SAO Zapadna Slavonija
Srpska autonomna oblast Zapadna Slavonija bila je samoproglašena Srpska autonomna oblast u Hrvatskoj nastala 12. augusta 1991.[1] Nedugo nakon samoproglašenja priključena je u Republiku Srpsku Krajinu, koja je reintegrirana u Hrvatsku u maju 1995. godine u operaciji Bljesak.
SAO Zapadna Slavonija Srpska autonomna oblast Zapadna Slavonija |
||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1991–1991 | ||||||||||
|
||||||||||
|
||||||||||
Status | Samoproglašena srpska autonomna oblast | |||||||||
Glavni grad | Pakrac |
|||||||||
Službeni jezik | srpski | |||||||||
Etničke grupe | Srbi | |||||||||
Državno uređenje | Privremena vlada | |||||||||
Zakonodavstvo | ||||||||||
Osnivanje | 12. august 1991. | |||||||||
Ukidanje | 19. decembar 1991. | |||||||||
Danas dio | Hrvatska |
Historija
urediUbrzo nakon proglašenja SAO Zapadna Slavonija, pobunjeničke srpske snage, uz pomoć Jugoslavenske narodne armije (JNA) predvođene Srbima i srpskih paravojnih snaga (iz Srbije i BiH), zauzele su Okučane i Daruvar, prijeteći da će odvojiti Slavoniju od Hrvatske. U to vrijeme, područje pod srpskom kontrolom bilo je relativno veliko, iako je veći dio oblasti bio brdovit i pošumljen sa lošom infrastrukturom. Sljedećih mjeseci vodila se žestoka borba za Pakrac dok su paravojske etnički čistile Hrvate iz novoosvojenih zapadnoslavenskih četvrti. Većim dijelom oblasti patrolirale su loše opremljene srpske milicije povučene iz lokalnih srpskih sela, a sa resursima JNA široko raspoređenim u nesigurno vrijeme, nisu bili u poziciji da efikasno seciraju Hrvatsku.
Hrvatske snage su 31. oktobra 1991. godine započele operaciju Otkos 10 osiguravajući bilogorsko brdo. Nakon ovog uspjeha, hrvatska operacija Orkan 91, 12. decembra, potisnula je srpsko-jugoslavenske snage u samo djelić prvobitne teritorije. U istoj akciji zauzet je Daruvar. Prilikom povlačenja srpske paravojne formacije su izvršile pokolj u Voćinu. Ujedinjene nacije su 2. januara 1992. godine posredovale u prekidu vatre u Sarajevu, što je mogući razlog zaustavljanja hrvatskih snaga da eliminišu prisustvo pobunjenih Srba u zapadnoj Slavoniji.
Dana 18. februara 1993. godine hrvatski i lokalni srpski čelnici potpisali su Daruvarski sporazum. Sporazum je držan u tajnosti i radio je na normalizaciji života mještana na bojišnici. Međutim, vlasti pobunjenih Srba iz Knina su saznale za taj dogovor i uhapsile vođe pobunjenih Srba odgovorne za to.[2]
Srpska enklava Zapadna Slavonija je eliminisana, a područje reintegrisano u Hrvatsku za dva dana u maju 1995. godine, tokom operacije Bljesak. U znak odmazde za ovaj temeljni poraz, Milan Martić je raketirao Zagreb .
Administrativne podjele
urediPodručje zapadne Slavonije pod zaštitom Ujedinjenih naroda obuhvaćalo je četiri općine: Okučani, Pakrac, Daruvar i Grubišno Polje . Vojska Republike Srpske Krajine je kontrolisala općine Okučani i Pakrac.
Stanovništvo
urediStanovništvo općina zapadne Slavonije prema popisu stanovništva iz 1991. godine (napomenimo da ne odgovaraju SAO Slavoniji koja je uglavnom obuhvatala srpska naselja općina, a ne jedno od njih u potpunosti):
- Pakrac = 7.818 Srba (47,76%), 5.619 Hrvata (34,33%), 2.930 ostalih (17,91%)
- Daruvar = relativna srpska većina
- Grubišno Polje = relativna hrvatska većina
Također pogledajte
urediReference
uredi- ^ "Hrvatski memorijalno-dokumentacijski centar domovinskog rata". Arhivirano s originala, 11. 6. 2008. Pristupljeno 3. 4. 2008.
- ^ "(in Croatian)[[Category:Articles with Croatian-language sources (hr)]] War in Croatia 1991-95, Part II". Arhivirano s originala, 29. 3. 2009. Pristupljeno 31. 7. 2023. Sukob URL-a i wikilinka (pomoć)
Vanjski linkovi
uredi- Karta Republike Srpske Krajine[trajno mrtav link] - karta prikazuje teritoriju Zapadne Slavonije pod kontrolom srpskih snaga (zeleno) i teritoriju Zapadne Slavonije pod zaštitom UN (narandžasto).