Drvena džamija u Priluku

Drvena džamija u Priluku, nalazi se u općini Živinice, Bosna i Hercegovina. Naselje Priluk se nalazi u zapadnom dijelu općine Živinice. Okružena je šumom hrasta lužnjaka, koji je kao prirodno naslijeđe, zaštićen u kompleksu džamije. Ima ih ukupno 145, a stari su više od stotinu godina.

Historija

Džamija je jedna od 4 preostale drvene džamije u Bosni i Hercegovini. U natpisu koji se nalazi u džamiji urezan na zidu od mihraba, na petoj talpi odozdo navode se kao graditelji šejh Hasan i šejh Mustafa. Ova dva šejha kroz arhivske dokumente i istraživanja identifikovani su kao tuzlanski kapetan Hasan i vojni efendija Mustafa iz tuzlanske tvrđave. Obje ove ličnosti unutar sufijske tradicije zauzimaju važno mjesto. Džamija je sagrađena 1735. godine na posjedu koji je imao status Carskog hasa, a kojim su kao upravnici (emini) upravljali tuzlanski kapetani Tuzlići, čiji je rodonačelnik bio prilučki vakif šejh Hasan, a čije je svjetovno ime bilo Derviš Hadži Hasan-beg Osmanpašić. Šejh Hasan je bio sin čuvenog velikog vezira Topal Osman-paše, koji je, u svojstvu seraskera, poginuo u Osmansko-perzijskom ratu 1733. godine. Poslije njegove pogibije, sin Hasan je na posjedu kojim je upravljao sagradio drvenu džamiju. Bio je rodonačelnik Tuzlića, koji su davali kapetane u Tuzlanskoj kapetaniji od osnivanja ove kapetanije (oko 1730. godine), pa do njenog ukidanja oko 1835. godine.

Sve do 1998. godine u staroj džamiji obavljalo se pet dnevnih namaza, da bi već iduće godine mještani Priluka svečano otvorili novu džamiju dimenzija 14x18 m. Zidana je od cigle, pokrivena je bakrenim limom, visina munare je 48 m. U staroj džamiji još uvijek svakog petka mnogi vjernici prije džume-namaza klanjaju nafile, dobrovoljne namaze.

Drvena džamija u selu Priluk proglašena je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.

Opis

Drvena džamija u Priluku, prema obliku osnove, pripada tipu drvenih džamija s pravougaonom osnovom, a prema osnovi koncepta prostorne organizacije tipu drvenih džamija s prednjim mahfilom. Prije ranije intervencije imala je otvoreni vanjski trijem s galerijom. Pokrivena je četverovodnim krovom, kroz koji prolazi drvena munara. Prema konstruktivnom sistemu, džamija pripada objektima sa skeletnim sistemom i ispunom od drvenih talpi. Bila je pokrivena drvenom šindrom do 1927, kada je šindra zamjenjena crijepom. Predulaz joj je dograđen 1968. ali on nije narušio izvornost građevine. U skorije vrijeme zbog zastarjelosti i truljenja temelja džamija je rekonstruisana, ali je ostao isti izgled kao i 1735. godine.

Džamiju u Priluku karakteriziraju, između ostalog, lijepo urađeni motivi u unutrašnjosti džamije na mihrabu, minberu, zatim srednjem drvenom stupu, ulazni portal i drugi elementi, koji se ističu svojom posebnom ornamentikom, snažnom duhovnošću, a potiču iz vremena izgradnje džamije. Svi ovi elementi su autentični.

Historijat Priluka oslikava i sam harem koji se nalazi u dvorištu džamije. Nišani i natpisi na njima potiču iz XV. vijeka, a ima nišana koji po svom obliku i natpisu ukazuju na to da bi mogli biti i stariji. Zasigurno u naslagama zemlje postoje i nišani iz ranog osmanskog perioda, s obzirom da se u popisu stanovništva u osmanskim defterima iz 1533. godine spominju muslimani u Priluku. Osim natpisa na nišanima su uklesani i detalji oružja, šejhovski turbana, derviške torbice, čatal turbani, buzdovani, kubure, mačevi, jatagani, sablje, zatim detalji raznih misterioznih predmeta, što sve zajedno govori o bogatom duhovnom i idejnom životu u prošlosti u ovom podneblju

Literatura

• Madžida Bećirbegović, Publishing, Sarajevo, 1999. -Džamije sa drvenom munarom u Bosni i Hercegovini
• Hivzija Hasandedić, Mešihat Islamske zajednice, El Kalem, Sarajevo, 1990. -Muslimanska baština u istočnoj Hercegovini