su površine pokrivene ledom).

Sportsko penjanje

Iz alpinizma se razvila disciplina sportsko penjanje. Penjanje se izvodi u prirodnoj i na veštačkoj stijeni na smjerovima male dužine-visine (8 – 30 m). Savlađivanje smjerova vrši se slobodnim usponom uz tehničko osiguravanje od pada sa korišćenjem klinova unapred postavljenim za međuosiguranje. Sportsko penjanje je kvalitetna takmičarska disciplina za kategorije težinskog, brzinskog i boldering uspona sa međunarodnom skalom za određivanje stepena težine uspona.

Via ferata

Obezbijeđena planinska staza kroz teško pristupačne stjenovite terene naziva se Via ferata. Opremljena je nogostupima, čeličnim sajlama, željeznim klinovima i ljestvicama, koje su pričvršćene uz stijenu. Na via ferati, uz korištenje lične tehničke opreme potrebna je fizička i psihička izuzetna pripremljenost.

Speleologija

Speleologija je grana planinarstva koja obuhvata istraživanje kraških fenomena u planinama, postanak i razvoj pećina i drugih oblika, registruje njihove dimenzije, proučava fizičke i hemijske procese u podzemlju, prati podzemne vodene puteve, proučava živi svijet podzemlja, mikroklimatske odnose. Speleologija u tehnici istraživanja koristi odgovarajuću speleološku i alpinističku tehničku opremu. Za bavljenjem speleologijom obavezna je posebna obuka i izuzetna pripremljenost.

Kanjoning

Podrazumijeva kretanje kroz kanjon uz korištenje različitih tehnika, koje mogu uključivati hodanje, penjanje, skakanje i plivanje te druge aktivnosti. Kanjoning uključuje tehničko spuštanje, planinarsku opremu i iskustvo kretanja kroz divljinu.

Planinski biciklizam

Kretanje biciklom kroz planine zahtjeva posebnu opremu i bicikle, kao i određena predznanja, iskustvo i tehniku za ofroud vožnju (vožnja van puta).

Orijentaciono takmičenje

Takmičenje u orijentaciji je pronalaženje kontrolne tačke na nepoznatom terenu uz pomoć topografske karte i kompasa. Znanje čitanja topografskih karata se stiče na posebnim seminarima.

Organizovanje

Historija organiziranog planinarstva u svijetu započinje 1857. god. kada je u Londonu osnovan ALPINE CLUB kao prva planinarska organizacija u svijetu. Godine 1874. godine osnovano je Hrvatsko planinarsko društvo u Zagrebu, kao dvanaesto društvo – savez u svijetu.

Prva planinarska organizacija u BiH bio je Bosanskohercegovački turistički klub, koji su 21. septembra 1892. godine osnovali visoki i viši Austro-Ugarski činovnici. Turistički klub radio je na izgradnji planinarskih objekata, markiranju planinarskih staza i puteva i organizovanju izleta u prirodu. U prvim godinama članstvo su sačinjavali stranci, doseljeni činovnici, ali kratko vrijeme nakon toga i domaće stanovništvo se uključuje.

Međunarodna planinarska asocijacija (Union Internationale des associations d’alpinisme – UIAA) ima sjedište u Bernu, Švicarska Članica je Međunarodnog olimpijskog odbora (IOC) i bavi se standardizacijom opreme, stručnih tehnika i edukacije.

Planinarski savez Bosne i Hercegovine

Planinarski savez Bosne i Hercegovine je krovna planinarska organizacija, čija je ujediniteljska Skupština održana u septembru 2015. god. na Trebeviću. Čine ga sva tri postojeća planinarska saveza BiH, registrovana kod ministarstava pravde na entiteskim nivoima:

• Planinarski savez Federacije Bosne i Hercegovine
• Planinarski savez Herceg Bosne
• Planinarski savez Republike Srpske