Nekropola Grčko groblje u Šćepan Polju
Nekropola Grčko groblje u Šćepan Polju (ili nekropola u Zagrađu) nalazi se u općini Plužine, Crna Gora. Nekropola je na listi 28 srednjovjekovnih nekropola stećaka koje su 2016. godine proglašene Svjetskom baštinom UNESCO-a. Na listi su 22 nekropole u Bosni i Hercegovini, po 3 u Srbiji i Crnoj Gori, a 2 u Hrvatskoj.[1][2]
| Svjetska baština | |
|---|---|
 Stećak Petka Krstjanina | |
| Lokacija | Plužine,  Crna Gora |
| Dio | Stećci - srednjovjekovni nadgrobni spomenici |
| Sadrži | 1 |
| Kriterij | iii, vi |
| Referenca | 1504 |
| Uvrštenje | 2016. (40. sjednica) |
| Ugroženost | no |
U mnogim krajevima nekropole stećaka se pripisuju "grčkom" stanovništvu. Mještani ne pamte ko se tu sahranjivao. Zaboravljena tradicija dovela je do toga da se ovi spomenici poimaju kao obilježja nekih drugačijih i tuđih pokojnika. Prema narodnom predanju, navodno su ti "Grci" poslije niza gladnih godina i teških zima napustili svoja ognjišta, a iza njih su ostala "grčka" groblja. Naučno objašnjenje naziva je da nije riječ o groblju Grka nego ljudi s ovih prostora. Stećci su kasnije generacije podsjećali na nešto "daleko i staro", za šta im je sinonim bila Stara Grčka, te je tako nastalo "grčko groblje".[3]
Ovi monolitni kameni nadgrobni spomenici (stećci) nastali su u periodu od druge polovine 12. do 16. vijeka, iako su se najintenzivnije izrađivali tokom 14. i 15. stoljeća.[4] Stećci su izuzetno svjedočanstvo o duhovnim, umjetničkim i historijskim aspektima srednjovjekovnih kultura jugoistočne Evrope, područja u kojem su se tradicije i utjecaji evropskog zapada, istoka i juga ispreplitali s ranijim tradicijama. Ističu se po svojoj međukonfesionalnosti, a ispod njih su sahranjivani pripadnici sve tri srednjovjekovne kršćanske zajednice, uključujući pravoslavnu, katoličku i crkvu bosansku
Opis uredi
U Plužinama, u Zagrađu, u listopadnoj šumi ispod Soko-grada, smešteno je groblje na kome je sačuvano 16 stećaka, od kojih tri sljemenjaka (dva na četiri i jedan na dvije vode), dva sanduka (od kojih jedan s natpisom) i 11 ploča, od kojih je jedna amorfna, tj. nepravilnog, a ostale pravougaonog oblika. Rađeni su od lokalnog kamena, finije su obrade, ali su većinom neukrašeni.
Nekropolom dominira prvi stećak u obliku monumentalnog sanduka, u literaturi poznat kao stećak Petka Krstjanina.[3] Sadrži epigrafski natpis izveden u pravilnim redovima, ustavnim slovima ujednačene visine. U natpisu sa jedne strane se kaže:
- Bože, ја Petko krstjanin, beleg postavio za života, očekujući smrt u Sokolu, uz svog milog gospodina vojvodu Stjepana,
Na drugoj strani stećka Petko se obraća Bogu
- da primi njegovu dušu i moli braću i družinu da mu prolazeći ne gaze grob.
Tekst se završava poznatom epigrafskom frazom upozorenja na prolaznost života. - jer sam ja bio kao i vi, a vi ćete biti kao i ja smrtni.
Stećak je podignut između 1435. i 1448.[5]
Nekropola je u lošem stanju. Stećci su obrasli u niže i više rastinje, prekriveni su mahovinom, zemljom, lišćem, granama i travom.
Reference uredi
- ^ "Stećci srednjovjekovni nadgrobni spomenici - 1504". UNESCO: Svjetska baština - whc.unesco.org. Pristupljeno 9. 2. 2021.engleski: '
- ^ "Državna komisija". Arhivirano s originala, 17. 1. 2020. Pristupljeno 18. 3. 2022.
- ^ a b Stećci - Jedini zaštićeni crnogorski kamen - www.caffemontenegro.me, 15.3.2022
- ^ "Šefik Bešlagić: STEĆCI – KULTURA I UMJETNOST". Veselin Masleša. 1971. Pristupljeno 9. 2. 2017.
- ^ Grčko groblje, Šćepan Polje Plužine - www.portalanalitika.me