Wikipedia

Miguel de Cervantes

španski romansijer, pjesnik i dramaturg

Miguel de Cervantes Saavedra (Migel de Servantes Savedra ili samo Migel Servantes) (29. septembra 1547- 22. aprila 1616)[1] bio je španski pisac. Smatra se jednim od najvećih pisaca na španskom jeziku i eminentni je romanopisac. Najpoznatiji kao autor Don Quijotea, knjige koja važi kao prvi moderni europski roman[2][3] i kao "prvi veliki roman svjetske književnosti".[4] Osim navedenog romana, pisao je poeziju i dramu.[5]

Miguel de Cervantes
Ne postoji vjerodostojni portret Cervantesa pa ni ovaj nije sa sigurnošću najispravniji te je pretpostavka da je Cervantes ovako izgledao
Rođenje (1547-09-29) 29. septembar 1547.
Alcalá de Henares
Smrt22. april 1616(1616-04-22) (68 godina)
Madrid, Španija
Zanimanjepisac
Jezikšpanski
Poznata djela
Don Quijote
Suprug(a)Catalina de Salazar y Palacios
DjecaIsabel (1584)
Potpis

Anketa iz 2002. godine od oko 100 poznatih autora proglasila ju je za "najsmisleniju knjigu svih vremena",[6] među "najboljim i najvažnijim djelima u svjetskoj književnosti".[4]

Veći dio svog života proveo je u siromaštvu i opskurnosti, što je dovelo do toga da su mnoga njegova rana djela izgubljena. Uprkos tome, njegov uticaj i književni doprinos se ogleda u činjenici da se španski često naziva "Servantesovim jezikom".[7]

Godine 1569. Cervantes je bio primoran da napusti Španiju i preseli se u Rim, gde je radio u domaćinstvu kardinala. Godine 1570. prijavio se u pešadijsku jedinicu španske mornarice i bio teško ranjen u bici kod Lepanta u oktobru 1571. Služio je kao vojnik do 1575. godine, kada su ga zarobili berberski pirati; nakon pet godina zarobljeništva, otkupljen je i vraćen u Madrid.

Njegov prvi značajan roman, pod nazivom Galatea, objavljen je 1585. godine, ali je nastavio da radi kao agent za kupovinu, a kasnije i kao državni poreznik. Prvi dio Don Kihota objavljen je 1605., a drugi dio 1615. Ostala djela uključuju Uzorite novele, Put na Parnas i Osam komedija i osam međuigara. Roman Persiles i Sigismunda, objavljen je posthumno 1616.

Incident u priči o Don Kihotu (1870), Roberta Hilingforda.
Santa María la Mayor, u Alcalá de Henares, gdje je Cervantes navodno kršten; trg ispred se zove Plaza Cervantes
Spomenik Servantesu podignut 1929. (Madrid)
Statua Miguela de Cervantesa u luci Naupactus (Lepanto)
Servantes je sahranjen u samostanu bosonogih trinitaraca u Madridu.
Ilustracija iz Don Quijotea, Doréa

Biografija uredi

Uprkos njegovoj kasnijoj slavi, veliki dio njegovog života je nepoznat, uključujući njegovo ime, porjeklo i kako je izgledao. Iako se potpisao Cerbantes, njegovi štampari su koristili Cervantes, što je postalo uobičajeni oblik. U kasnijem životu, Cervantesje koristio ime Saavedra, ime daljeg rođaka, umjesto uobičajenijeg Cortinas, po majci.[8] Historičarka Luce López-Baralt, tvrdila je da dolazi od riječi shaibedraa koja na arapskom znači "jednoruki", što je bio njegov nadimak tokom zarobljeništva.[9]

Još jedno područje spora je njegova vjerska pozadina. Pretpostavlja se da su ne samo Cervantesov otac već i njegova majka mogli biti novi kršćani.[10][11][12] Anthony Cascardi piše: "Iako je porodica možda imala pravo na plemstvo, često su se nalazile u finansijskim teškoćama. Gotovo sigurno su bili preobraćenici u katoličanstvo jevrejskog porijekla. U Španiji Servantesovih dana, to je značilo život pod oblacima službene sumnje i društvenog nepovjerenja, s daleko ograničenijim mogućnostima nego što su to uživali pripadnici 'starokršćanske' kaste."[13]

Rane godine (1547-1566) uredi

Rođen je u gradiću Alcala de Henares, nedaleko od Madrida, kao četvrto od sedmero djece siromašnog hirurga Rodrigo de Cervantes i njegove žene Leonor de Cortinas. Rodrigo je došao iz Cordobe u Andaluziji, gdje je njegov otac Huan de Cervantes bio utjecajni advokat.

Rodrigo je često bio u dugovima ili u potrazi za poslom i stalno se selio. Leonor je došla iz Argande del Rey, i umrla je u oktobru 1593. godine, u 73. godini; Preživjeli pravni dokumenti pokazuju da je imala sedmoro djece, znala je čitati i pisati, te da je bila snalažljiva osoba sa oštrim okom za posao. Kada je Rodrigo bio u zatvoru zbog duga od oktobra 1553. do aprila 1554. godine, sama je izdržavala porodicu.[14]

Servantesova braća i sestre bili su Andrés (rođen 1543), Andrea (rođen 1544), Luisa (rođen 1546), Rodrigo (rođen 1550), Magdalena (rođen 1554) i Huan. Živjeli su u Cordobi do 1556. godine, kada mu je umro djed. Iz nejasnih razloga, Rodrigo nije imao koristi od njegove oporuke i porodica nestaje sve do 1564. godine kada je podnio tužbu u Sevilji.[15]

Sevilja je tada bila usred ekonomskog procvata, a Rodrigo je upravljao iznajmljenim smeštajem za svog starijeg brata Andresa, koji je bio mlađi sudija. Pretpostavlja se da je Servantes pohađao jezuitski koledž u Sevilji, gdje je jedan od nastavnika bio jezuitski dramatičar Pedro Pablo Acevedo, koji se tamo doselio 1561. godine iz Cordobe.[16] Međutim, pravni zapisi pokazuju da se njegov otac još jednom zadužio i 1566. godine porodica se preselila u Madrid.[17]

Vojna služba i zarobljeništvo (1566 - 1580) uredi

U 19. veku, biograf je otkrio nalog za hapšenje Miguela de Cervantesa, od 15. septembra 1569. godine, koji je bio optužen da je ranio Antonija de Siguru u dvoboju.[18] Iako se u to vrijeme osporavalo, uglavnom na osnovu toga što je takvo ponašanje nedostojno tako velikog autora, sada je prihvaćeno kao najvjerovatniji razlog zašto je naputio Madrid.[19]

Na kraju je stigao do Rima, gdje je našao mjesto u domaćinstvu Giulija Akvavive, italijanskog biskupa koji je proveo 1568. do 1569. u Madridu, a 1570. je imenovan za kardinala.[20] Kada je počeo Osmanlijsko-mletački rat od 1570. do 1573., Španija je bila dio Svete lige, a formirana je i koalicija koja podržava Mletačku Republiku. Vjerovatno videći priliku da se njegov nalog za hapšenje ukine, Cervantes je otišao u Napulj, koji je tada bio dio krune Aragona.[21] Tu je upoznao italijansku književnost posebice djela Dantea i Boccaccioa.

Vojni komandant u Napulju bio je Alvaro de Sande, prijatelj porodice, koji ga je unovačio pod markizom de Santa Cruzom. U nekom trenutku, u Napulju mu se pridružio njegov mlađi brat Rodrigo.[21] Septembra 1571. Cervantes je plovio na brodu Marquesa, dio flote Svete lige pod donom Juanom od Austrije, nezakonitim polubratom Filipa II od Španije; 7. oktobra, porazili su osmanlijsku flotu u bici kod Lepanta.[22]

Prema sopstvenom izvještaju, iako je bolovao od malarije, Cervantes je dobio komandu nad čamcem od 12 ljudi, malim čamcem koji se koristio za napade na neprijateljske galije. Markez je imao 40 mrtvih, a 120 ranjenih, uključujući Cervantesa, koji je zadobio tri odvojene rane, dvije u grudi i još jednu koja mu je lijevu ruku učinila beskorisnom, ova posljednja rana je razlog zašto je kasnije nazvan "El Manco de Lepanto" (Jednoruki čovek iz Lepanta"), titula koja ga je pratila do kraja života. Njegovi postupci u Lepantu bili su izvor ponosa do kraja njegovog života, dok je Don Juan odobrio čak četiri odvojena povećanja plate za njega.[23]

U Put u Parnas, objavljenom dvije godine prije njegove smrti 1616. godine, tvrdio je da je "izgubio pokret lijeve ruke za slavu desne".[24] Kao i sa mnogo toga drugog, stepen njegovog invaliditeta je nejasan, jedini izvor je sam Cervantes, dok komentatori navode njegovu uobičajenu sklonost da se hvali,[25] ,eđutim, bio je dovoljno ozbiljan da provede šest mjeseci u bolnici u Messini, Sicilija.[26]

Iako se vratio u službu u julu 1572. godine, zapisi pokazuju da njegove rane na grudima još uvijek nisu bile potpuno zacijeljene u februaru 1573. godine.[27] Sa sjedištem uglavnom u Napulju, pridružio se ekspedicijama na Krf i Palos, i učestvovao je u okupaciji Tunisa i La Goulette 1573. godine, koje su Osmanlije ponovo zauzele 1574. godine.[28] Uprkos Lepantu, rat je sveukupno bio osmanlijska pobeda, a gubitak Tunisa vojna katastrofa za Španiju. Cervantes se vratio u Palermo, gdje ga je isplatio vojvoda od Sessa, koji mu je dao pisma pohvale.[29]

Početkom septembra 1575. Cervantes i Rodrigo napustili su Napulj na galiji Sol; kako su se približavali Barceloni 26. septembra, njihov brod su zarobili osmanlijski gusari, a braća su odvedena u Alžir, gdje su ih držali za otkup.[30] Rodrigo je otkupljen 1577. godine, ali njegova porodica nije mogla priuštiti naknadu za Cervantesa, koji je bio prisiljen da ostane.[31] Turski historičar Rasih Nuri İleri pronašao je dokaze koji ukazuju na to da je Cervantes radio na izgradnji kompleksa Kılıç Ali Pasha, što znači da je proveo barem dio svog zatočeništva u Istanbulu.[32][33][34]

Do 1580. Španija je bila okupirana integracijom Portugala i suzbijanjem holandske pobune, dok su Osmanlije bile u ratu sa Persijom; dvije strane su dogovorile primirje, što je dovelo do poboljšanja odnosa.[35] Nakon skoro pet godina i četiri pokušaja bijega, Cervantesa su 1580. oslobodili Trinitarci, vjerska dobrotvorna organizacija koja se specijalizirala za otkup kršćanskih zarobljenika, i vratio se u Madrid.[36]

Kasniji život i smrt (1580 - 1616) uredi

Nakon povratka u Španiju, radi kao porezni djelatnik i završava u zatvoru.[5] U 37. godini se ženi, a od 1582. godine posvećuje literaturi, no njegova pozorišna djela i pjesme ne nalaze izdavača.

Godine 1585. izdao je pastoralni roman Galatea. Unatoč popularnosti takvih romana tog doba, ovo Cervantesovo djelo mu ne donosi slavu i novac kojem se nadao. Tada ga propast bankara, kod kojeg je položio svoj novac, upropaštava i dovodi u zatvor.

U tamnici piše prva poglavlja Don Kihot (Don Quijote). Roman je objavljen 1605. pod naslovom Bistri vitez don Quijote od Manche (El ingenioso hidalgo don Quijote de la Mancha) i tim djelom ostvaruje slavu i veliki uspjeh.[5]

U međuvremenu se objavljuje nastavak Don Quijote pod autorstvom Alonza Fernandeza de Avellaneda, i Cervantes završava avanture svog heroja i "ubija" svog junaka iz Manče kako se ne bi pojavio neko ko će po već umirućoj tradiciji nastaviti svojim pero put tuđeg junaka

Tokom svog života napisao je osam drama od kojih se izdvajaju Alžirski događaj (El trato de Argel), Pedro de Urdemas i Opsada Numancije (El cerco de Numancia), zbirku od dvanaest novela Uzorne novele (Novelas ejemplares), satiričko-didaktičku poemu Put na Parnas (El viaje del Parnaso) i pustolovno-ljubavni roman Zgode Persilasa i Sigismunde (Los trabajos de Persiles y Sigismunda).[5]

Umro je u Madridu 1616, istog godine kada i William Shakespeare, a po legendi i istog dana[5]. Taj dan je UNESCO proglasio za Međunarodni dan knjige. Španija je svom najvećem piscu priredila službenu sahranu, 400 godina nakon njegove smrti, otkrivajući spomenik u kojem se čuvaju posmrtni ostaci za koje se vjeruje da sadrže kosti autora. Spomenik se nalazi u jednom madridskom samostanu. Nakon devet godina duge potrage, stručnjaci su 2015. godine pronašli kosti slavnog pisca u samostanu u kojem je prvobitno pokopan.

U okviru ceremonije održane su i vojne počasti, budući da je Cervantes bio i vojnik.[37]

Djela uredi

  • "Galatea"
  • "Don Quijote"
  • "Put na Parnas"
  • "Uzorite novele"
  • "Osam komedija i osam međuigara"
  • "Persiles i Sigismunda"

Uticaj uredi

Mjesta uredi

Televizija uredi

  • Servantes je lik koji se ponavlja u španskoj televizijskoj emisiji El ministerio del tiempo, koju tumači glumac Pere Ponce.
  • Servantes je igrao istaknutu ulogu u epizodi "Gentlemen of Spain" TV serije Sir Francis Drake (1961–1962). Glumio ga je glumac Nigel Davenport, a zaplet ga je natjerao da herojski spašava druge kršćanske zarobljenike od pirata Barbara.

Reference uredi

  1. ^ de Riquer Morera, Martín. "Miguel de Cervantes Saavedra". Diccionario biográfico España (jezik: španski). Real Academia de la Historia.
  2. ^ Bloom, Harold (13. 12. 2003). "The knight in the mirror". The Guardian. Pristupljeno 5. 7. 2019.
  3. ^ Puchau de Lecea, Ana; Vicente Pérez de León (25. 6. 2018). "Guide to the classics: Don Quixote, the world's first modern novel – and one of the best". The Conversation. Pristupljeno 1. 7. 2020.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
  4. ^ a b "Don Quixote gets authors' votes". BBC News. 7. 5. 2002. Pristupljeno 3. 1. 2010.
  5. ^ a b c d e Solar, Milivoj (2015). Povijest svjetske književnosti. JP Službeni glasnik. str. 127–128. ISBN 978-86-519-1751-9.
  6. ^ Chrisafis, Angelique (21. 7. 2003). "Don Quixote is the world's best book say the world's top authors". The Guardian. London. Pristupljeno 13. 10. 2012.
  7. ^ Diego, Gerardo. "La lengua de Cervantes" (PDF) (jezik: španski). Ministerio de la Presidencia de España. Arhivirano s originala (PDF), 3. 10. 2008. Pristupljeno 14. 9. 2008.
  8. ^ Garcés, Maria Antonia (2002). Cervantes in Algiers: A Captive's Tale. Vanderbilt University Press. str. 189. ISBN 978-0826514066.
  9. ^ Iglesias, Amalia (17. 11. 2016). "Luce López-Baralt: "Ante el 'Quijote' y San Juan de la Cruz siento el vértigo de asomarme a un abismo sin fin"". abc.
  10. ^ Byron, William (1978). Cervantes; A Biography. London: Cassell. str. 32. ISBN 978-1-55778-006-5.
  11. ^ Lokos, Ellen (2016). The Politics of Identity and the Enigma of Cervantine Genealogy in Cervantes and His Postmodern Constituencies. Routledge. str. 116. ISBN 978-1138864412.
  12. ^ Encyclopaedia Judaica (2008). "Miguel de Cervantes Saavedra". jewishvirtuallibrary.
  13. ^ Cascardi, Anthony J. (2008). The Cambridge Companion to Cervantes. Cambridge University Press, Cambridge, UK. str. 4.
  14. ^ McCrory, Donald P. (2006). No Ordinary Man: The Life and Times of Miguel de Cervantes. Dover Publishing. str. 34. ISBN 978-0486453613.
  15. ^ McCrory, Donald P. (2006). No Ordinary Man: The Life and Times of Miguel de Cervantes. Dover Publishing. str. 36. ISBN 978-0486453613.
  16. ^ Egginton, William (2016). The Man Who Invented Fiction: How Cervantes Ushered in the Modern World. US: Bloomsbury. str. 23. ISBN 978-1620401750.
  17. ^ McCrory, Donald P. (2006). No Ordinary Man: The Life and Times of Miguel de Cervantes. Dover Publishing. str. 40-41. ISBN 978-0486453613.
  18. ^ McCrory, Donald P. (2006). No Ordinary Man: The Life and Times of Miguel de Cervantes. Dover Publishing. str. 40-48. ISBN 978-0486453613.
  19. ^ Lokos, Ellen (2016). The Politics of Identity and the Enigma of Cervantine Genealogy in Cervantes and His Postmodern Constituencies. Routledge. str. 118. ISBN 978-1138864412.
  20. ^ McCrory, Donald P. (2006). No Ordinary Man: The Life and Times of Miguel de Cervantes. Dover Publishing. str. 50. ISBN 978-0486453613.
  21. ^ a b McCrory, Donald P. (2006). No Ordinary Man: The Life and Times of Miguel de Cervantes. Dover Publishing. str. 52. ISBN 978-0486453613.
  22. ^ Davis, Paul K. (1999). 100 Decisive Battles: From Ancient Times to the Present. Oxford University Press. str. 199. ISBN 978-0-19514-366-9.
  23. ^ McCrory, Donald P. (2006). No Ordinary Man: The Life and Times of Miguel de Cervantes. Dover Publishing. str. 58. ISBN 978-0486453613.
  24. ^ Ma, Ning (2017). The Age of Silver: The Rise of the Novel. SAD: East and West. str. 99. ISBN 978-0190606565.
  25. ^ Eisenberg, Daniel (1996). Cervantes, autor de la "Topografía e historia general de Argel" publicada por Diego de Haedo". Cervantes: Bulletin of the Cervantes Society of America. str. 32–53. doi:10.3138/Cervantes.16.1.032.
  26. ^ Fitzmaurice-Kelly, James (1892). The Life of Cervantes. Chapman Hall. str. 33.
  27. ^ McCrory, Donald P. (2006). No Ordinary Man: The Life and Times of Miguel de Cervantes. Dover Publishing. str. 60. ISBN 978-0486453613.
  28. ^ Garcés, Maria Antonia (2002). Cervantes in Algiers: A Captive's Tale. Vanderbilt University Press. str. 191-192, 220. ISBN 978-0826514066.
  29. ^ McCrory, Donald P. (2006). No Ordinary Man: The Life and Times of Miguel de Cervantes. Dover Publishing. str. 63. ISBN 978-0486453613.
  30. ^ Fitzmaurice-Kelly, James (1892). The Life of Cervantes. Chapman Hall. str. 41.
  31. ^ McCrory, Donald P. (2006). No Ordinary Man: The Life and Times of Miguel de Cervantes. Dover Publishing. str. 65–68, 78. ISBN 978-0486453613.
  32. ^ Eren, Güleren (juni 2006), "The Heritage of A Sailor", Beyoğlu, no. 3, str. 59–64
  33. ^ Bayrak, M. Orhan (1994). Türkiye Tarihi Yerler Kılavuzu. İstanbul: İnkılâp Kitabevi. str. 326–327. ISBN 975-10-0705-4.
  34. ^ Sumner-Boyd, Hilary; Freely, John (1994). Strolling Through Istanbul: A Guide to the City (6 izd.). İstanbul: SEV Matbaacılık. str. 450–451. ISBN 975-8176-44-7.
  35. ^ Glete, Jan (2001). War and the State in Early Modern Europe: Spain, the Dutch Republic and Sweden as Fiscal-Military States (Warfare and History). Routledge. str. 84. ISBN 978-0415226448.
  36. ^ Parker, Barbara Keevil; Parker, Duane F. (2009). Miguel de Cervantes. Infobase Publishing. ISBN 978-1-4381-0685-4.
  37. ^ Madrid: 400 godina nakon smrti službeno sahranjen Cervantes pristupljeno 11. juna 2015.

Dodatna literatura uredi

Vanjski linkovi uredi

Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Miguel_de_Cervantes&oldid=3556985"