William Crookes
Sir William Crookes bio je britanski fizičar, hemičar, naučni žurnalist i parapsiholog. Crookes je poznat po tome što je uspio vizuelno prikazati katodne zrake, postavio i otkrio osnove luminiscencije i izotopa te razvio metode za dokazivanje radioaktivnog zračenja. Osim toga, otkrio je hemijski element talij i izotop torija 234Th. Bio je pionir vakuumskih cijevi, izumevši Crookesovu cijev koja je napravljena 1875. Ovo je bilo temeljno otkriće koje je na kraju promijenilo cijelu hemiju i fiziku. Njegovo prvo važno otkriće bilo je otkriće elementa talija, napravljeno uz pomoć plamene spektroskopije. Crookes je otkrio ranije nepoznati element sa svijetlozelenom emisionom linijom u svom spektru. Element je nazvao talij, od grčkog θαλλός, thallós, što znači "zeleni izdanak ili grančica". Crookesovi nalazi su objavljeni 30. marta 1861.[1][2][3][4][5][6][7]
| Sir William Crookes | |
|---|---|
 | |
| Rođenje | 17. juni 1832. London |
| Smrt | 4. april 1919 (86 godina) London |
| Narodnost | Britanac |
| Polje | fizikalna hemija |
| Utjecao/-la na | J.K.F Zöllner |
| Poznat(a) po | otkriće talija, plazma, scintilator, Crookesova cijev |
| Istaknute nagrade | Kraljevska medalja (1875) Davyjeva medalja (1888) Albertova medalja (1899) Copleyeva medalja (1904) medalja Elliotta Cressona (1912) |
Biografija
urediWilliam Crookes je bio najstariji sin Josepha Crookesa i njegove druge žene. Otac mu je bio veoma bogat krojač. Nakon osnovne škole, William je upisao "Kraljevski koledž hemije", gdje ga je, između ostalih, podučavao i August Wilhelm von Hofmann. Kao 19-togodišnjak, Crookes je postao i Hofmannov asistent. Godinu ranije, pri eksperimentima sa selen-cijanidom pronašao je neki nepoznati ostatak, za koji će kasnije dokazati da je novi hemijski element, talij. Godine 1854. Crookes je postao meteorolog u opservatoriju Ratcliffe u Oxfordu a iste godine i profesor hemije u Chesteru.
Oženio je Ellen Humphrey 1856. a godinu kasnije postao je sekretar Fotografskog društva u Londonu. Osim svog zanimanja kao naučnik, William Crookes se također bavio i novinarstvom. Godine 1859. osnovao je časopis "Chemical News", čiji je bio i izdavač dugi niz godina. U narednom periodu bavio se elektronskim cijevima i emisijom svjetlosti u njima, te se bavio istraživanjem elemenata rijetkih zemalja, koje je pokušavao hemijski odvojiti. Pored ovog, Crookes se oko 1900. počeo baviti proučavanjem radioaktivnosti. Ispitivao je materijale poput uranija te se bavio supstancama koji su mu omogućavali dokazivanje radioaktivnosti. Godine 1900. otkrio je izotop torija 234Th. Time je dao prve naznake da radioaktivnost sadrži i pretvaranje jednog elementa u drugi.
U toku svog naučnog rada Crookes je dobio mnogo nagrada i priznanja. Tako je 1863. postao član Kraljevskog društva a 1897. u Londonu proglašen je vitezom. Godine 1910. dobio je orden zasluga Britanskog carstva. Osim za nauku, zanimao ga je i spiritizam. Eksperimentirao je sa brojnim parapsiholozima, između ostalih i sa Daniel Dunglas Homeom. Crookes je bio i član teosofskog društva i objavljivao je neke članke u teosofskom časopisu Sphinx. Od 1896. do 1897. bio je i predsjednik Društva za psihičko istraživanje.
Radovi
urediReference
uredi- ^ Brock, William H. (10. 11. 2016). William Crookes (1832–1919) and the Commercialization of Science. Routledge. str. xxiii-. ISBN 978-1138259881. Pristupljeno 7. 12. 2019.
- ^ Marshall, James L. Marshall; Marshall, Virginia R. Marshall (2011). "Rediscovery of the elements: Thallium, Crookes, and Lamy" (PDF). The Hexagon: 62–67. Pristupljeno 30. 12. 2019.
- ^ Weeks, Mary Elvira (1956). The discovery of the elements (6th izd.). Easton, PA: Journal of Chemical Education.
- ^ DeKosky, Robert K. (1973). "Spectroscopy and the Elements in the Late Nineteenth Century: The Work of Sir William Crookes". The British Journal for the History of Science. 6 (4): 400–423. doi:10.1017/S0007087400012553. JSTOR 4025503.
- ^ Crookes, William (30 March 1861) "On the existence of a new element, probably of the sulphur group," Chemical News, vol. 3, pp. 193–194; reprinted in: Crookes, William (april 1861). "XLVI. On the existence of a new element, probably of the sulphur group". Philosophical Magazine. 21 (140): 301–305. doi:10.1080/14786446108643058.
- ^ Crookes, William (18 May 1861) "Further remarks on the supposed new metalloid," Chemical News, vol. 3, p. 303.
- ^ Crookes, William (19 June 1862) "Preliminary researches on thallium," Proceedings of the Royal Society of London, vol. 12, pages 150–159.
