Crkva svetog proroka Ilije u Marićkoj

Crkva Svetog Proroka Ilije u Marićkoj jest srpska pravoslavna crkva, Eparhije banjalučke smještena 20 km od Prijedora i najpoznatija je crkva brvnara u Republici Srpskoj.

Crkva svetog proroka Ilije u Marićkoj
Osnovne informacije
Lokacija	Marićka kod Prijedora
Religija	Pravoslavlje
Općina	Prijedor
Entitet	Republika Srpska
Država	Bosna i Hercegovina
Organizacijski status	Eparhija banjalučka
Status	Parohijska crkva
Oznaka baštine	Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine
Zaštitnik	Sveti Ilija
Arhitektonski opis
Arhitektonski tip	Crkva brvnara
Kamen temeljac	1860.
Dovršeno	1870.
Specifikacije
Kapacitet	120 osoba
Toranj/-evi	1
Materijali	drvo

Kako predstavlja vrijedan i izuzetno dobro očuvan primjer drvenih crkava brvnara u Bosni i Hercegovini, proglašena je za nacionalno dobro kao nacionalni spomenik u Bosni i Hercegovini (Službeni glasnik BiH, broj 102/11).

Historija

Na osnovu urezanog natpisa iznad zapadnih vrata, gdje se pominje 1870. godina, nije jasno da li je to godina izgradnje crkve ili neka od njenih obnova. Na tavanu ove crkve nađene su carske dveri, na kojima je urezan datum 30. juli 1753] godine, koji bi se mogao odnositi na crkvu koja je na istom mjestu bila prije ove crkve brvnare. Crkvu je radio Teodor Čanak, sin Marka Čanka, graditelja crkvi u Rakelićima i Busnovima, a pri njenoj nekadašnjoj obnovi pominju se majstori Maksim Kujundžija i Ilija Lukić. Na zapadnoj strani 1898. godine pridodat je trijem iznad kojeg je dignut drveni zvonik. Velika sanacija crkve vršena je 1938. godine kad je, između ostalog, zamijenjena klis-šindra sa crijepom, a uređen je i oltarski prostor.

Arhitektura

Arhitektura crkve se odlikuje konstruktivnim rješenjima krova crkve sa prepuštenim širokim strehama, niskim drvenim zidovima, dekorativno-arhitektonskim elementima trijema i zvonika, domišljatim i konstruktivno uspjelim tesarskim vezama drvenih konstruktivnih elemenata, velikih konstruktivnih raspona, ali i vanredan osjećaj za proporcionalnost objekta, svjedoče o izuzetnom zanatskom umijeću lokalnih drvodjelja-neimara. Dostignuće graditelja je tim vrednije, imajući u vidu kompleksnost društveno-političkih i ekonomskih prilika kraja 19. vijeka, u vrijeme kada je crkva bila obnavljana.

Crkva je građena od hrastovih talpi koji su postavljeni na temelj od kamena. Sastoji se od ulaznog trema, trobrodnog naosa, horske galerije i oltarsko dela. Iznad trema poslije 1878. godine sagrađen je drveni zvonik. Tavanica iznad naosa je rađena u kombinaciji ravne tavanice i poluobličastog svoda.

Iz vremena druge obnove crkve (1938) potječe ikonostas sa 22 ikone, rad ikonopisca Pavla Žitetskog. Osim ikonostasa kao zaštićena pokretna dobra čine prijestolni krst, kandilo i drvena vrata s originalnim metalnim ključem, iz vremena prve crkve.

U neposrednoj blizini crkve nalazi se stari hrast lužnjak, za koga stručnjaci smatraju da je star oko 600 godina. Slava crkve je Ilindan, kada se organizuje Veliki narodni zbor u Marićkoj gde se okuplja oko 10.000 posjetilaca. U porti hrama podignuta je spomen-bista dr Jovanu Raškoviću.

Galerija

• 
  Bista dr. Jovanu Raškoviću
• 
  Crkva svetog proroka Ilije
• 
  Ulazna vrata u crkvu

Vanjski linkovi

• Crkva Marićka Arhivirano 14. 8. 2021. na Wayback Machine