Partizanske bolnice kod Bosanskog Petrovca

Partizanske bolnice kod Bosanskog Petrovca predstavljale su značajan dio narodnooslobodilačke borbe, ne samo za borce sa tog područja, već i za jedinice glavnine partizanskih jedinica.^[1]

Bolnički kapaciteti

Prva dva paviljona, u Slatini ( Drinića), i u Lastvama izgrađeni su u prvoj polovini 1942. godine.

Dolaskom proleterskih jedinica krajem avgusta 1942. godine u Driniću je privremeno smještena Centralna bolnica pri Vrhovnom štabu NOVJ-e sa 700 ranjenika i oboljelih boraca. Veliki dio ranjenika iz proleterskih jedinica bio je razmješten po kućama. Bolnica u školi u Smoljani mogla je da primi 120, u Šobotovcu 80,^[2] i u Suvaji 45 ranjenika. Hirurška odjeljenja postojala su u Lastvi, u školi u Risovcu, Vođenici (50-70 ranjenika), Skakavcu (30-40 ranjenika) i Bjelaju (80-100 ranjenika). U selu Marjanović Dolu nalazila se Centralna apoteka, odakle je vršen raspored lijekova i drugog sanitetskog materijala. Ova apoteka potpadala je isključivo pod nadležnost Odsjeka za sanitetsku službu Vrhovnog štaba.

Bolnički paviljon u Jasikovcu (Bolnica Klekovača) predstavljao je, po svojim razmjerama, jedan od najvećih objekata te vrste, izgrađen u vrijeme čitave narodnooslobodilačke borbe. U izgradnji je učestvovalo u prosjeku 300 ljudi. U njemu su se prvenstveno liječili tifusni bolesnici počev od 1. novembra 1942. god.. Njegov kapacitet iznosio je ukupno oko šest stotina postelja. U Jasikovci su radili ljekari: Frida Gutman, Oskar Ginzberger, Stanko Martinović, Bušatlić (zarobljenik) i dva italijanska zarobljena ljekara. Krajem januara 1943. godine, usljed IV ofanzive Jasikovac bio je evakuisan a zatim razoren neprijateljskom avijacijom.

U to vrijeme održan je i Prvi kongres ljekara partizana.

Na liječenju iz proleterskih i krajiških jedinica u Centralnoj bolnici se tada nalazilo oko 4.689 boraca, od kojih je u toku liječenja umrlo oko 200 boraca.^[3] U januaru 1943. počela je četvrta neprijateljska ofanziva i evakuacija ranjenika. Broj teško ranjenih u pokretu dostigao je cifru od oko 700 ljudi na nosilima, pa su oni u toku evakuacije predstavljali jedan od najtežih problema, jer se kolona sa ranjenim borcima razvukla na oko 60 kilometara u pokretu prema Neretvi. U koloni su bili i ranjenici pristigli iz Hrvatske.

Evakuacija sa aerodroma Medeno polje 1944

Početkom 1944. godine, po naređenju Sanitetskog odjeljenja pri Vrhovnom štabu, koji se u to vrijeme nalazio u Drvaru, početkom 1944. godine otpočelo se sa evakuacijom najtežih ranjenika u savezničke zemlje. Oformljena je bolnica u selu Driniću, u koju su dovođeni ranjenici i gdje su vršene posljednje pripreme pred transport.. Ona je proglašena glavnom evakuacionom bolnicom, jer je bila i najbliža improvizovanom aerodromu u Medenom Polju, Istovremeno je engleska sanitetska misija, iz Kaira isporučila dvije kompletne opreme i sav ostali sanitetski materijal za potrebe hirurških ekipa u ukupnoj težini od šest tona.

Nakon desanta na Drvar, evakuacija je uspješno nastavljena improvizovanom izgradnjom aerodroma u Tičevu i Zdenu kod Sanskog Mosta.

Literatura

Sanitetska Služba u Narodnooslobodilackom ratu Jugoslavije 1941-1945 - Nastanak i razvoj sanitetske službe u oružanim snagama narodnooslobodilačkog pokreta u Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori, Hrvatskoj i Makedoniji –Grupa autora Beograd, 1989. Vojnoizdavački i novinski centar : Sanitetska uprava SSNO, 1989
Razvoj sanitetske službe u našoj armiji – Dr. Gojko Nikoliš, Beograd 1947.
BOSANSKI PETROVAC U NOB, Kongres ljekara partizana –Dr. Moni Levi, Opštinski odbor SUBNOR, 1974