Milan Obrenović (kralj)

Milan I
Milan I
Kralj Srbije
Vladavina	6 mart 1882 - 6 mart 1889
Nasljednik	Aleksandar I
Knez Srbije
Vladavina	10 juni 1868 - 6 mart 1882
Prethodnik	Mihailo
Supružnik	Natalija Keško
Djeca	Aleksandar Obrenović
Dinastija	Obrenović
Otac	Miloš Obrenović
Majka	Marija Katardži
Rođenje	22. august 1854 ; Marašešti, Kneževina Moldavija
Smrt	11. februar 1901 (u 46 godini); Beč, Austro-Ugarska
Mjesto sahrane	Manastir Krušedol, Srbija

Milan Obrenović (srpski: Милан Обреновић; 22. august 1854. - 11. februar 1901.) je bio vladar Srbije od 1868. do 1889. godine, prvo kao knez (1868. - 1882.) a zatim kao kralj (1882. - 1889.).

Djetinjstvo

Rođenje i djetinjstvo u egzilu

Milan Obrenović je rođen 1854. godine u Marašešti u Moldaviji gdje je njegova porodica živjela u izgnanstvu od 1842. godine kada je svrgnut Milanov rođak knez Mihailo Obrenović.

Milan je bio sin Miloša Obrenovića (1829. - 1861.) i njegove supruge Elene Marije Katardži (u Srbiji poznata kao Marija Obrenović), kćerke rumunskog grofa Konstantina Katardžija. Milanov djed (Milošev otac) je bio Jevrem Obrenović (1790. - 1856.), brat slavnog srpskog kneza Miloša Obrenovića. Milan je prema tome nećak kneza Miloša. Imao je samo jednu sestru Tomaniju.

Odmah nakon Milanovog rođenja, njegovi roditelji su se razveli. Nekoliko godina kasnije, 20. novembra 1861. godine, njegov otac Miloš je poginuo boreći se protiv Osmanlija kod Bukurešta kao strani plačenik u rumunskoj vojsci. Tada je došao da živi kod svoje majke Marije koja je dobila starateljstvo nad njim. Marija je, međutim, živjela aristokratskim načinom života i postaje žena rumunskog vladara Aleksandra Ioana Cuza i rađa mu dva sina - Sašu i Dimitrija. Zbog toga, ona pokazuje malo interesa za djecu iz prethodnog braka, tako da je postignut dogovor da mladog Milana legalno usvoji njegov rođak Mihailo Obrenović, koji se u međuvremenu vratio u Srbiju i postao vladajući knez 1860. godine.

Vladavina

Knez Milan kreće u rat 1876. godine.

Poslije ubistva kneza Mihaila na Košutnjaku, Milan je trebao da preuzme vlast. Ali, pošto je te 1868. godine imao samo četrnaest godina, sljedeće četiri godine Srbijom je upravljalo tročlano Namjesništvo.

Preuzeo je vlast 1872. godine. Najveću pažnju je posvetio vojsci koja mu je bila apsolutno odana. Godine 1875. počinje Nevesinjski ustanak. Milan je osudio ovaj ustanak i Srbija nije učestvovala u njemu. Jedan dio političara je mislio da je ovaj ustanak izbio radi Crne Gore i da služi njenim ciljevima. Ako bi Crna Gora pobijedila, postala bi opasan takmac Srbiji, a ako bi izgubila, Srbija bi bila riješena konkurenta. Međutim, pod pritiskom javnosti, objavljen je rat Osmanlijskom carstvu 1876. Srbija je bila nespremna za ovaj rat i brzo je poražena. Osmanlijska vojska je bila bolje obučena i imali su bolje oružje, a i pobijedili su u veoma važnoj bici kod Đunisa.

Knez Milan i knjeginja Natalija sa njihovim sinom kneževićem Aleksandrom 1880. godine.

Srbija, na nagovor Rusije, ponovo objavljuje rat Osmanlijama 2. decembra 1877. Najbolje osmanlijske snage bile su na frontu sa Rusijom, pa je Srbija lako uspijela da oslobodi Niš, Pirot i Vranje. Na Berlinskom kongresu Srbija je dobila nezavisnost i slijedeće okruge: Vranjski, Niški, Toplički i Pirotski okrug, ali je Austro-Ugarska dobila Bosnu i Hercegovinu na upravljanje. Narod u Srbiji nije bio zadovoljan. Očekivali su više teritorija i bili su uvjereni da ih je Rusija izdala. Sličnog mišljenja je bio i knjaz Milan. Odlučio je da se okrene Austriji.

Kralj Milan sa evropskim vladarima u dvorcu Homburg 1883. godine.

Godine 1881. potpisana je čuvena Tajna konvencija. Ona je podrazumijevala prijateljsku politiku između Srbije i Austrije. Srbija nije trebala trpiti nikakve provokacije i spletkarenja protiv Austrije na svojim teritorijama, a zauzvrat je Austrija trebala podržati proglašenje Srbije za kraljevinu. Godine 1882. Milan se proglasio za kralja. Iako je Srbija dobila nezavisnost i postala kraljevina na Milana su za kratko vrijeme izvršene čak tri atentata čija je pozadina bila posledica odvajanja Srbije i Bosne i njihovo podpadanje pod austrijsku, odnosno evropsku sferu uticaja. Titula kralja mu nije donijelo ugled u narodu, već je postao još omraženiji. Iz straha od narodne pobune, kralj je odlučio da se od naroda pokupi svo oružje. Kao odgovor na ovo, u istočnoj Srbijii izbija Timočka buna. Pobuna je ugušena. Radikali su okrivljeni za nju, pa je stranka zabranjena. Rukovodstvo radikala je pobjeglo u Bugarsku. Godine 1885, nakon što je Bugarskoj pripojena Istočna Rumelija, kralj joj je postavio ultimatum; ili je Bugarska trebala dati Srbiji grad Vidin i još neke teritorije kao odštetu, ili rat. Bugarska nije pristala, pa je kralj objavio rat. Rat je završen katastrofalnim porazom Srbije. Uspostavljeno je predratno stanje u teritorijama. Kralj Milan je 1888. godine donio slobodoumni, takozvani Radikalski ustav. Zatim je abdicirao i ostavio vlast sinu Aleksandru.

Kasniji život i smrt

Milan se vratio u Srbiju 1897. godine kao vrhovni komandant vojske, koju je potpuno reformisao i modernizovao. To su mu i najveći protivnici priznavali kao veliku zaslugu. Sin ga je protjerao iz Srbije 1901. godine jer Milan nije podržao sinovljev brak sa Dragom Mašin. Umro je 11. februara 1901. godine, u Beču, od upale pluća.

Literatura

Aleksandar Rastović (2000). Velika Britanija i Srbija (1878-1889). Istorijski institut. ISBN 9788635504636.CS1 održavanje: ref=harv (link)
Aleksandar Marušić i Ana Bolović. Obrenovići u muzejskim i drugim zbirkama Srbije i Evrope (I-V tom). Muzej rudničko-takovskog kraja. Arhivirano s originala, 27. 9. 2019. Pristupljeno 27. 9. 2019.CS1 održavanje: ref=harv (link)

Vanjski linkovi

Commons logo

Commons ima datoteke na temu: Milan Obrenović (kralj)