Neolitski Orkney
Neolitski Orkney je grupa 4 neolitska spomenika i niz neiskopanih grobnih, ceremonijalnih i naseljenih, na ostrvu Mainland u Orkneyu, na sjeveru Škotske. Stariji su od Stonehenge-a i Velike piramide i nazvani Škotski Pompeji, zbog izvanredne očuvanosti. Oni pružaju dokaze o materijalnim i duhovnim standardima, kao i o vjerovanjima i društvenim strukturama neolitskog perioda ljudske civilazicije.[1]
| Svjetska baština | |
|---|---|
 Neolitsko kameno naselje (3180. – 2500. pne.) | |
| Zvanični naziv | Srce neolitskog Orkneya |
| Lokacija | Mainland,Orkney, Škotska Ujedinjeno Kraljevstvo |
| Kriterij | i, ii, iii, iv |
| Referenca | 514 |
| Uvrštenje | 1999. (23. sjednica) |
| Proširenja | 2015 |
| Površina | 15 ha |
| Tampon-zona | 6.258 ha |
| Koordinate | N58 59 45.8 W3 11 19.2 |
Upisani su 1999. godine na UNESCO-ovu listu mjesta svjetske baštine, pod imenom "Srce neolitskog Orkneya".Biti na listi svjetske baštine također je veliki uspjeh u turističkom smislu. Orkney ima gotovo najveće stope rasta u cijeloj Škotskoj sa rastom od oko 20 posto godišnje. Značajno je povećan i obim posjetilaca sa krstarenja, koji se u posmatranom periodu gotovo udvostručio. Većina programa krstarenja sadrži posjetu mjestima sa liste.[2]
Maeshow je kameni tumulus sa komorama koji izvana izgleda kao kupolna zemljana humka prečnika 35 m i visine 7,3 m, s jarkom širine 14 m koji ga okružuje, iz oko 3.000. pne. Unutra se nalazi izdijeljena grobnica koja je postavljena tako da je kroz dugi prolaz osvjetljena za zimskog solsticija. Kada su je poharali Vikinzi u 9. vijeku, ostavili su najveću kolekciju runa na svijetu.
Stojeće kamenje Stenessa su četiri pljosnata kamena, preostala od 12, koji su činili neolitski kromleh iz oko 3.000. pne. Tri su visoki 5 m, a najviši ima 6 m.
Prsten Brodgara je najsjevernije svetilište od kamenja (kromleh) u krugu promjera 104 m, izvorno od 60 kamenja, ukopani u jarku 3 x 10 m.
Skara Brae je neolitsko kameno naselje (3180. – 2500. pne.) koje se sastoji od zbijenih kuća uz morsku obalu, s uređenim interijerom u kamenu. Sastoji se od 8 grupisanih kuća, dimenzija oko 40 m2, sa jednom kvadratnom sobom u kojoj je kamena peć za grijanje i kuvanje. Ukupno je u naselju živjelo oko 50 ljudi. Kuće su iznutra bile premazane organskom teksturom nepoznatog sastava, radi čuvanja toplote. Bile su opremljene kamenim namještajem, ukljućujući ormare, krevete, toaletni sto, stolice i ostave. Postojao je primitivni oblik toaleta i sofisticirani sistem drenaže. Jedna od 8 kuća imala je sobu sa alatom.
"Škotski Pompeji", kako ih zovu, su sačuvani jer ih je prekrio morski pijesak do njihova otkrića 1850. godine. Tu su pronađeni mnogi nalazi koji svjedoče o lončarstvu, pekarstvu, lovu, stočarstvu i uzgoju školjaka, ali i radionica gdje su pronađene "Izrezbarene kamene loptice".
Godine 2008., između Prstena Brodgara i Stojećeg kamenja Stennesa, otkriveno je još jedno neolitsko naselje koje je nazvano Ness Brodgara. Na tom lokalitetu su 2010. godine iskopani ostaci velike građevine, s kamenim pločama dekoriranima geomatrijskim urezima i masivnim oslikanim kamenim zidom, koju su nazvali neolitskom "katedralom".
Vanjski linkovi
uredi- Meashow na Orkneyjar Arhivirano 16. 6. 2017. na Wayback Machine
- Standing Stones o' Stenness Arhivirano 7. 6. 2017. na Wayback Machine
- Ring o' Brodgar Arhivirano 15. 7. 2017. na Wayback Machine
- Skara Brae Arhivirano 5. 5. 2016. na Wayback Machine
Reference
uredi- ^ "Neolitski Orkney - 514". UNESCO: Svjetska baština - whc.unesco.org. Pristupljeno 9. 2. 2016.engleski: '
- ^ "Orkney na listi UNESCO". Arhivirano s originala, 24. 8. 2007. Pristupljeno 30. 11. 2019.
