Kost

Kost (Latinski: Os, Plural Ossa, grčki: Ost-, Oste- ili Osteo- od rijeći οστούν), ili koštano tkivo je izuzetno čvrsto potporno tkivo koje gradi kostur svih kičmenjaka. Svi kičmenjaci podupiru svoju tjelesnu strukturu kosturom.

Ilustracija ljudske bedrene kosti, najprepoznatljivije u ljudskom tijelu

Sve kosti u ljudskom tijelu (oko 206) zajedno čine ljudski kostur, a zajedno s mišićima, kosti čine lokomotorni sistem.

Kosti mogu biti velike od nekoliko metara (rebra nekih dinosaurusa) do manje od jednog milimetra.

Kosti su međusobno povezane pokretljivim zglobovima i mišićima tako da mogu pokrenuti tijelo brzinom do 45 km/h. Kosti su čvrste i jake, šuplje unutrašnjosti, stoga nisu teške te čine samo 14% naše ukupne tjelesne mase (lakše su od mišića). Kosti nisu mrtve tvari u našem organizmu, pa se zato obnavljaju kad se prelome.

Funkcija kosti

Kosti stopala

Kosti imaju više glavnih funkcija:

• Zaštita - Kosti štite unutrašnje organe kao što kosti lobanje štite mozak, a prsni koš štiti srce i pluća.
• Podupiranje - Kosti čine kostur i tako drži organe na mjestu.
• Produkcija krvi - Koštana srž, koja se nalazi u dugim ili cjevastim kostima, stvara krvne ćelije.
• Skladištenje minerala - U kostima se stvaraju rezerve minerala važnih za tijelo, najviše kalcijum i fosfor.
• Kretanje - Kosti, mišići, zglobovi, ligamenti i drugi zajedno pokreću naše tijelo. Ovo se izučava u biomehanici.
• Detoksifikacija - Koštano tkivo može da skladišti teške metale, vadeći ih iz krvi i tako štiteći druge organe. Ovi otrovi se kasnije polako razgrađuju u tijelu.
• Provođenje zvuka - Slušne kosti (čekić, uzengija i nakovanj) smješteni u uhu provode zvučne talase, te su bitni za sluh.

Pored ovih postoje i druge manje značajne funkcije.

Vrste kosti

Šematski prikaz cjevaste kosti

U ljudskom tijelu postoji pet vrsta kostiju:

• Cijevaste ili duge kosti (Ossa longa) - Ove kosti su duže od svoje širine. Sastoje se od jedne koštane cijevi (dijafiza), te od dva proširenja na krajevima (epifize). Dijafiza je spojena epifizama sa metafizama. Ovdje spada većina kostiju u nogama i rukama.
• Kratke kosti (Ossa brevia) - Ovo su neuobličene kosti kao naprimjer kosti zgloba šake i skočnog zgloba.
• Pločaste kosti (Ossa plana) - Tanke su i uglavnom blago savijene. Ovdje spadaju lopatice i skoro svi kosti lobanje.
• Nepravilne kosti (Ossa irregularia) - Kosti koje se ne mogu svrstati ni u jednu ni drugu kategoriju, npr. pršljenovi i donja vilica.

Građa kosti

• Čvrsto koštano tkivo prožeto je kanalićima oko kojih su kružno poredane koštane ćelije, koje u međućelijski prostor izlučuju kalcijum i fosfor što kostima daje čvrstoću. Kanalićima prolaze krvne žile i živci.
• Hrskavica je glatka i čvrsta savitljiva nadopuna kostima, a smanjuje trenje u zglobovima.
• Spužvasto koštano tkivo je koštano tkivo ispunjeno šupljinama i išarano malim potpornjima koji čine kosti jakima ali ne i preteškima.
• Pokosnica obavija kost i čvrsto prirasta uz nju. Građena je od posebnog vezivnog tkiva.
• Koštana srž - Cijevaste šupljine dugih kostiju i šupljine u spužvastom tkivu ispunjene su koštanom srži koja proizvodi većinu krvnih ćelija.

Sastav kosti

Kosti su aktivno živo tkivo u tijelu. Građene su od koštanih ćelija međusobno povezanih nastavcima. Izgrađuje ih bjelančevina osein (25% kosti), 10% kostiju čini voda. Kosti imaju krvne žile koje ulaze i izlaze iz njih, opskrbljujući ih kisikom i hranjivim tvarima a oslobađaju ih štetnih tvari. Određene kosti sadrže srž koja proizvodi krvne ćelije. Sve kosti imaju živce kojima osjećamo pritisak i bol. K tome, kosti su građene od minerala ( kalcijuma i fosfora ) i drugih hemijskih tvari koje kosti čine tvdima i krutima (oko 65%). Te krute tvari ćelije izlučuju u međućelijski prostor. Dogodi li se da drugim organima treba kalcijuma, tada kalcijum iz kostiju "odlazi" u organe kojima je potrebniji (npr. u trudnoći ili pri nervnoj napetosti).

Također pogledajte

• Čunasta kost (šaka)