Žuta bukva (spomenik prirode)
Žuta bukva (Fagus moesiaca) nalazi se u MZ Vagani, selo Zaselje, zaseok Stolići, opština Kotor-Varoš, Republika Srpska, Bosna i Hercegovina.[2]
| Žuta bukva | |
|---|---|
 Spomenik prirode "Žuta bukva" - Fagus moesiaca (K.Maly) Czecz. stavljena je pod zaštitu kao dendrološki raritet, taksonomski poseban varijetet (var. aurea serbica Tošić), netipični predstavnik svoje vrste | |
| Najbliži grad | Kotor-Varoš,  Bosna i Hercegovina |
| Površina | 0,5 ha |
| Osnovano | 2021.[1] |
| Upravljačko tijelo | Privredno društvo Eko-etno selo "Žuta bukva |
Mezijska bukva
urediMezijska bukva (Fagus moesiaca (Domin, Maly) Czecz.) po svojim osnovnim karakteristikama slična je evropskoj bukvi (Fagus sylvatica), pa se dugo vremena i determinisala kao takva. Tek su novija istraživanja tokom 20. veka pokazala da se ona na području Balkanskog poluostrva po mnogim osobinama razlikuje od evropske bukve koja raste u zapadnoj Evropi i one koja raste na istoku, kavkaske bukve (Fagus orientalis). Otuda se u literaturi još javljaju neslaganja oko starog (Fagus sylvatica subsp. moesiaca (K. Maly) Szafer) i novog imena ovog varijeteta (Fagus moesiaca (Domin, Maly) Czecz.).
Bukva sa zlatno-žutim lišćem
urediBukva sa zlatno-žutim lišćem (Fagus moesiaca (K. Maly) Czecz. var. aurea serbica Tošić), poznata i kao „Žuta bukva“ drugi je varijetet mezijske bukve, prepoznatljiva po žutim listovima. Javnosti je otkrivena 2004. godine u selu Zaselje kod Kotor Varoši. Stablo je karakteristično po izrazito žutom lišću od pupanja u proljeće do opadanja u jesen, što je čini jedinim takvim varijetetom bukve u Evropi.[3] Stablo je veoma staro, pravilne i široko granate krošnje. Razlikuje se od osnovnog varijateta mezjske bukve po boji listova i grančica – listovi su veoma žuti i sjajni, a grančice su crvenkaste boje. Na površini od 400 kvadratnih metara oko bukve nalazi se oko 100 mladih jedinki. Pukotina u stablu je ispunjena kamenom, gipsom i pur-pjenom kako bi se drvo zaštitilo od daljeg truljenja.[4]
Spomenik prirode
urediVlada Republike Srpske na sjednici od 14. marta 2012. god donijela je odluku da se Žuta bukva, kao dendrološki raritet, proglasi za zaštićeno područje - spomenik prirode.[1] Površina zone zaštite je 5007 m2. O spomeniku prirode brine se opština Kotor Varoš, koja je upravljanje povjerila privrednom društvu Eko-etno selo "Žuta bukva.
Karakteristike
urediStablo žute bukve staro je oko 300 godina i karakteristično je po ujednačenoj zlatnožutoj boji lišća.
| Visina stabla | 15,0 m |
| Obim debla na 1,3 m | 445,0 cm |
| Širina krune | 18 x 17,5 m |
| Prečnik debla | 141,72 cm |
| Visina debla do prve grane | 2,3 m |
Reference
uredi- ^ a b "Odluka o zaštiti spomenika prirode "Žuta bukva"" (PDF). Službeni glasnik Republike Srpske, broj 117, 25.11.2011. Pristupljeno 9. 10. 2021.
- ^ "Žuta Bukva – spomenik prirode". Opština Kotor Varoš - opstinakotorvaros.com. Pristupljeno 9. 10. 2021.
- ^ "Zaštićena područja RS: Spomenik prirode - Žuta bukva". Republički zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske, e-priroda.rs.ba/. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ^ "Spomenik prirode - Žuta bukva". cin.ba - Centar istraživačkog novinarstva, 1988. Pristupljeno 9. 2. 2018.
