Arnaudija džamija (Banja Luka)
Arnaudija džamija (Džamija Hasana defterdara ili Defterdarija džamija) jedna je od džamija u Banjoj Luci. Pred početak paljenja i rušenje vjerskih bogomolja u toku rata u Bosni i Hercegovini, bila je to jedna od 15 džamija u Banjoj Luci 1993. Jedan od potpisnika Ferhad-pašine vakufname, ministar finansija Bosanskog pašaluka – defterdar Hasan efendija podigao je 1595. ovu potkupolnu džamiju poznatu pod imenom Arnaudija ili Defterdardija, koja se nalazila u Donjem Šeheru u Banjoj Luci, nedaleko od Ferhadije džamije.[1]
| Arnaudija džamija | |
|---|---|
 Obnova džamije Arnaudija (2021) | |
  Položaj džamije Arnaudije u Bosni i Hercegovini | |
| Osnovne informacije | |
| Lokacija | Banja Luka |
| Geografske koordinate | 44°46′12″N 17°10′55″E / 44.769996°N 17.181940°E |
| Religija | Islam |
| Općina | Banja Luka |
| Entitet | Republika Srpska |
| Država |  Bosna i Hercegovina |
| Oznaka baštine | Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine |
| Arhitektonski opis | |
| Arhitektonski stil | osmanski stil |
| Osnivač | defterdar Hasan efendija |
| Dovršeno | 1954/1595. |
| Specifikacije | |
| Kapacitet | 300 |
| Kupole | 4 |
| Munare | 1 |
Svečano ponovo otvorena 7. maja, 2024.[2]
O vremenu njene izgradnje obavještavao je natpis uklesan u kamenoj ploči nad ulazom. Natpis iznad ulaza u unutrašnjost džamije u prevodu glasi:
- Kad podiže ovu džamiju onaj koji je obuzet dobrim djelima,
- Za ljubav Boga potrošio je svoje blago.
- To je krasan dvorac i veličanstveno umjetničko djelo.
- Neka Bog nagradi! - To postade ugodno stjecište dobrih Ijudi.
- Neka svojom dobrotom oprosti (dobrotvoru) Onaj čija je milost obilna.
- On prašta njegove pogreške i grijehe.
- Kako da izreknem kronostih ovoj divnoj džamiji?
- Nevidljivi glas reče: O Šebzi, reci: "Džamija defterdara!"
Arhitektura džamije i drugih objekata u njenom kompleksu
urediDžamija Arnaudija bila je izgrađena je u klasičnom osmanlijskom stilu kao i Ferhadija džamija u Banjoj Luci. Imale je neke sličnosti sa Ferhadija džamijom u Banjoj Luci. Arnaudija džamija pripadala je svojim stilskim i tipološkim karakteristikama grupi jednoprostornih džamija sa kupolom i tri kupolice. Isticala se svojim skladnim proporcijama i harmonijom oblika, konstruktivnim rješenjem sa trompama, te masivnim osmerostranim kamenim turbetom (u turbe je bio ulaz i iz same džamije, i zbog toga je spadala u grobne džamije) sa kupolom uz korpus džamije, kao i malom munarom u ogradi, akšamluk-munaricom ili ezan-tasom koja je činila ljupki detalj čitavog kompleksa. Stara česma (nasuprot munarici) iz koje već godinama voda ne teče, na ulazu u džamijsko dvorište, nije služila samo vjernicima već i stanovnicima cijele mahale. Za kamenu česmu kod ove džamije, stručnjaci kažu da "oblikom, proporcijama i tehnikom rada, ukazuje na veliki uspon građevne umjetnosti u ovim stranama u minulim vjekovima" i drže da je podignuta u isto vrijeme kad i Arnaudija i da su je gradili isti neimari. Turbe, munaricu i česmu su napravili isti majstori koji su sagradili džamiju. Česma, munarica, dvije kapije i haremski zid su bili napravljeni od pravilnih kamenih klesanaca. Zidovi džamije i munara džamije su bili od pravilnih klesanaca kamena ledena sedra. Kupola džamije i trompe su bili napravljeni od tugle (turska cigla). Mihrab i minber bili su slični mihrabu i minberu Ferhadije džamije u Banjoj Luci.
U turbetu su bila dva drvena sarkofaga prekrivena zelenom čohom. Tu su počivali osnivač džamije Hasan-efendija i njegova žena.
Rušenje
urediTokom rata u Bosni i Hercegovini više je puta oštećena. Džamija je s turbetom i vitkom kamenom munarom uz njega porušena miniranjem za vrijeme policijskog sata između 6. i 7. maja 1993. u 3 sata ujutro, iste noći kada je porušena i najpoznatija banjalučka džamija Ferhadija, a potom su joj ostaci razvezeni na razna mjesta izvan grada.[3] Stara akšamluk-munarica preživjela je rušenje Arnaudije, i u prethodnim danima nakon miniranja džamije je razorena. Rušenje Arnaudije još uvijek nije zvanično istraženo.
Godine 1998. porušena je i stara džamijska česma i jedna kapija, te jedan zid džamijskog kompleksa.
Rekonstrukcija
urediU junu 2003. godine počela je i odrađena je obnova kompleksa Arnaudija džamije što je podrazumijevalo čišćenje terena, radove na obezbjeđenju gradilišta, infrastrukture, te početak zidanja kamenog zida i saniranje postojećeg. Također je obnovljena stara džamijska česma i kapija. Džamija je ponovo otvorena 7. maja 2024.
Također pogledajte
uredi
Literatura
uredi- Husedžinović, Sabira; Arslanagić, Dževahira (2005). Dokumenti opstanka: vrijednosti, značaj, rušenje i obnova kulturnog naslijeđa. Zenica: Muzej grada Zenice. ISBN 9958-9413-2-5.CS1 održavanje: ref=harv (link)
- Mehmed Mujezinović, Islamska epigrafika Bosne i Hercegovine, knjiga II, II izdanje, Sarajevo, 1998.
Reference
uredi- ^ "Mjesto i ostaci graditeljske cjeline Arnaudije džamije (Džamije Hasana defterdara ili Defterdarije džamije) u Banjoj Luci". KONS.gov.ba. Pristupljeno 4. 5. 2017.[mrtav link]
- ^ "Veliko okupljanje na otvaranju džamije Arnaudija: Građani iz svih krajeva BiH došli u Banja Luku". radiosarajevo.ba (jezik: hrvatski). 7. 5. 2024. Pristupljeno 10. 5. 2024.
- ^ Husedžinović i Arslanagić 2005, str. 577.
Vanjski linkovi
uredi