Mihailo Obrenović

Mihailo Obrenović (ćir.: Михаило Обреновић; 16. septembar 1823 – 10. juni 1868) bio je knez Srbije od 1839. do 1842. godine i ponovo od 1860. do 1868. godine. Njegova prva vladavina je završila njegovim svrgnućem 1842. godine, a njegova druga vladavina njegovim ubistvom 1868. godine.

Mihailo
Vladavina	8. juli 1839 – 14. septembar 1842. 26. septembar 1860 – 10. juni 1868.
Prethodnik	Knez Milan
Nasljednik	Kralj Milan
Supružnik	Julia Hunyady von Kéthely
Dinastija	Obrenović
Otac	Miloš Obrenović
Majka	Ljubica Vukomanović
Rođenje	(1823-09-16) 16. septembar 1823. Kragujevac, Kneževina Srbija
Smrt	10. juni 1868(1868-06-10) (44 godine) Beograd, Kneževina Srbija

Rani život

Mihailo Obrenović je bio najmlađe dijete kneza Miloša Obrenovića i njegove supruge Ljubice Vukomanović. Rođen je u Kragujevcu 16. septembra 1823. godine. Mihailo je završio školovanje u Požarevcu, a zatim se sa svojom majkom preselio u Beč. Nakon smrti njegovog oca, njegov stariji brat Milan Obrenović je došao na prijestolje po pravu nasljedstva 1. juna 1839. godine. Međutim, bio je slabog zdravstvenog stanja i često je oboljevao. Vladao je svega nepunih mjesec dana i umro je 8. jula 1839. godine u Beogradu. Nakon njegove smrti u Beogradu su se skupile narodne starješine i odlučile da se na prijestolje dovede drugi Milošev sin Mihailo Obrenović.

Vladavina

Knez Mihailo uoči susreta sa Napoleonom III 1859. Autor fotografije André-Adolphe-Eugène Disdéri.

Sedlo kneza Mihaila, Historijski muzej Srbije.

U to vrijeme Mihailo Obrenović se nalazio u Bukureštu, na jednom od posjeda svoga oca. Narodne starješine su poslale njegovu majku Ljubicu i Antu Protića u Vlaška, kako bi doveli kneza Mihaila. Knez je prije dolaska u Srbiju otišao sa svojom majkom kod Osmanlijskog sultana Abdulmedžida I koji ga je dočekao sa velikim počastima. Sultan mu je tada dao titulu mušira i odlikovao ga ordenom Iftihara. Praćen svojom svitom, knez Mihailo dolazi u Srbiju 2. marta 1840. godine.

Pošto je bio maloljetan, određeno mu je namjesništvo (Jevrem Obrenović, Toma Vučić Perišić i Avram Petronijević). Porta je potvrdila njegov izbor kao izabranog vladara, a ne kao nasljednog. Veoma mlad i neiskusan, Mihailo se nije najbolje snalazio u složenim prilikama unutrašnjeg i spoljašnjeg položaja Srbije. Svrgnut je 1842. godine u buni koju je predvodio jedan od najistaknutijih ustavobraniteljskih prvaka, Toma Vučić Perišić. Ustavobranitelji su na skupštini izabrali novog kneza Aleksandra Karađorđevića 1843. godine.

Delegacija na čelu sa knezom Mihailom uoči prijema kod porte i sultana u Istanbulu 1867. Autor fotografije P. Sebah, Historijski arhiv u Beogradu. Nakon mirne predaje turskih tvrđava u Srbiji delegacija je tražila preuzimanje Bosne na upravu pod sultanovim suverenitetom. Iste godine dolazi do Austro-Ugarske nagodbe i stvaranje Dvojne monarhije što je dovelo do straha od aneksije kako Srbije tako i Bosne.

Spomenik knezu Mihailu na konju sa uzdignutom rukom i Narodno pozorište 1895. U samoj blizini spomenika nalazila se kafana Dardaneli. Spomenik je podignut 1882. godine na mjestu porušene Stambol kapije gdje je počinjao Carigradski drum i predstavlja djelo fiorentskog skulptora Enrica Pazzia. Autor fotografije Milan Jovanović. Zanimljivo da su 2018. godine prilikom rekonstrukcije Trga republike otkriveni ostaci Stambol-kapije.

Okrvavljena kneževa odeća i luksuzna četvorocijevna spredpuneća "bibernica" kalibra 9mm za koju se danas sumnja da je pripadala jednom od trojice atentatora na kneza Mihaila. Historijski muzej Srbije.

Mihailo je, sa majkom, pobjegao preko Dunava u Austriju. Namjeravao se kad-tad vratiti u Srbiju, ali mirnim putem. Putovao je Evropom i oženio je groficu Juliju Hunyady von Kéthely, koja je bila potomak Janka Hunyadya. Nisu imali djece. U međuvremenu Mihailo je naučio francuski i njemački jezik.

Nakon što je zbačen Aleksandar, Mihailo je 1860. godine po drugi put postao knez Srbije. Ovoga puta je imao više iskustva u diplomatiji i upravljanju države. Mihailo je vodio aktivnu nacionalnu politiku. Srpska vojska u tom trenutku nije bila spremna za oslobodilački rat. To su potvrdili oficiri mnogih stranih zemalja, kao što su Pruska, Rusija i Austrija. Knez je tvrdio da se treba oprezno pripremati za rat, a u međuvremenu širiti srpsku propagandu u Makedoniji i Bosni. U narodu je bilo mnogo ljudi koji su promovirali rat; mnogi su govorili da treba jurnuti u krvavi oslobodilački rat. Većina tih nacionalističkih težnji se u tom trenutku nisu mogle ostvariti.

Prema Carigradu.

Jedan od velikih uspjeha kneza Mihaila je bilo uklanjanje osmanlijskih tvrđava, posada i flote iz Srbije. Jedini znak formalne sultanove vlasti je bila osmanlijska zastava u Beogradu. Knez Mihailo je prvi imao ideju za stvaranje Balkanskog saveza, ali zbog nepovjerenja prema Crnoj Gori i Bugarskoj, do tog saveza nije još došlo.

Knez Mihailo je 1868. godine pao kao žrtva atentata dok se vozio u kočijama na Košutnjaku. Atentatori su bili braća Radovanovići. U jutro 29. maja 1868. godine prišli su kneževoj kočiji i ubili ga ispalivši tri revolverska hica. Policija ih je uhvatila i osudila na smrt. Dokumentacija sa suđenja je proglašena državnom tajnom i sakrivena je. Mihaila je naslijedio njegov rođak Milan Obrenović, sin Miloševog brata Jevrema.

Literatura

• Aleksandar Marušić i Ana Bolović. Obrenovići u muzejskim i drugim zbirkama Srbije i Evrope (I-V tom). Muzej rudničko-takovskog kraja. Arhivirano s originala, 27. 9. 2019. Pristupljeno 27. 9. 2019.CS1 održavanje: ref=harv (link)
• Ćirković, Sima C. (2011). Knjaz Mihailo Obrenović - Život i vladavina. Dereta. str. 265.CS1 održavanje: ref=harv (link)
• Đukanović, Ilija K. (1990). Ubistvo kneza Mihaila 1-2 (reprint izdanja iz 1935). Beletra. str. 834.CS1 održavanje: ref=harv (link)
• Ljušić, Radoš (1998). Srbija 19. veka (1-3). Vojnoizdavački zavod. str. 1260.CS1 održavanje: ref=harv (link)
• Jovanović, Slobodan (1933). Ustavobranitelji i njihova vlada (1838—1858) (3. isp. i dop. izd.). Beograd: Geca Kon. Arhivirano s originala, 28. 5. 2020. Pristupljeno 12. 4. 2019. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link) CS1 održavanje: ref=harv (link)
• Milićević, Milan Đ. (2006). Kneževina Srbija (reprint izdanja iz 1876). Book. str. 1278. ISBN 86-7748-030-7.CS1 održavanje: ref=harv (link)

Vanjski linkovi

• Povodom stopedesetogodišnjice Svetoandrejske skupštine - Jedan neobeležen jubilej (NSPM, Miroslav Svirčević, 30.07.2009.)
• Svetoandrejska skupština u izveštajima engleskih diplomatskih predstavnika u Beogradu (Balkanološki institut, Ljubodrag P. Ristić, 1991) Arhivirano 7. 7. 2021. na Wayback Machine
• Zašto su ubili knjaza (Politikin zabavnik br. 3065, Duško Lopandić, 2010.)
• Čija je "bibernica" (Politika, 02.10.2011.)
• Kneza Mihaila svi želeli mrtvog (Večernje novosti, Boris Subašić, 07.06.2015.)
• Zagonetna "bibernica” ("Politika”, 10.02.2019)
• Feljton: Knez Mihailo - čuvar balkanske kapije (Večernje novosti, Ivan Lovrić, 2.10.2011.)
• Kako je trgovala Kneževina Srbija (Politika, B. Lomović, 10.09. 2008.)
• Potvrđeno da su na Trgu republike otkopani ostaci Stambol-kapije (Politika, 25.10.2018.)