Fosforilacija
Fosforilacija je proces dodavanja fosfatne (PO4) grupe na protein ili neku drugu organsku molekulu. Ona aktivira ili deaktivira mnoge proteinske enzime, pokretanjem ili sprečavanjem mehanizama nekih bolesti, kao što su kancer ili dijabetes.[1][2] [3]
Proteinska fosforilacija ima veoma značajnu ulogu širokom nizu ćelijskih procesa. To ilustrira i podatak da je njena uloga u biohemiji bila tema brojnih naučnih istraživanja (o tome je u martu 2009., Medline baza podataka je sadržala oko 160.000 članaka).
Funkcija
urediReverzibilna fosforilacija proteina je važan regulatorni mehanizam koji se javlja i kod prokariotskih i eukariotskih organizama. U tom procesu učestvuju enzimi proteinske kinaze (fosforilacija) i fosfataze (defosforilacija). Mnogi enzimi i receptori se uključuju ili isključuju putem fosforilacije i defosforilacije. Reverzna fosforilacija rezultira u konformacijskim promjenama strukture mnogih enzima i receptora, što izaziva njihovu aktivaciju i deaktivacije. Kod eukariotskih proteina, fosforilacija se najčešće dešava na serinu, treoninu, i tirozinu. Osim toga, kod prokariotskih proteina, fosforilacija se javlja i na baznim aminokiselinskim ostacima histidina, arginina ili lizina. Dodatak fosfata (PO4) na polarnu R grupu aminokiselinskog ostatka pretvara hidrofobni dio proteina u polarni i krajnje hidrofilni dio molekula. Tako može nastati konformacijska promjena strukture proteina – interakcijom sa drugim hidrofobnim i hidrofilnim ostacima proteina.[4][5]
Jedan od primjera regulacijske uloge fosforilacije je p53 tumor supresorski protein, koji je p53 je kompleksno reguliran, a sadrži više od 18 različitih fosforilacijskih mjesta. Aktivacija p53 proteina može dovesti do zaustavljanja ćelijskog ciklusa, što se može obrnuti, pod nekim okolnostima ili kad apoptotske ćelije umiru.[6] Ova aktivnost se javlja samo u stanjima kada je ćelija oštećena ili je, kod normalnih zdravih osoba, fiziologija poremećena.
Također pogledajte
urediReference
uredi- ^ Bajrović K, Jevrić-Čaušević A., Hadžiselimović R., Ed. (2005): Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 9958-9344-1-8.
- ^ Hunter G. K. (2000): Vital Forces. The discovery of the molecular basis of life. Academic Press, London 2000, ISBN 0-12-361811-8.
- ^ Nelson D. L., Cox M. M. (2013): Lehninger Principles of Biochemistry. W. H. Freeman and Co., ISBN 978-1-4641-0962-1.
- ^ Kapur Pojskić L., Ed. (2014): Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju, 2. izdanje. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 978-9958-9344-8-3.
- ^ Međedović S., Maslić E., Hadžiselimović R. (2000): Biologija 2. Svjetlost, Sarajevo, ISBN 9958-10-222-6.
- ^ Bates S., Vousden K. H. (1996): p53 in signaling checkpoint arrest or apoptosis. Curr. Opin. Genet. Dev.. 6 (1): 12–18.