Nekropole stećaka u Jajcu
Nekropole stećaka u Jajcu datiraju se u period XIV. ili XV. stoljeća. Po najnovijoj evidenciji, broj stećaka na cijeloj jajačkoj općini iznosi više od 357, na 31 nekropoli.[1]
Kraljev grob
urediUsamljeni stećak pod imenom Kraljev grob, nalazi se u Zastinju kod Jajca i u njemu je prema predanju sahranjen posljednji bosanski kralj 1463. godine. Zajedno sa kosturom iskopanom ispod stećka, a koji se nalazi u Franjevačkom samostanu u Jajcu proglašen je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[2]
Nekropola sa stećcima u Vincu
urediO naselju Vinac nema mnogo historijskih podataka. Prvi put se spominje u historijskim izvorima 1453. godine. Nalazi se oko 13 km južno od Jajca. U Vincu se nalazi stari grad smješten na stijeni nadmorske visine oko 500 m, koja se strmo ruši grebenima u dolinu, uz desnu obalu rijeke Vrbas. Zbog tih stjenovitih grebena Vrbas u velikom meandru okružuje grad sa tri strane. U okolini naselja nalaze se tri manje nekropole sa stećcima. Na lokalitetu Kamenica smještena je nekropola sa vidljivih 38 stećaka (sanduci, sljemenjaci i stećci amorfnog oblika). Nekropola je smještena na kosini, te stećci klize. Slabo su obrađeni i očuvani, postavljeni su po oba glavna pravca. Ukrasi na stećcima nisu evidentirani. Nekropola je Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[3]
Nekropola Potkriž u mjestu Divičani
urediNa lokalitetu Potkriž u mjestu Divičani 2015. god. obavljena su arheološka istraživanja pod vodstvom Dubravka Lovrenovića i Edin Bujaka.[4] Ova nekropola broji preko 50 stećaka. Prosječna dužina stećaka je 1,7 metara, a širina 1,5. Najveći stećak u ovoj nekropoli je 2,1 metara dužine. Pronađeno je sedam grobova i jedan od najljepših srednjovjekovnih sarkofaga.
Nekropola stećaka Katica
urediNalazi se pored katoličke crkve u naselju Bistrica, jedni su od najljepših stećaka u Jajcu. Na lokalitetu je evidentirano 27 stećaka. Od toga je prisutno 13 sljemenjaka, 12 sanduka i 2 ploče. Na jednom stećku nalazi se ukras u vidu polumjeseca, a na nekoliko stećaka vidljivi su ukrasi pravougaonih i polukružnih niša. Obično su ukrašeni srednjovjekovnim simbolima koji su uklesani kao plitki ili rjeđe ulegnuti reljef. Nekropola je Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine i ujedno 30. spomenik u Jajcu.[5]
Ostale nekropole
uredi- Nekropola Križevci u Lupnici na Greblju
- Nekropola u Kuprešanima
- Nekropola na Gornjem Bešpelju
- Nekropola na Donjem Bešpelju
- Nekropola u Podlipcima
- Stećci u Zdaljevcu
- Stećci u Prudima
Literatura
uredi- Pavao Anđelić, Svjetlost, Sarajevo, 1982 – STUDIJE O TERITORIJALNOPOLITIČKOJ ORGANIZACIJI SREDNJOVJEKOVNE BOSNE
Reference
uredi- ^ Edin Bujak - novi popis stećaka[mrtav link]
- ^ "Kraljev grob". kons.gov.ba. Arhivirano s originala, 17. 10. 2021. Pristupljeno 13. 10. 2016.
- ^ "Nekropola sa stećcima u Vincu". Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine. Arhivirano s originala, 4. 8. 2022. Pristupljeno 15. 10. 2019.
- ^ Edin Bujak - Arheološka istraživanja srednjovjekovnih nekropola u Kopošićima kod Ilijaša i Divičanima kod Jajca, te popis stećaka na području Hadžića
- ^ "Nekropola sa stećcima u Katici". Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine. Arhivirano s originala, 23. 4. 2019. Pristupljeno 15. 10. 2019.
