Metamfetamin

Metamfetamin (N-metil-alfa-metilpenetilamin) je sintetička droga iz skupine spojeva feniletilamina i amfetaminske klase, koja brzo izaziva ovisnost. On je stimulans centralnog nervnog sistema (CNS). Stimulativne osobine su slične adrenalinu. Koristi se kao rekreaciona droga, rijetko za liječenje poremećaja hiperaktivnosti, deficita pažnje (ADHD) i pretilosti. Metamfetamin postoji u vidu dva enantiomera, dekstro- i levo-formi (dekstrorotarna i levorotarna forma). Dekstro forma metamfetamina je jača u vidu stimuliranja CNS-a od levo-enantiomera, međutim, obje su neurotoksini, stvaraju ovisnost i stvaraju iste toksične efekte kada se uzimaju u velikim dozama. Iako se rijetko prepisuju zbog potencijalnih rizika, metamfetamin hidrohlorid je dozvoljen od strane Američke administracije za hranu i lijekove (United States Food and Drug Administration (USFDA)), pod imenom "Desoxyn". Kada se koristi u slobodnoj prodaji, koristi se za povećanje seksualne želje, podizanja raspoloženja i energije, omogućavajući nekim korisnicima da imaju seksualne aktivnosti više dana u kontinuitetu.

Metamfetamin
Naziv lijeka	Metamfetamin
Druga imena	Dezoksiefedrin Metamfetamin Pervitin Anadreks Metedrin Metilamfetamin Sindroks Dezoksin
Grupa	Psihostimulanti
Klasifikacija
ATC kodovi	N06BA03
CAS registarski broj	537-46-2
Dostupnost bez recepta: ne
Stručne informacije
Hemijske osobine
Ime po IUPAC N-metil-1-fenilpropan-2-amin
Sumarna formula	C10H15N
Tačka topljenja	170–175 °C [(S)-metamfetamin-hidrohlorid]
Molarna masa	149,23 g/mol
Farmakokinetičke osobine
Biološka raspoloživost	62,7% oralno; 79% nazalno; 90,3% inhalirano; 99% rektalno; 100% intravenozno
Metabolizam	hepatički
Poluvrijeme eliminacije	9-12 sati
Izlučivanje	renalno

Efekti ove droge su teži nego kod kokaina i drugih droga i nekada uključuju akutnu depresiju, psihotične epizode i oštećenja mozga. Prodaje se ilegalno u raznim oblicima (pilule, prašak, kapsule). Jeftinija je od drugih ilegalnih droga i od legalno dostupnih supstanci. Metamfetamin se u ilegalnoj prodaju može naći kao čisti desno orjentirani enantiomer (dekstro forma) ili kao smjesa desno i lijevo orjentiranog enantiomera u omjeru 1:1. Nalazi se na listi II Konvencije Ujedinjenih Naroda o psihotropnim supstancama (United Nation Convention on Psychotropic Substances), a u SAD i drugim zemljama, proizvodnja, distribucija, prodaja i posjedovanje metamfetamina je ograničena ili ilegalna.

U manjim količinama, metamfetamin može izazvati povećano raspoloženje i opreznost, koncentraciju, energiju kod mirnih pojedinaca. U većim količinama, može izazvati psihoze, rabdomiolizu i cerebralno krvarenje. Poznat je kao droga koja stvara ovisnost i koja se veoma često zloupotrebljava. Teški korisnici imaju psihoze i prolaze kroz težak period nakon prestanka uzimanja, sindrom odvikavanja može da bude i nekoliko mjeseci duži od uobičajenog. Za razliku od amfetamina, metamfetamin je neurotoksin za ljude, oštećuje dopaminske i serotoninske neurone u CNS-u. Suprotno od amfetamina za metamfetamin postoje dokazi da oštećuje mozak, za dugoročne korisnike. Oštećenja uključuju štetne promjene u moždanoj strukturi i funkciji, kao što je redukcija sive materije u nekoliko regija mozga i štetne promjene u markerima metaboličkog integriteta.

Upotreba

Medicinska upotreba

U Sjedinjenim Američkim Državama, metamfetanim hidrohlorid, pod trgovačkim imenom Desoxyn, je odobren od strane FDA za liječenje ADHD i egzogene pretilosti (pretilost koja dolazi od faktora na koje pacijent ne može utjecati) kod djece i odraslih. Međutim FDA navodi da terapeutska korist koju pruža liječenje sa metamfetaminom treba ocijeniti i uporediti sa štetnim efektima koje izaziva korištenje istog. U SAD-u je levo-forma dostupna u nekim lijekovima koji se dobijaju bez recepta, a koriste se protiv nazalne kongestije.

Metamfetamin se povezuje sa velikim potencijalom za zloupotrebu, proizvodnja upotreba i posjedovanje su regulirani Zakonom o kontroli supstanci u SAD i nalazi se na spisku II (schedule II) u SAD. Metamfetamin hidrohlorid koji se može naći u prodaju u SAD, mora da sadrži upozorenje tzv: "black box warning".

Metamfetamin ima veliki potencijal za zloupotrebu. Zbog toga bi se trebao koristiti na pacijentima na kojima alternativne metode mršavljenja nisu bile efikanse. Korištenje metamfetamina dugoročno za liječenje pretilosti, može da izazove ovisnost i trebalo bi se izbjegavati. Posebna pažnja se treba obratiti na to da korisnik ne uzima metamfetamin u neterapeutske svrhe ili distribuciju, stoga se droga treba prepisivati umjereno. Zloupotreba metamfetamina može izazvati iznenadnu smrt ili ozbiljne kardiovaskularne probleme.

Rekreacionalna upotreba

Desoxyn tablete - farmaceutski metamfetamin hidrohlorid

Koristi se zbog izazivanja euforije, kao stimulans i afrodizijak. Prema dokumentarcu koji je snimila National Geographic, "cijela subkultura poznata kao "party and play" je zasnovana na upotrebi metamfetamina". Članovi San Francisco sub-kulture, koji se sastoje uglavnom od gaj korisnika metamfetamina, se obično sastaju na internet stranicama za upoznavanje. Metamfetamin je jak stimulans, ima afrodizijačne efekte i inhibitorno djeluje na ejakulaciju, zbog tih osobina korisnici mogu da imaju seksualne odnose kontinuirano i po nekoliko dana. Faza kroz koju korsinci prolaze nakon dugotrajnog uzimanja mogu da budu ozbiljne sa značajnom hipersomnijom.

Kristalni met- ilegalni metafetamin hidrohlorid

Kontraindikacije

Metafetamin se dovodi u vezu sa osobama koje imaju historiju zloupotrebe droga, srčanih bolesti, tešku uznemirenost ili anksioznost ili kod individua koje proživljavaju arterosklerozu, glaukom, hepertiroizam ili ozbiljnu hipertenziju. USFDA preporučuje da osobe koje su osjetljive na druge stimulanse ili trenutno uzimaju monoamin oksidazne inhibitore, ne bi trebali uzimati metamfetamin. Također i osobe sa bipolarnim poremećajem, depresijom, povišenim krvnim pritiskom, problema sa jetrom ili bubrezima, manijama, psihozama, Rejnoldovim fenomenom, napadima, tiroidnim problemima, trzajima ili Turetovim sindromom da prate simptome koji se javljaju dok uzimaju metamfetamin.

Nuspojave

Fizičke nuspojave

Mogu uključivati gubitak apetita, hiperaktivnost, proširene zjenice, pretjerano znojenje, zajampurenu kožu, suha usta i brušenje zuba (dovodeći do tzv. "meth usta"), glavobolju, neravnomjeran rad srca (ubrzan ili usporen), brzo disanje, visok krvni pritisak, nizak krvni pritisak, visoku temperaturu, dijareju, konstipaciju, zamućen vid, vrtoglavicu, trzanje, utrnulost, drhtanje, suhu kožu, akne i blijed izgled. Metamfetamin koji je prisutan u krvi može da dospije i do fetusa kroz placentu ili se može izlučivati kroz mlijeko. Novorođenčad koja su bila izložena metamfetaminu rađana su sa znatno manjim gestacionalnim obimom glave i težine. Izloženost metamfetaminu, kod neonatalne djece je izazivao simptome uznemirenosti, brzog disanja i povraćanja. Postporođajni sindromi su relativno blagi i samo u 4% slučajeva zahtijevaju medicinsku intervenciju.

Meth mouth

Korisnici i ovisnici o metamfetaminu mogu veoma brzo da izgube zube, bez obzira na način uzimanja, a stanje se neformalno zove "meth mouth" (usta meta). Stanje je obično gore kod korisnika koji ubrizgavaju drogu za razliku od onih koji ju puše, ušmrkavaju ili inhaliraju. Prema Američkom udruženju stomatologa, "meth mouth" su uzrokovana kombinacijom psiholoških i fizičkih promjena uzrokovanih drogom, rezultirajući kserostomiom (suha usta), dugotrajnim periodom slabe higijene usta, korištenjem visokokalorične hrane, gaziranih pića i bruksizmom (brušenje i stiskanje zuba). Mnogi istraživači se slažu da propadanje zuba kod korisnika metamfetamina uveliko zavisi od načina života ali da i suhoća usta pomaže tome ali da nije glavni uzrok propadanja zuba. Nuspojave su stiliziranje i preuveličane da odbiju trenutne koristnike metamfetamina, sugeriraju naučnici.

Psihološki efekti

Psihološki efekti uključju euforiju, disforiju, promjenu u libidu, opreznost, koncentraciju, insomniju, predosjećanje, samopouzdanje, iritantnost, odmornost, socializiranost, smanjen osjećaj umora, nemir, grandioznost, ponavljajuće i opsesivno ponašanje. Također ga povezuju sa anksioznošću, depresijom, metamfetaminskim psihozama, suicidima, i nasilnom ponašanju. Metamfetamin je droga od koje se veoma lahko postaje ovisan.

Fizičke i hemijske osobine

Metamfetamin je hiralna molekula sa dva entantiomera, dekstrometamfetamin i levometamfetamin. Na sobnoj temperaturi, slobodni metamfetamin je bezbojna tečnost sa karakterističnim mirisom kao u listovima geranije. Rastvorljiv je u dietil eteru i etanolu, a mješiv je u hloroformu. Nasuprot, metamfetamin hidrohlorid je bez mirisa i gorkog ukusa. Tačka topljenja je između 170 i 175 C, a na sobnoj temperaturi je u vidu bijelih kristala ili kao bijeli kristalni prah. Hidrohloridna forma je topiva u alkoholu i vodi.

Prozirni kristali metamfetamina, poznati i kao kristalni met

Sinteza

Racemična smjesa metamfetamina može se pripremiti iz fenilacetona sa Leuckartovom metodom ili reduktivnom aminacijom. U Leuckartovoj rekaciji, ekvivalent fenilacetona reaguje sa dva ekvivalenta N-metilformamida da formiraju formil amid metamfetamina sa ugljik dioksidom i metilaminom kao nusproizvodima. U ovoj rekaciji iminij kation se formira kao intermedijar koji se reducira drugim molom N-metilformamida. Intermedijar formilamid se hidrolizira u kiselim uslovima pri tome dajući metamfetamin kao finalni proizvod. Alternativno, fenilaceton može se podvrgnuti rekaciji sa metilaminom u reducirajućim uslovima da daju metamfetamin.

Leuckartova aminacija, sinteza metamfetamina

Savremenim hemijskim procedurama ova droga se lahko sintetizira, što je čini izuzetno društveno opasnim, uzimajući u obzir i rizik za mentalno zdravlje dugotrajnih korisnika.

Degradacija

Dugotrajna izloženost izbjeljivačima uništava metamfetamin. U tlu su se pokazali kao trajni zagađivači. U biorektorima u otpadnim vodama pod utjecajem svjetla, metamfetamin se nakon 30 dana većinom razgradi.

Također pogledajte

• Feniletilamini
• PiHKAL
• Psihoaktivne droge
• Breaking Bad - TV serija koja obrađuje temu ilegalne sinteze metamfetamina
• Amfetamini
• Fenelzin
• Montana met projekat
• Metamfetamin u SAD
• Levomethamfetamin

Vanjski linkovi

• http://www.methproject.org/answers/will-using-meth-change-how-i-look.html#Mug-Shot-Match-Up Posljedice korištenja
• http://www.facesofmeth.us/main.htm Arhivirano 1. 7. 2012. na Wayback Machine Posljedice korištenja
• http://www.youtube.com/watch?v=pXIhdC33NUE Posljedice korištenja
• NIDA o metafmetaminu Arhivirano 27. 10. 2007. na Wayback Machine