Juan Carlos, kralj Španije

Ivan Karlo
Ivan Karlo
Kralj Španije
Vladavina	22. novembar 1975 - 19. juni 2014.
Prethodnik	de facto Francisco Franco; de iure Alfons XIII
Nasljednik	Felipe VI, kralj Španije
Supružnik	Sofija od Grčke
Djeca	Elena, vojvotkinja od Luga; Cristina, vojvotkinja od Palme de Mallorce; Felipe VI, kralj Španije
Dinastija	Burbon
Otac	Juan, grof od Barcelone
Majka	María de las Mercedes de Borbón-Dos Sicilias
Rođenje	5. januar 1938 ; Rim

Huan Karlos (Juan Carlos Alfonso Víctor María de Borbón y Borbón-Dos Sicilias; rođen 5. januara 1938) bio je kralj Španije od 1975. do 2014, kad je abdicirao u korist svog sina Felipea VI. General Francisco Franco, španski diktator, je preuzeo vladu Španije od kratkotrajne Druge Španske republike nakon pobjede u Španskom građanskom ratu 1939. godine. On je 1969. godine izabrao princa Huana Karlosa, unuka kralja Alfonsa XIII, za nasljednika zaobilazeći njegovog oca Huana de Borbóna očekujući da nastavi Francov autoritarni režim. Huan Karlos je postao kralj 22. novembra 1975. godine, dva dana nakon Francove smrti, kao prvi vladajući monarh Španije od 1931. godine.

Ubrzo nakon ustoličenja, Huan Karlos je uveo reforme koje su demontirale Francov režim i započele špansku tranziciju ka demokratiji. To je dovelo do usvajanja novog Ustava Španije 1978. godine koji je uspostavio ustavnu monarhiju. Godine 1981., Huan Karlos je spriječio državni udar koji su započeli članovi Francove diktature. Tokom vladavine, Huan Karlos je bio i predsjednik Organizacije Ibero-američkih država, koja predstavlja više od 700 miliona ljudi i 24 države članice. On je 2008. godine izabran za najpopularnijeg lidera Ibero-amerike.

Odrastanje

Rođen je u Rimu, gdje je njegov djed, Alfons XIII, protjeran nakon proglašenja Druge španske republike. Roditelji su mu bili Juan, nasljednik zbačenog kralja, i njegova supruga, María de las Mercedes de Borbón-Dos Sicilias.

Juan Carlosovo odrastanje uveliko je obilježeno režimom diktatora Francisca Franca. Franco je Juan Carlosovog oca, liberala Juana, gledao sa nepovjerenjem i nije mu želio ostaviti vlast. Umjesto nasljednika po primogenituri, za svog nasljednika odabrao je Juana Carlosa, za kojeg se nadao da će nastaviti njegov režim vlasti. Po odobrenju korteza, godine 1969. dodijelio mu je titulu princa od Španije (za razliku od tradicionalne titule princa od Asturije). Tokom tog perioda Juan Carlos je javno podržavao Franca i njegov režim, što je ljutilo liberale i demokrate. Kasnije se počeo sastajati i sa njegovom opozicijom, ali Franco je bio uvjeren da će princ ostati vjeran njegovom načinu vođenja države.

Vladavina

Juan Carlos je obavljao dužnosti čela države za vrijeme Francove nesposobnosti, a 30. novembra Franco mu daje sve ovlasti. Franco je umro 22. oktobra 1975. godine, ostavljajući Juana Carlosa kao diktatora. Tri godine kasnije odražni su prvi postfrankovski izbori u Španiji, na kojima je izglasano ponovno uspostavljanje ustavne monarhije sa Juanom Carlosom na prijestolju. On i njegova supruga, Sofija od Grčke, ustoličeni su tokom Mise Svetog Duha, nakon što se Juan Carlosov otac formalno odrekao svog prava na tron i učinio svoga sina de iure kraljem. Na opće razočaranje monarhista i falaginsta, prva odluka novog kralja bila je demokratizacija Španije i postavljanje Adolfa Suáreza na poziciju premijera.

Iako su izglasali restauraciju ustavne monarhije, mnogi još uvijek nisu vjerovali u njenu postojanost i budućnost. Juan Carlos je bio meta neuspjelog atentata u julu 2000. godine. Prema anketi provedenoj u novembru 2005. godine, 77,5% Španaca smatra kralja "dobrim ili vrlo dobrim".

Kao kralj Juan Carlos više ne igra ulogu apsolutnog vladara, iako i dalje aktivno učestvuje u politici Španije. Na samitu održanom u novembru 2007. godine u Čileu, za vrijeme uzavrele rasprave na kojoj je venecuelanski predsjednik Hugo Chávez prekinuo govor španskog premijera i opisao ga kao "manje humanog od zmija", kralj se ustao i povikao: "¿Por qué no te callas?" (bs. "Zašto ne ušutiš?!"). Nakon ovoga incidenta kralj je napustio salu, a njegov citat je odjeknuo svijetom.

Juan Carlos i njegova supruga, kraljica Sofija, porijeklom grčka princeza, imaju dvije kćerke: infantu Elenu i infantu Cristinu, te sina Felipea. Dana 2. juna 2014. godine objavio je da će abdicirati u korist svog sina Felipea, što je nedugo zatim i učinio.