Četnička golgota u Bosni
Bosanska golgota je, u četničkim krugovima, ustaljena fraza za povlačenje Jugoslavenske vojske u otadžbini sa Wehrmachtom u Bosnu (tada NDH) i njeno uništenje na kraju Drugog svjetskog rata.[1]
Nakon što su partizani, na Jelovoj gori, u Srbiji, u septembru 1944. razbili glavne četničke snage, Draža Mihailović je odlučio da preostale snage povuče u Bosnu. U oktobru 1944, njemačke snage su potisnute iz Srbije beogradskom ofanzivom Crvene armije i NOVJ. Tokom novembra 1944, njemački i četnički ostaci su se, zajedno sa Nijemcima, probijali kroz Sandžak ka Bosni. U decembru 1944. počeo je proboj četnika i Nijemaca iz okruženja u Crnoj Gori.
Nakon ulaska u Bosnu, četnici su držali položaje u okviru njemačkog fronta, a municiju, opremu i ostalu neophodnu logistiku su im obezbijedile snage Wehrmachta. Njemačko-četnički front u Bosni je bio donji krak Sremskog fronta protiv Jugoslavenske armije. Početkom 1945, počinje opće i masovno potiskivanje njemačkih i četničkih snaga iz istočne Bosne ka sjeverozapadu. Četničke jedinice bile su u očajnom stanju, demoralisane, izgladnjele i na udaru epidemije tifusa.[2]
U martu 1945, srpski fašistički vođa Dimitrije Ljotić poziva sve "nacionalne snage" da se okupe u Sloveniji, gdje su Nijemci još uvijek odolijevali i održavali front. To je izazvalo raskol u četničkim redovima. Sredinom marta 1945. kolona Pavla Đurišića, u dogovoru sa vlastima NDH, uputila se prema Sloveniji, Draža Mihailović ih proglašava izdajnicima, a sa svojom kolonom ostaje u Bosni ("dokle god okupator drži veće gradove").[3] Uprkos sporazumu, početkom aprila 1945, kolonu Pavla Đurišića su uništile oružane snage NDH.
Nakon oslobođenja Sarajeva 6. aprila 1945, Nijemci se pod pritiskom Jugoslavenske armije povlače iz Bosne. Slom okupacijskih trupa četnike je lišio moćnih zaštitnika i snabdijevanja municijom. Tokom aprila, snage Wehrmachta i četnika su poražene i u Sloveniji i Istri. Odmetnuti general Dragoljub Mihailović, sa preostalim iznurenim i demoraliziranim vojnicima, ostao je odsječen u Bosni. Sredinom aprila pokušava proboj ka Srbiji.
Par dana nakon kapitulacije Wehrmachta, četničke snage uništene su 13. maja 1945. kada je Jugoslavenska armija u bici na Zelengori uništila preostale četničke grupe, nakon čega je Drugi svjetski rat u Jugoslaviji okončan.[4]
Također pogledajte
urediReference
uredi- ^ Tomašević J. (1975)ː Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: The Chetniksː http://books.google.com/books?id=yoCaAAAAIAAJ&printsec=frontcover%7Cpublisher= Stanford University Press, Stanford|id= ISBN 978-0-8047-0857-9.
- ^ Tepavčević A. (1987): Borba za slobodu, sećanje na četničku borbu 1941-1950, Hamilton – Kanada.
- ^ "IZVOD IZ KNJIGE POSLATIH DEPEŠA ŠTABA VRHOVNE KOMANDE OD 12. DECEMBRA 1944. DO 7. APRILA 1945.GODINE". Arhivirano s originala, 10. 5. 2013. Pristupljeno 22. 4. 2016.
- ^ http://www.znaci.net/00003/504.htm Arhivirano 25. 3. 2019. na Wayback Machine Milan Basta: Rat je završen sedam dana kasnije.