Dinastija Zhou

Dinastija Zhou (zh-cpw: 周朝, Zhōu Cháo; 1122. p. n. e. - 256. p. n. e.) je naslijedila dinastiju Shang i prethodila dinastiji Qin u Kini. Dinastija Zhou je vladala duže nego ijedna druga dinastija u kineskoj historiji, iako je stvarna politička i vojna kontrola dinastije nad Kinom trajala jedino u periodu Zapadnog Zhoua. Za vrijeme Zhoua, korištenje željeza je počelo u Kini ^[1], iako se ovaj period kineske historije često navodi kao vrhunac kineskih artefakata napravljenih od bronze. Dinastija također pokriva period u kome je kinesko pismo evoluiralo od drevnog stadija koji se vidi u bronzanim natpisima ranog Zapadnog Choua do početaka modernog stadija, u formi arhaičnih svećeničkih zapisa kasnog Perioda zaraćenih država.

Historija Kine Historija Kine
DREVNA
3 Suverena & 5 Careva
Dinastija Xia 2100–1600 p.n.e.
Dinastija Shang 1600–1046 p.n.e.
Dinastija Zhou 1045–256 p.n.e.
Zapadni Zhou
Istočni Zhou
Period Proljeća i Jeseni
Period Zaraćenih država
CARSKA
Dinastija Qin 221 p.n.e.–206 p.n.e.
Dinastija Han 206 p.n.e.–220 n.e.
Zapadni Han
Dinastija Xin
Istočni Han
Tri kraljevstva 220–280
Wei, Shu & Wu
Dinastija Jin 265–420
Zapadni Jin	16 kraljevstava 304–439
Istočni Jin	16 kraljevstava 304–439
Južne & Sjeverne dinastije 420–589
Dinastija Sui 581–618
Dinastija Tang 618–907
( Drugi Zhou 690–705 )
5 dinastija & 10 kraljevstava 907–960	Dinastija Liao 907–1125
Dinastija Song 960–1279
Sjeverni Song		Z. Xia
Južni Song	Jin
Dinastija Yuan 1271–1368
Dinastija Ming 1368–1644
Dinastija Qing 1644–1911
MODERNA
Republika Kina 1912–1949
Narodna Republika Kina 1949–	Republika Kina (Tajvan) 1945–
Srodni članci Kineska historiografija Hronologija kineske historije Dinastije u kineskoj historiji Lingvistička historija Historija umjetnosti Ekonomska historija Historija obrazovanja Historija nauke i tehnologije Pravna historija Kine Medijska historija Vojna historija Pomorska historija
Ova kutija: pogledaj razgovor uredi

Za vrijeme dinastije Zhou su se stvorili korijeni zrele kineske filozofije, s time da su započeli u 6. vijeku p. n. e. Tadašnji veliki kineski filozofi, koji su snažno utjecali na buduće generacije Kinezi, bili su Kong Fuzi (Konfucije), osnivač konfučijanizma i Laozi, osnivač daoizma. Ostali filozofi, teoretičari i filozofske škole ovog vremena su bili Mozi (latinski: Micius), osnivač mohizam, Mengzi (Mencije), slavni konfucijanac koji je proširio Kong Fuzijev opus, Shang Yang i Han Feizi, zaslužni za razvoj drevnog kineskog legalizma (ključne filozofije dinastije Qin) i Xunzi, koji je bio središte intelektualnog života u Kini svog vremena, možda čak više nego Mencije.^[2]

Mandat neba

Bronzana gui posuda iz perioda Zapadnog Zhoua, cca. 1000. p. n. e.

Prema kineskoj historijskoj tradiciji, Zhou su porazili Shange te preorijentisali shangovski sistem poštovanja predaka prema univerzalnijem poštovanju Dija a od toga prema poštovanju Tiana ili "neba". Svoju vladavinu opravdavali su mandatom Neba, idejom da vladar ("Sin Neba") vlada po božanskom pravu, ali da njegovo svrgavanje znači da je izgubio taj mandat. Događaji koje dokazuju da je vladajuća porodica izgubila mandat neba su prirodne katastrofe i pobune. Ta je doktrina objašnjavala i opravdavala propast dinastije Xia i Shang te tako legitimnim činila trenutne i buduće vladare.

Dinastiju Zhou je osnovala porodica Ji čiji je glavni grad bio Hào (鎬, blizu današnjeg grada Xi'ana u dolini rijeke Wei). Dijeleći jezik i kulturu Shanga, rani vladari Zhoua su kroz osvajanja i kolonizaciju stvorili imperiju s velikom teritorijom, a čiju su vlast priznavale i vazalne države u Shandongu, istovremeno prihvaćujući kulturu Zhoua. Širenje bronzanih predmeta karakterističnih za Zhoue je, međutim, bilo istovremeno s upotrebom grnčarije u stilu Shanga u udaljenim predjelima tadašnje Kine, pa se pretpostavlja da su tadašnje države osvojene tek pred kraj perioda Zapadnog Zhoua.

Zapadni i Istočni Zhou

Muzičko bronzano zvono Zapadne dinastije Chou

Ispočetka je porodica Ji čvrsto kontrolisala državu. Godine 771. p. n. e., nakon što je kralj You zamijenio kraljicu s priležnicom Baosi, glavni grad je napadnut i opljačkan od zajedničkih snaga kraljičinog oca, moćnog markiza od Shena i nomadskog plemena Quanrong. Kraljičinog sina Ji Yijiu novim kraljem proglasili su plemići iz država Zheng, Lü, Qin i markiz od Shena. Glavni grad se godine 722. p. n. e. premjestio na istok u Luoyang u današnjoj provinciji Henan.

Zbog ovog pomaka, historičari eru Zhoua dijele na Zapadni Zhou (西周, pinyin Xī Zhōu), koji je trajao do 771. p. n. e. i Istočni Zhou (tradicionalni kineski: 東周, pojednostavljeni kineski: 东周, pinyin: Dōng Zhōu) do 770 do 256. p. n. e. Početna godina Zapadnog Zhoua je predmet rasprave: predlažu se 1122. p. n. e., 1027. p. n. e. i mnoge godine od 12. vijeka p. n. e. do kraja 11. vijeka p. n. e. Kineski historičari uzimaju 841. p. n. e. kao prvu godinu otkada se redovno bilježe godine u kineskoj historiji, a što se zasniva na Zapisima Velikog Historičara Sima Qiana. Istočni Zhou se grubo dijeli na dva podperioda. Prvi, od 722. do 481. p. n. e. se zove Period Proljeća i jeseni, nazvan po slavnoj historijskoj hronici tog doba; drugi je poznat kao Period zaraćenih država (480. do 221. p. n. e.), prema još jednoj čuvenoj hronici. Period Zaraćenih država traje nešto duže od 256. p. n. e. i kraja Istočnog Zhoua; to se zasniva na činjenici da je posljednji kralj Zhoua prestao vladati godine 256. p. n. e., odnosno 35 godina prije početka dinastije Qin koja je okončala Period Zaraćenih država.

Period Istočnog Zhoua se također naziva periodom stotinu škola. Time se označavaju različite škole historijske kineske misli. Postojale su četiri osnovne škole - Ru, mohisti, daoisti i legalisti. Te su škole bitno doprinijele društvenim, filozofskim i političkim promjenama koje su igrale važnu ulogu u slabljenju dinastije Zhou.^[2]

Kraljevi dinastije Zhou

Osobno ime	Prijestolno ime	Godine vladavine ¹	Ime pod kojim je najpoznatiji
Ji Fa 姬發	Wuwang 武王	1046. p. n. e.-1043. p. n. e.¹	Zhou Wuwang (Kralj Wu od Zhoua)
Ji Song 姬誦	Chengwang 成王	1042. p. n. e.-1021. p. n. e.¹	Zhou Chengwang (Kralj Cheng od Zhoua)
Ji Zhao 姬釗	Kangwang 康王	1020. p. n. e.-996. p. n. e.¹	Zhou Kangwang (Kralj Kang od Zhoua)
Ji Xia 姬瑕	Zhaowang 昭王	995. p. n. e.-977. p. n. e.¹	Zhou Zhaowang (Kralj Zhao od Zhoua)
Ji Man 姬滿	Muwang 穆王	976. p. n. e.-922. p. n. e.¹	Zhou Muwang (Kralj Mu od Zhoua)
Ji Yihu 姬繄扈	Gongwang 共王/龔王	922. p. n. e.-900. p. n. e.¹	Zhou Gongwang (Kralj Gong od Zhoua)
Ji Jian 姬囏	Yiwang 懿王	899. p. n. e.-892. p. n. e.¹	Zhou Yiwang (Kralj Yi od Zhoua)
Ji Pifang 姬辟方	Xiaowang 孝王	891. p. n. e.-886. p. n. e.¹	Zhou Xiaowang (Kralj Xiao od Zhoua)
Ji Xie 姬燮	Yiwang 夷王	885. p. n. e.-878. p. n. e.¹	Zhou Yiwang (Kralj Yi od Zhoua)
Ji Hu 姬胡	Liwang 厲王/剌王	877. p. n. e.-841. p. n. e.¹	Zhou Liwang (Kralj Li od Zhoua)
	Gonghe (regenstvo) 共和	841. p. n. e.-828. p. n. e.	Gonghe
Ji Jing 姬靜	Xuanwang 宣王	827. p. n. e.-782. p. n. e.	Zhou Xuanwang (Kralj Xuan od Zhoua)
Ji Gongsheng 姬宮湦	Youwang 幽王	781. p. n. e.-771. p. n. e.	Zhou Youwang (Kralj You od Zhoua)
Kraj Zapadnog Zhoua / Početak Istočnog Zhoua
Ji Yijiu 姬宜臼	Pingwang 平王	770. p. n. e.-720. p. n. e.	Zhou Pingwang (Kralj Ping od Zhoua)
Ji Lin 姬林	Huanwang 桓王	719. p. n. e.-697. p. n. e.	Zhou Huanwang (Kralj Huan od Zhoua)
Ji Tuo 姬佗	Zhuangwang 莊王	696. p. n. e.-682. p. n. e.	Zhou Zhuangwang (Kralj Zhuang od Zhoua)
Ji Huqi 姬胡齊	Xiwang 釐王	681. p. n. e.-677. p. n. e.	Zhou Xiwang (Kralj Xi od Zhoua)
Ji Lang 姬閬	Huiwang 惠王	676. p. n. e.-652. p. n. e.	Zhou Huiwang (Kralj Hui od Zhoua)
Ji Zheng 姬鄭	Xiangwang 襄王	651. p. n. e.-619. p. n. e.	Zhou Xiangwang (Kralj Xiang od Zhoua)
Ji Renchen 姬壬臣	Qingwang 頃王	618. p. n. e.-613. p. n. e.	Zhou Qingwang (Kralj Qing od Zhoua)
Ji Ban 姬班	Kuangwang 匡王	612. p. n. e.-607. p. n. e.	Zhou Kuangwang (Kralj Kuang od Zhoua)
Ji Yu 姬瑜	Dingwang 定王	606. p. n. e.-586. p. n. e.	Zhou Dingwang (Kralj Ding od Zhoua)
Ji Yi 姬夷	Jianwang 簡王	585. p. n. e.-572. p. n. e.	Zhou Jianwang (Kralj Jian od Zhoua)
Ji Xiexin 姬泄心	Lingwang 靈王	571. p. n. e.-545. p. n. e.	Zhou Lingwang (Kralj Ling od Zhoua)
Ji Gui 姬貴	Jingwang 景王	544. p. n. e.-521. p. n. e.	Zhou Jingwang (Kralj Jing od Zhoua)
Ji Meng 姬猛	Daowang 悼王	520. p. n. e.	Zhou Daowang (Kralj Dao od Zhoua)
Ji Gai 姬丐	Jingwang 敬王	519. p. n. e.-476. p. n. e.	Zhou Jingwang (Kralj Jing od Zhoua)
Ji Ren 姬仁	Yuanwang 元王	475. p. n. e.-469. p. n. e.	Zhou Yuanwang (Kralj Yuan od Zhoua)
Ji Jie 姬介	Zhendingwang 貞定王	468. p. n. e.-442. p. n. e.	Zhou Zhendingwang (Kralj Zhending od Zhoua)
Ji Quji 姬去疾	Aiwang 哀王	441. p. n. e.	Zhou Aiwang (Kralj Ai od Zhoua)
Ji Shu 姬叔	Siwang 思王	441. p. n. e.	Zhou Siwang (Kralj Si od Zhoua)
Ji Wei 姬嵬	Kaowang 考王	440. p. n. e.-426. p. n. e.	Zhou Kaowang (Kralj Kao od Zhoua)
Ji Wu 姬午	Weiliewang 威烈王	425. p. n. e.-402. p. n. e.	Zhou Weiliewang (Kralj Weilie od Zhoua)
Ji Jiao 姬驕	Anwang 安王	401. p. n. e.-376. p. n. e.	Zhou Anwang (Kralj An od Zhoua)
Ji Xi 姬喜	Liewang 烈王	375. p. n. e.-369. p. n. e.	Zhou Liewang (Kralj Lie od Zhoua)
Ji Bian 姬扁	Xianwang 顯王	368. p. n. e.-321. p. n. e.	Zhou Xianwang (Kralj Xian od Zhoua)
Ji Ding 姬定	Shenjingwang 慎靚王	320. p. n. e.-315. p. n. e.	Zhou Shenjingwang (Kralj Shenjing od Zhoua)
Ji Yan 姬延	Nanwang 赧王	314. p. n. e.-256. p. n. e.	Zhou Nanwang (Kralj Nan od Zhoua)
	Huiwang 惠王	255. p. n. e.-249. p. n. e.	Zhou Huiwang² (Kralj Hui od Istočnog Zhoua)
2 Plemići iz porodice Ji su kralja Huija proglasili nasljednikom kralja Nana nakon što je njihov glavni grad Luoyang, pao pod naletom snaga Qin godine 256. p. n. e. Međutim, otpor Zhoua nije dugo trajao pred napredovanjem Qina pa se kralj Nan općenito smatra posljednjim kraljem dinastije Zhou.

Reference

^ "Arhivirana kopija". Arhivirano s originala, 18. 7. 2006. Pristupljeno 27. 6. 2012.CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)
^ ^a ^b Schirokauer & Brown 2006. "A Brief history of Chinese civilization: second edition" Wadsworth, a division of Thomson Learning, str. 25-47

[1] "Arhivirana kopija". Arhivirano s originala, 18. 7. 2006. Pristupljeno 27. 6. 2012.CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)

[Schirokauer_2006-2] Schirokauer & Brown 2006. "A Brief history of Chinese civilization: second edition" Wadsworth, a division of Thomson Learning, str. 25-47

[1]

[2]