Treća zemaljska konferencija KPJ

Treća zemaljska konferencija Komunističke partije Jugoslavije održana je od 1. do 4. januara 1924. godine u Beogradu, uz učestvovanje 35 delegata. Konferencija se bavila svim osnovnim pitanjima strategije KPJ i njene organizacione izgradnje. Stavovi o tim pitanjima bili su formulisani u posebnim rezolucijama.

Rad Konferencije

U rezoluciji o nacionalnom pitanju polazilo se od uvjerenja da ujedinjenje srpskog, hrvatskog i slovenskog naroda u zajedničku državu leži u pravcu historijskog progresa i interesa klasne borbe proletarijata. U Rezoluciji je ocjenjeno da je ujedinjenje jugoslavenskih naroda značilo stvaranje objektivnih uslova za proces formiranja jedne nacije iz triju srodnih nacija, ali da je taj proces usljed klasnog interesa cjelokupne buržoazije i nametanja monarhije zaustavljen već na početku. U Rezoluciji je potvrđeno ranije stajalište KPJ da osnovni uzrok produbljivanja nacionalnih suprotnosti leži na strani srpske buržoazije, koja provodi nacionalnu hegemoniju protiv hrvatskog i slovenskog naroda i njihove ekonomski jače razvijene buržoazije, uništava autonomiju Crne Gore, asimilacijom srbizuje Makedoniju i potiskuje nacionalne manjine. Ponovno je istaknuto ukidanje hegemonije srpske buržoazije u oslobodilačkoj borbi i udruživanje nacija i klasa radi stvaranja federativne radničko-seljačke republike u Jugoslaviji, na Balkanu i u Podunavlju.

Bila je usvojena i posebna rezolucija o makedonskom i trakijskom pitanju, u kojoj se polazilo od stava da je makedonsko stanovništvo etnografski izmješano, da su u Makedoniji zastupljene sve narodnosti koje postoje u susjednim zemljama, ali u takvoj srazmjeri da nijedna od njih nema apsolutnu većinu te da vladavina bilo koje balkanske države nad Makedonijom znači nacionalno porobljivanje makedonskog stanovništva. Zbog toga se rješenje makedonskog pitanja vidjelo u stvaranju autonomne i jedinstvene makedonske republike u okviru Balkanske federacije.

U odlukama Konferencije bili su izraženi zahtjevi partijske ljevice u pogledu boljševizacije partije. Zaključeno je da se organizacija ilegalne kadrovske partije izgrađuje osnivanjem ćelija po preduzećima.

Rezolucije Treće konferencije usvojene su jednoglasno, a prihvatila ih je i velika većina partijskog članstva na referendumu koji je, prema odluci Konferencije, neposredno po njenom svršetku bio proveden. Ta dokumenta podržala je i Centralna uprava SKOJ-a.

Na Konferenciji su u Centralno partijsko vijeće bili izabrani većinom pripadnici ljevice, Triša Kaclerović, Filip Filipović, Sima Miljuš, Kosta Novaković, Vladimir Čopić, Laza Stefanović i Jakob Žorga.

Literatura

• Istorija Saveza komunista Jugoslavije. Istraživački centar "Komunist" Beograd, "Narodna knjiga", Beograd i "Rad" Beograd, 1985. godina.

Vanjski linkovi

• Komunist: Istorija SKJ(2): Pod režimom lažnog parlamentarizma (1921-1928)