Ali-paša Hekimoglu
Ali-paša Hekimoglu (Istanbul, 4. juni 1689 – Kutahija, 14. august 1758) bio je osmanski državnik i vojskovođa koji je tri puta služio kao veliki vezir Osmanskog Carstva.[1]
Ali-paša Hekimoglu | |
|---|---|
.jpg) | |
| Rođenje | 4. juna 1689. Istanbul |
| Smrt | 14. augusta 1758. Kutahija, Anadolija |
| Zanimanje | Osmanski državnik |
Biografija
urediRođen je 4. juna 1689. u Istanbulu. Sin je ljekara Nuha, rodom iz Venecije, koji je obavljao dužnost glavnog operatora za vrijeme vladavine sultana Sulejmana II (1687 – 1691) i Ahmeda II (1691 – 1695), a za vrijeme sultana Mustafe II (1695 – 1703) bio je glavni liječnik Rumelijskog ejaleta i lični sultanov doktor.[2] Njegovo prezime "Hekimoglu" na turskom znači "sin ljekara".
Na dvoru sultana Ahmeda III obavljao je niže funkcije, a 1713. postavljen za vojvodu u sandžaku Zili – ejalet Sivas. Godine 1719. imenovan begler-begom i pašom, a tri godine kasnije postaje namjesnik u Adani. Tokom namjesnikovanja u Adani uspješno je porazio ustanke nomadskih plemena. Godine 1724. postavljen na položaj namjesnika u Halepu u Siriji i učestvuje u ratu protiv Perzije. Nakon uspješnih borbi dobija rang vezira te namjesnika u Anadolu. Kasnije je sudjelovao u novom vojnom pohodu na istoku gdje nanosi poraz perzijskoj vojsci od 50.000 ljudi. Poslije toga bio je namjesnik provincije Zor na Eufratu i Dijabekiru. Godine 1730. učestvuje u novom ratu protiv Perzije na istočnom frontu gdje ponovo nanosi velik poraz perzijskoj vojsci. U martu 1732. Ali-paša Hekimoglu je naslijedio Topal Osman-pašu na položaju velikog vezira. Tokom svoga vezirovanja poboljšao je novčani sistem carstva, smijenio slabe komandante, smirio situaciju sa neprijateljskom Rusijom ali i nastavio rat protiv Perzije. Nakon što je proglašen glavnim krivcem zbog poraza od Perzijanaca smijenjen je s mjesta velikog vezira. Godine 1736. imenovan je za bosanskog namjesnika.[2]
Naredne godine austrijska vojska je pripremila vojni pohod na Bosnu. Pošto Ali-paša nije dobio traženu vojnu pomoć od velikog vezira Ahmed-paše, on je naredio opću mobilizaciju Bošnjaka bez znanja sultana. Austrijska vojska predvođena princom Josipom Fridrichom Sachsen-Hildburghausenom napala je Bosanski ejalet sa četiri vojske: na Ostrovicu, Bužim, Banja Luku i Zvornik. Vojska pod zapovjedništvom pukovnika Raunaha, koja je napala Ostrovicu 8. juna 1737. je ubrzo poražena od osmanske vojske. Nakon što je austrijska vojska opsjela Zvornik 12. jula, Ali-paša poslao je vojsku sarajevskih janjičara na Zvornik gdje je odnijela pobjedu nad Austrijancima.[3]
Poslije toga je glavna vojska od oko 20.000 boraca sa princom Hildburghausenom na čelu je započela ofanzivu prema Banjoj Luci sredinom jula. Do glavnog okršaja desilo se u Banjoj Luci 4. augusta 1737. između osmanske vojske s Ali pašom Hekimoglijem na komandi i austrijske vojske s Hildburhausenom na čelu. Nakon dvosatne borbe Osmanlije su izvojevali pobjedu.[4]
Sljedeće godine sultan je poslao Ali paši ferman u kojem se zahvaljuje na uspješnom ratu i 300 kesa akči za razne troškove. Kasnije je Ali-paša Hekimoglu predvodio niz akcija u Srbiji protiv austrijske vojske. Podržao je velikog vezira Ivaz Mehmed-pašu u opsadi Beograda (1739). U Egiptu je ugušio ustanak Mameluka, a njegovo guvernerstvo je navodno bilo uglavnom mirno i bez pobuna.
Tokom njegovog drugog mandata kao veliki vezir Osmanskog carstva (21. april 1742 – 23. septembar 1743), najvažniji problem je bio novi rat protiv Perzije, koji je još vodio Nadir Šah iz dinastije Afšarid. Međutim, sultan je odbio Ali-pašin plan kampanje i otpustio ga, optužujući ga da nije preduzeo odgovarajuće mjere na istočnom frontu.[5] Nakon drugog mandata, imenovan je za guvernera provincije Lezbosa, Krita, Trikale (u Grčkoj), Očakiva (u Ukrajini), Vidina (u Bugarskoj) i Trabzona (u Anadoliji) i Bosne.
Njegov treći mandat bio je vrlo kratak (15. februar 1755. – 18. maj 1755). Novi sultan Osman III bio je pod uticajem dvorskih kurtizana. Kada je Ali-paša odbio da posluša sultanovu naredbu da pogubi mladog princa, sultan ga je zatvorio. Uspio je izbjeći pogubljenje.[6]
Nakon što je bio zatvoren u Kızkulesi (Djevojačkoj kuli) na Bosforu, prvo je prognan u Mağusu (Famagusta) na Kipru, a zatim na ostrvo Rodos. Pomilovan je 1756. i po drugi put imenovan za osmanskog guvernera Egipta.[7] Dana 17. oktobra 1757. godine, po četvrti put, imenovan je za guvernera Anadolije. Umro je 13. augusta 1758. godine u 71. godini života. Sahranjen je u maloj monumentalnoj grobnici u blizini džamije Hekimoğlu Ali Paşa u kompleksu vjerskih objekata koji je dao da se izgradi u naselju Davutpaşa u Istanbulu.
Reference
uredi- ^ Aksan, Virginia H. (1. 7. 2008), Ali Paşa Hekimoğlu (jezik: engleski), Brill, pristupljeno 22. 10. 2023
- ^ a b admin (23. 9. 2018). "Ali paša Hekimoglu - najznamenitiji bosanski namjesnik XVIII stoljeća i jedna od najmarkantijih ličnosti Osmanskog carstva". BOSNAE. Pristupljeno 22. 7. 2022.
- ^ Kreševljaković, Hamdija, (1991), Izabrana djela III, str. 8-9, Veselin Masleša
- ^ Kreševljaković, Hamdija, (1991), Izabrana djela III, str. 9-14, Veselin Masleša
- ^ Ayhan Buz: Osmanlı Sadrazamları, neden Kitap, istanbul, 2009, str. 204-205
- ^ Prof. Yaşar Yüce-Prof. Ali Sevim: Türkiye tarihi Cilt IV, AKDTYKTTK Yayınları, İstanbul, 1991, str. 33
- ^ 'Abd al-Rahman Jabarti; Thomas Philipp; Moshe Perlmann (1994), Abd Al-Rahmann Al-Jabarti's History of Egypt, Vol. 1, Franz Steiner Verlag Stuttgart, str. 308.