Kuršumlija džamija
Kuršumlija džamija, smještena je na lijevoj obali rijeke Drinjače, u općinskom središtu Kladanj, Bosna i Hercegovina. Proglašena je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[1][2]
| Kuršumlija džamija | |
|---|---|
 Kuršumlija džamija, dobila je ime po olovu kojim je pokrivena | |
  Položaj Kuršumlija džamije u Bosni i Hercegovini | |
| Osnovne informacije | |
| Lokacija | Kladanj |
| Geografske koordinate | 44°13′33″N 18°41′26″E / 44.225786°N 18.690513°E |
| Država |  Bosna i Hercegovina |
| Oznaka baštine | Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine od 2005. godine |
| Arhitektonski opis | |
| Arhitektonski stil | Ranocarigradski |
| Osnivač | Hadzi Balibeg |
| Smjer fasade | Jugoistok |
| Specifikacije | |
| Dužina | 9,90 |
| Širina | 9,85 |
| Visina (maks) | 10,60 |
| Munare | 1 |
| Visina munare | 25,50 |
| Materijali | Kamen |
Historija uredi
Za vrijeme I svjetskog rata, 1917. godine, vojska Austro-Ugarske monarhije je za potrebe izrade municije skinula olovni pokrivač džamije. Džamija je nakon toga bila pokrivena drvenom šindrom.
Tokom II svjetskog rata, džamija je oštećena i obnovljena tek 1959. godine. 80-ih godina XX stoljeća uz sjeveroistočni džamijski zid je izgrađena,o ukopana abdesthana, te je bila nevidljiva izvana.
U istom periodu je i kameni haremski zid džamije prema ulici i r.Drinjača zamijenjen jednostavnom željeznom ogradom, iz nepoznatih razloga.
Tokom rata u Bosni i Hercegovini, 1992-1995. dio munare iznad šerefeta je srušen. Nakon završetka rata, 1998. godine, oštećena munara džamije je obnovljena.[1][3]
Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika 2005. godine, proglasila je „Graditeljsku cjelinu – Kuršumlija (Hadži Bali-begova) džamija u Kladnju“, nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine. Nacionalni spomenik čini džamija sa Hadži Đurđihanuminom česmom, ogradnim zidom i mezarjem.
Opis uredi
Vanjske dimenzije iznose 9,90 x 9,85 m. Visina objekta do tjemena kupole iznosi 10,60 m, a munare, zajedno sa alemom, 25,50 m. Oblik kupole – plitka kalota, upućuje na graditeljstvo učenika mimara Hajrudina, odnosno na ranocarigradski stil u arhitekturi.
Ranocarigradski stil se javlja tokom druge polovine XV i u prvoj četvrtini XVI stoljeća, kada pod utjecajem Aja Sofije nastaju građevine složenijih prostornih rješenja.
Prelaz kvadratne osnove džamije u kružnu osnovu kupole riješen je preko pandantifa, za razliku od najčešće korištenog rješenja tog perioda – trompi. Prema konceptu prostorne organizacije, džamija pripada jednoprostornim, potkupolnim džamijama bez sofa, sa kamenom munarom. Objekat džamije predstavlja kubusnu građevinu. Džamija ima zidove od lomljenog kamena u krečnom malteru debljine 110 cm. Lomljeni kamen je slagan u relativno pravilne horizontalne redove. Podnožje zidova kao i uglovi su rađeni većim, pravilnije klesanim komadima kamena. Džamija je iznutra malterisana, dok je izvana ostavljena vidljiva struktura zida. Unutrašnje zidne površine džamije su malterisane i okrečene, a mihrab, prelomljeni lukovi i kupola bojeni i oslikani. Tragovi slikane dekoracije se danas nalaze samo u dijelovima kupole. Oko prozora su tek neznatno primijetni tragovi slikane dekoracije koja je u izvjesnom periodu prekrečena.
U haremu džamije se nalazi izvjestan broj nadgrobnih spomenika (nišana) i stara česma poznata kao Hadži Đurđihanumina, musluk česma.[1]
Literatura uredi
- Andrej Andrejević, Islamska monumantalna umetnost XVI veka u Jugoslaviji – kupolne džamije, izdanje Filozofskog fakulteta u Beogradu, Institut za istoriju i umjetnost, Srpska Akademija nauka i umetnosti, Balkanološki institut, Beograd, 1984.
- Sakib Softić, Stanovništvo Tuholja: historijska građa. Knjiga II. Zavod za zaštitu i korištenje kulturno-povijesnog i prirodnog nasljeđa: Tuzla, 2016.
Reference uredi
- ^ a b c "Kuršumlija džamija u Kladnja". KONS.gov.ba. Pristupljeno 13. 10. 2017.
- ^ "Kuršumlija (Hadži Bali-begova) džamija, graditeljska cjelina". bastina.ba. Arhivirano s originala, 21. 11. 2016. Pristupljeno 13. 10. 2017.
- ^ "Kuršumlija". medzliskladanj.ba. Arhivirano s originala, 29. 9. 2017. Pristupljeno 13. 10. 2017.
