Henrik VI, kralj Engleske

Henrik VI (engleski: Henry VI; 6. decembar 1421 – 21. maj 1471) bio je kralj Engleske od 1422. do 1461. i ponovo od 1470. do 1471. te pretendent na francuski tron od 1422. do 1453. Kao jedino dijete Henrika V, došao je na englesko prijestolje nakon smrti svog oca sa samo devet mjeseci. Henrik je naslijedio dugotrajni sukob sa Francuskom, poznat kao Stogodišnji rat, gdje je Karlo VII osporavao njegove zahtjeve za francuskim prijestoljem. Henrik je oženio Karlovu nećakinju Margaretu Anžuvinsku 1455. godine, djelimično u nadi da će postići mir, ali je to dovelo do ubistva Vilima de la Polea, jednog od njegovih ključnih saradnika. To je dovelo do rata u kojem je Henrik zauzeo sjevernu Francusku.

Henrik VI
Kralj Engleske; gospodar Irske
Vladavina	31. august 1422 - 4. mart 1461 30. oktobar 1470 - 11. april 1471
Prethodnik	Henrik V Eduard IV
Nasljednik	Eduard IV
Krunidba	6. novembar 1429
Supružnik	Margareta Anžujska
Djeca	Eduard Vestminsterski
Dinastija	Lancaster
Otac	Henrik V, kralj Engleske
Majka	Katarina od Francuske
Rođenje	6. decembar 1421
Smrt	21. maj 1471

Henrik je doživio nervni slom neuspjehom rata i Rikard od Yorka je preuzeo kontrolu vlasti kao regent do njegovog oporavka sljedeće godine. Izbijanjem građanskog rata 1460. godine došlo je do dugog perioda dinastičkih sukoba poznatog kao Ratovi dviju ruža. Henrik je bio zarobljen od strane Rikarda od Yorka u Northamptonu 10. jula 1460. godine, ali je spašen u decembru od snaga koji su bili lojalni Margareti. On je svrgnuo Rikardovog sina 29. marta 1461. godine, jer je preuzeo englesko prijestolje kao Edvard IV. Henrik je patio od drugog sloma ali je nastavio zajedno sa Margaretom da vodi otpor sve do zarobljavanja od strane njegovih snaga 1465. godine i zatvaranja u Londonski Tower. Rikard Neville, grof Warwicka postavlja Henrika ponovo na prijestolje 1470. godine, ali Edvard pobjeđuje Nevilla i preuzima vlast 1471. godine, još jednom zatvarajući Henrika u Londonski Tower.

Henrik je umro ili je možda ubijen po nalogu Edvarda u Toweru 21. maja 1471. godine. Sahranjen je u Chertsey Abbey, prije nego što je preselio u dvorac Windsor 1484. godine. Opisuju ga kao mirnog i pobožnog čovjeka, koji se nije miješao u dinastičke ratove, kao što su ratovi dviju ruža, koji su počeli za vrijeme njegove vladavine. Njegov period ludila i njegova svojstvena dobrota je dovela do toga da njegova supruga Margareta Anžujska preuzme kontrolu nad njegovim kraljevstvom, što je doprinijelo njegovoj propasti, kolapsu dinastije Lancaster i usponu dinastije York.

Djetinjstvo i vladavina

Bio je jedini sin u braku engleskog kralja Henrika V i Katarine od Valoisa, kćeri francuskog kralja Karla VI. Njihov brak je sklopljen Sporazumom iz Troyesa 1420. godine nakon vojnih uspjeha koje je Henrik V postigao u Francuskoj. Istim sporazumom nasljednici Henrika V postali su i nasljednici francuske krune.

Kako je Henrik V poginuo u 35. godini života tokom opsade francuskog grada, dana Meauxa 31. augusta 1422. godine, na englesko prijestolje dolazi tada devetomjesečni Henrik. Dva mjeseca kasnije preminuo je i francuski kralj Karlo VI, pa su tada stupile na snagu odredbe sporazuma iz Troyesa kojim Henrik postaje i francuski kralj. Temeljem svih tih činjenica pred mladoga kralja postavljala su se visoka očekivanja.

Visoko englesko plemstvo bilo je sumnjičavo prema Henrikovoj dvadesetogodišnjoj majci, kraljici Katarini, te joj nije dopustilo da postane regent sinu. Parlament je na njihov poziv ustanovio regentsko vijeće koje se sastojalo od nekoliko Henrikovih rođaka, a vijeće je imalo ograničene ovlasti. Henrik je okrunjen kao kralj Engleske 1429. godine, a dvije godine kasnije kao kralj Francuske.

Gubitak francuskog trona

Tokom vladavine regentskog vijeća mnoga teritorijalna i vojna postignuća Henrika V u Francuskoj izgubljena su. Pobunjeni Karlo VII u Francuskoj je iskoristio pobjede Ivane Orleanske za svoju krunidbu 1429. godine u Reimsu, kojom postaje zakoniti kralj Francuske.

Pod uticajem dijela visokog engleskog plemstva Henrik je 1445. godine, računajući da će to spriječiti poraze u Francuskoj, oženio Margaretu Anžujsku, bratičnu Karla VII. Uslovi pod kojima je Henrik VI oženio Margaretu bili su nepovoljni po Englesku. Kako je Henrik po svojoj prirodi bio nesposoban vladar, kraljica Margareta je na njega imala velik uticaj.

Od toga doba rat u Francuskoj krenuo je po, za Englesku, nepovoljnom smjeru, pri čemu su se porazi na bojnom polju redali jedan za drugim. Do 1453. godine u engleskom posjedu u Francuskoj ostao je samo Calais.

Gubitak engleskog trona

Na unutarnjem planu Henrikova vladavina dovela je, zbog njegove nesposobnosti, do sloma pravnog sistema i reda, do korupcije i teškog stanja državnih finansija. Cjelokupna politička situacija i poraz u Francuskoj utjecali su da Henrik 1453. doživi potpuni duševni slom nakon kojega je jedno vrijeme bio potpuno nesvjestan svoje okoline.

Pretendent za englesko prijestolje, Edvard od Yorka, iskoristio je Henrikovu nesposobnost i nepopularnost, te se, započevši 1455. godine građanski rat, koji je kasnije nazvan Rat dviju ruža. Uz pomoć grofa od Warwicka godine 1461. proglasio se kraljem, a Henrik i njegova supruga Margareta su pobjegli u sjevernu Englesku i u Škotsku, gdje se kriju sve do zarobljavanja kralja 1465. godine. Sljedećih pet godina života Henrik VI će provesti zatvoren u Tower of Londonu, dok mu supruga i jedini sin bježe na područje Francuske.

Povratak na tron, smrt, i naslijeđe

Tokom tog izbjeglištva Margareta je uspjela dobiti podršku tamošnjeg kralja, Luja XI, koji joj pruža vojnu pomoć za povratak muževe krune. Uz tu pomoć i dogovor s nekoliko plemića, vojska Henrika VI se iskrcala u Englesku i oslobodila svoga potpuno psihički nesposobnog kralja 3. oktobra 1470. godine. Ta pobjeda je bila kratkoga daha pošto se Edvard IV uz pomoć Burgundije iskrcao u Englesku tokom marta 1471 godine. Tokom dvije bitke koje slijede Henrikova vojska je potpuno potučena, a njegov sin Edvard se našao među ubijenima. Henrika potom Edvard IV zatvara i pogubljuje u Londonu 21. maja 1471. godine

Svi kraljevi Engleske, kao svoju titulu, zadržat će i titulu kralja Francuske, bez obzira što su za vrijeme vladavine Marije I izgubili i posljednji komadić željenog kraljevstva, grad Calais je bio naseljen Englezima. Titulu kralja Francuske odbacio je George III od Ujedinjenog Kraljevstva u 19. vijeku, ali jakobitski pretendenti su je nastavili koristiti.

Prethodi:	Kralj Engleske	Slijedi:
Henrik V		Edvard IV

Prethodi:	Kralj Francuske	Slijedi:
Karlo VI		Karlo VII