Autosomna dominantna očna atrofija

Autosomno dominantna očna atrofija je genetički poremećaj oka koji karakterizira oštećenje vida. Većina pogođenih osoba ima smanjenu oštrinu vida od rođenja, dok drugi počinju imati probleme s vidom u ranom djetinjstvu ili kasnije. Kod oboljelih osoba, oba oka su obično podjednako zahvaćena. Međutim, težina gubitka vida uveliko varira, čak i među pogođenim članovima iste porodice, u rasponu od skoro normalnog vida do potpunog sljepila.

Autosomno dominantna očna atrofija
Autosomnu očnu distrofiju obično prati katarakt Oblast: Medicinska genetika, oftalmologija Frekvencija: Opća 1/30.000
Klasifikacija i vanjski resursi

Obrazac autosomno dominantnog nasljeeđivanja

Nekoliko abnormalnosti doprinosi oštećenju vida kod osoba s autosomno dominantnom optičkom atrofijom i kataraktom. U ranim fazama stanja, oboljele osobe doživljavaju progresivan gubitak određenih čelija unutar mrežnjače, koja je specijalizirano tkivo osjetljivo na svjetlost na stražnjem dijelu oka. Gubitak ovih ćelija (poznatih kao retinske ganglijske ćelije) je praćen degeneracijom (atrofijom) nerava koji prenose vizuelne informacije od očiju do mozga (očni živci), što doprinosi gubitku vida. Atrofija ovih nerava uzrokuje abnormalno blijedi izgled (bljedilo) optičkih nerava, što se može vidjeti samo pri pregledu oka. Većina ljudi sa ovim poremećajem također ima zamućenje očnih sočiva (katarakt). Ova abnormalnost oka može se razviti bilo kada, ali se obično pojavljuje u djetinjstvu.

Drugi uobičajeni problemi s očima kod autosomno dominantne optičke atrofije i katarakte uključuju nevoljne pokrete očiju (nistagmus) ili probleme s vidom u boji (sljepilo za boje) koji otežavaju ili onemogućuju razlikovanje nijansi plave i zelene.

Neki ljudi s autosomno dominantnom optičkom atrofijom imaju smetnje u funkciji drugih živaca (neuropatija) osim očnih živaca. Ovi poremećaji mogu dovesti do problema s ravnotežom i koordinacijom (cerebelarna ataksija), nestabilnog stila hoda, osjećaja bockanja ili trnaca (parestezije) u rukama i nogama, progresivne ukočenosti mišića (zgrčenost) ili ritmičnog drhtanja . U nekim slučajevima, pogođeni imaju gubitak sluha, uzrokovan abnormalnostima unutrašnjeg uha (senzorinervna gluhoća).

Ova bolest je jedan oblik autosomno dominantne optičke atrofije, grupe stanja za koje se procjenjuje da pogađaju 1/30.000 ljudi širom svijeta i otprilike 1/10.000 osoba u Danskoj. Oblik optičke atrofije nazvan optička atrofija tip 1 predstavlja većinu slučajeva, dok se smatra da autosomno dominantna optička atrofija i katarakta predstavljaju samo nekoliko postotaka slučajeva ove atrofije.

Od ranih dana mitohondrijske medicine, bilo je jasno da je optička atrofija vrlo česta, a ponekad i jedinstvena patološka karakteristika mitohondrijskih poremećaja. Prva tačkasta mutacija mitohondrijske DNK (mtDNK) povezana s poremećajem sljepila koje je naslijeđen od majke, Leberovom nasljednom optičkom neuropatijom (LHON), prepoznata je 1988. godine. U 2000. otkriven je drugi poremećaj sljepila, dominantna očna atrofija (DOA) Kjerovog tipa. povezana s mutacijama u jedarnom genu OPA1 koji kodira mitohondrijski protein. Osim ove dvije nesindromske optičke neuropatije, optička atrofija je istaknuto obilježje mnogih drugih neurodegenerativnih bolesti koje su danas prepoznate kao posljedica primarne mitohondrijskee disfunkcije. Grupa autora je 2007. razmatrala sindrome zasnovane na mtDNK kao što su LHON/distonija/mitohondrijska encefalomiopatska laktozna acidoza nalik moždanom udaru (MELAS)/Leighov sindromskog preklapanja ili jezgarne bolesti, kao što su Friedreichova ataksija (mutacije u genu FXN), gluhoća-distonija), mutacije u TIMM8A, komplikovana nasljedna spazamska paraplegija (mutacije u SPG7), DOA "plus" sindromi (mutacije u OPA1), Charcot-Marie-Toothov sindrom tip 2A (CMT2A) sa optičkom atrofijom ili nasljednom motornom i senzornom neuropatijom tip VI (HMSN VI; mutacije u MFN2), te Costeffov sindrom i DOA sa kataraktom (mutacije u OPA3). Dakle, genetičke greške u jedarnom i mitohondrijskom genomu često dovode do smrti ganglijskih ćelija retine, specifične mete neurodegeneracije posredovane mitohondriama. Mnogi mehanizmi su proučavani i predloženi kao osnove za patogenezu mitohondrijskih očnih neuropatija, uključujući bioenergetski neuspjeh, oksidativni stres, toksičnost glutamata, abnormalnu mitohondrijsku dinamiku i aksonski transport, te sklonost apoptozama.

U studiji iz 2017., polazi se od konstatacije da naslijeđene optičke neuropatije su genetički raznolika grupa poremećaja koje uglavnom karakterizira gubitak vida i optička atrofija. Od prvog prepoznavanja Leberove nasljedne optičke neuropatije, nekoliko genetičkih defekata koji mijenjaju primarno mitohondrijsko disanje, predloženi su da doprinesu razvoju sindromskih i nesindromskih optičkih neuropatija. Štaviše, revolucija genomike i kompjuterskog snimanja u protekloj deceniji povećala je dijagnostičku efikasnost i tačnost, omogućavajući prepoznavanje veze između mehanizama za dinamiku mitohondrija i širokog spektra nasljednih neurodegenerativnih bolesti koje uključuju očni nerv. Pokazalo se da mutacije novih gena koje uglavnom modificiraju ravnotežu između mitohondrijske fuzije i fisije dovode do preklapanja kliničkih fenotipova u rasponu od izolirane optičke atrofije do teških, ponekad smrtonosnih multisistemskih poremećaja. S obzirom na posebnu ranjivost mrežnjačnih ganglijskih ćelija na mitohondrijsku disfunkciju, dostupnost oka kao dijela centralnog nervnog sistema i poboljšanja u tehničkom oslikavanju u vezi s procjenom sloja retinalnih nervnih vlakana, procjena optičkog živca postaje kritična – čak i kod asimptomskih pacijenata – za ispravnu dijagnozu, razumijevanje i rano liječenje ovih složenih i zagonetnih kliničkih entiteta.