Betelgez
Ovaj članak ili neki od njegovih odlomaka nije dovoljno potkrijepljen izvorima (literatura, veb-sajtovi ili drugi izvori). |
Betelgez (α Orionis, α Ori, 58 Orionis) je velika zvijezda u sazviježđu Orion. Ostali nazivi su: Betelguex; Betelgeuze; Beteiguex; Betelgeuse; Al Mankib (arapski: المنكب). Poznat je pod nazivom rame Oriona.
| Betelgez | |
|---|---|
 Pozicija Betelgez | |
| Podaci posmatranja Epoha: J2000 | |
| Sazviježđe | Orion |
| Rektascenzija | 5h 55m 10.31s |
| Deklinacija | +07° 24' 25.3" |
| Vidljivi sjaj | +0,5 m |
| Tipizacija | |
| Spektralna klasa | M1-2 Ia-Iab |
| B-V indeks boje | +1,85 |
| U-B indeks boje | 2,32 |
| Astrometrija | |
| Udaljenost | 430 SG (130 Pc) |
| Apsolutni sjaj | -5,3 do -5,0 MV |
| Vlastito kretanje | |
| Rektascenzijski udio | + 21 ×10-3 "/god |
| Fizikalne osobine | |
| Masa | 20 M☉ |
| Radijus | 600 R☉ |
| Luminozitet | 10 000 L☉ |
| Temperatura | 3000 K |
| Vrijeme rotacije | 2070 do 2355 dana |
| Procijenjena starost | oko 10 mil. g |
| Ostali nazivi | |
| Oznaka po Bayer-u | α Orionis |
| Oznaka po Flamsteedu | 58 Orionis |
| Oznaka po Bonneru | BD+7°1055 |
| Oznaka po BSK | HR 2061 |
| Oznaka po Henry-Draper katalogu | HD 39801 |
| Oznaka po SAO katalogu | SAO 113271 |
| Oznaka po Hipparcos katalogu | HIP 27989 |
Etimologija
urediPorijeklo imena nije još razjašnjeno. Dodatak elgeza potječe od El Jauza arapskog naziva za Orion. El Jauza je žensko ime iz arapskih legendi koje znači "jedna u sredini". Također postoji interpretacija od fraze Džad el Jauza odnosno Ruka Al Jauze šta bi isto značilo koliko i Ruka Oriona. Dalje moguće da je riječ Al Jauza pogrešno izgovorena tokom evropske renesanse. Džad Al Jauza (Ruka Oriona) prevedeno kao Bejt El Jauza (Kuća Oriona). Na ovaj način pokušava se objasniti porijeklo imena Betelgeza.
Osobine
urediUdaljena je 643 sg s apsolutnim sjajem od -6,05 mag. Betelgeza je druga zvijezda po sjajnosti u sazviježđu Orion. Ubraja se crvene i sjajne superdivove spektralne klase M2Iab. Budući da neka mjerenja pokazuju sjajnost 100.000 jaču od Sunca, to dovodi u pitanje pripadnosti spektralnoj klasi M. Njen prečnik kreće se između 0,043-0,056 uglovnih sekundi. Ubraja se u polupravilne promjenjive zvijezde, promjena se kreće od 0,2-1,2 mag. Ovu karakteristiku prvi je zapazio John Herschel koji je isto naveo 1836. u svom djelu Outlines of Astronomy. Starost zvijezde se procjenjuje na oko 10 miliona godina, njena evolucija je brza zbog velike mase. mogući je kandidat za supernovu idućih milion godina. U slučaju da postane supernova, njen sjaj bi nadmašio sjaj Mjeseca.[1]
Asterizam
urediČlanica je dva asterizma: Zimskog trougla (ili Veliki južni trougao) i Zimskog osmougla. Zimski trougao čine pored Betelgeze: Sirijus (Alpha Canis Majoris) i Prokion (Alpha Canis Minoris). Sirijus i Prokion su također članice Zimskog šestougla sa: Rigelom, Aldebaranom, Kapelom, Polideukom.
Reference
uredi- ^ "Orion Constellation". Constellation Guide (jezik: engleski). Pristupljeno 5. 1. 2018.
Vanjski linkovi
uredi