CER-10
Ovaj članak ili neki od njegovih odlomaka nije dovoljno potkrijepljen izvorima (literatura, veb-sajtovi ili drugi izvori). |
CER-10 je prvi elektronski digitalni računar napravljen u SFR Jugoslaviji, originalno projektovan u Institutu "Vinča" 1956-1960. godine, a konstrukcija je okončana u Institutu "Mihajlo Pupin" 1963. godine. To je bio univerzalni, jednoadresni, dinamički računar (prosječne brzine oko pedeset hiljada operacija u sekundi), tada među prvih desetak računara u Evropi (nakon engleskih, njemačkih, ruskih i francuskih digitalnih računara iz perioda od 1949 - 1959. godine). CER-10 je prvenstveno bio namjenjen za rješavanje matematičkih problema u okviru SKNE-Vinča, pa je potom uspješno upotrebljavan za specifična kriptološka i statistička procesiranja informacija u DSUP -Tanjug od 1963. do kraja 1966. godine. Najzad je računar predat školi ETŠ-Nikola Tesla iz Beograda. Autorski tim projektanata računara CER-10 u Vinči činili su: akad. Rajko Tomović, prof. Ahmed Mandžić, prof. Tihomir Aleksić, ing. Petar Vrbavac, dr Vukašin Masnikosa, ing. Dušan Hristović i dr Milojko Marić.
Specifikacija računara CER-10
uredi- Elektronske vakuum cijevi tipa ECC81 i EL85 -Philips (oko 1.750 komada);
- Tranzistori tipa: OC76, OC44, 2N396 (oko 1. 500 kom) i germanijumske diode OA85 (oko 14. 000 kom);
- Elektronski releji, tipa Schrack (oko 850 kom);
- Impulsni transformatori (oko 1.700 kom);
- Feritna jezgra su Philips od 2mm, tipa 6D2, za memorijske matrice; Feritna memorija je bila kapaciteta 2x 12Kbytes;
- Grupa od 24 osnovnih instrukcija računara; dužina riječi je 30+1 bita (ili šest bajtova);
- Ulazno-izlazne jedinice računara su: Fotočitač papirne trake, tipa Ferranti-2B; Bušač papirne trake, tipa Creed 25; Teleprinter, tipa Siemens-100.
- Električno napajanje računara je motor-generatorska grupa 20/15. 5 KVA. Trofazna ispravljačka kola (pomoću Si-dioda, tipa 14R2), sa automatskom regulacijom, relejnom zaštitom i signalizacijama za svih 12 napona računara CER-10.
Referentna literatura
uredi- Rajko Tomović, Ahmed Mandžić, Tihomir Aleksić, Petar Vrbavac, Vukašin Masnikosa, Dušan Hristović, Milojko Marić: »Cifarski Elektronski Računar-CER.10 Instituta Vinča«, Zbornik 5.Konf.ETAN-60, str.305-330, Beograd, 18. novembar 1960.
- Nikola Marković: »E-potencijali Srbije«, CEPIT, br.1, tema 2, Beograd, nov. 2003.
- Boris Vuković: "Sa CER-10 je SFRJ postala svetska elita", BLIC, str.18-19, Beograd 12.jun 2011.
- Dušan Hristović: "Razvoj računarstva u Srbiji",FLOGISTON, br.18/19, str.89-105, Muzej nauke i tehnike,Beograd 2010/2011.