Klinasta kost

Klinasta kost – poznata i po posvojenici sfenoidna kost – je neparna kost lobanje, koja se nalazi se u njenoj sredini, prema naprijed, ispred sljepoočne i bazilarnog dijela potiljačne kosti. To je jedna od sedam kostiju koje se zglobljavaju u formiranju orbite. Sa produženim krilima, njen oblik pomalo podseća na leptira ili šišmiša.

Klinasta kost (Os sphenoidale)
Lobanjske kosti (Od klinaste kosti, vidljiv ja samo kraj njenog krila)
Gornja površina klinaste kosti
Identifikatori
MeSH	D013100
TA98	A02.1.05.001
TA2	584
FMA	52736
Anatomska terminologija

Struktura

Sedam kostiju se zglobljava u oblikovanju orbite. Klinasta kost ljubičasta (direktno u sredini orbitne duplje

Klinasta kost, bočno

Klinasta kost je podijeljena na sljedeće strukture:

• Medijalni dio, poznat kao tijelo klinaste kosti, koje sadrži „tursko sedlo“ sella turcica, u kojem se nalazi i hipofiza kao i upareni sinus – sinus klinaste kosti;
• Dva velika krila na bočnoj strani tijela i dva mala krila iz prednje strane;
• Krilasti nastavci klinaste kosti, usmjereni prema dolje od raskrsnice tijela i velikih krila;
• Dvije školjke klinaste kosti nalaze se na prednjem i zadnjem dijelu tijela kosti.

Unutrašnja ligamenati

Važniji od ovih ligamenata su:

• Krilastotrnasti se proteže između spina angularis i bočne krilaste ploče;
• Međuklinoidni vlaknasti nastavak se pridružuje od prednjeg do zadnjeg klinoidnog nastavka;
• Karotikoklinoidni nastavak povezuje prednji sa srednjim klinoidnim nastavkom.

Napomena: Ovi ligamenati povremeno okoštaju, pa se označavaju kao nastavci (procesusi).

Obilježja

• Krilasti urez;
• Krilasta jama ;
• Čunasta jama;
• Krilasti hamulus;
• Krilasti kanal;
• Krilasti nastavak;
• Tursko sedlo sella turcica.

Zglobljavanja

Klinasta kost se zglobljava sa čeonom, tjemenskom, sitastom, sljepoočnom, jagodičnom, nepčanom, vomerom (rilom) i potiljačnom kosti i pomaže da se povežu lobanja i kostur lica.

Tijelo klinaste kosti

Gornja ili lobanjska površina

Zglobljava se sa sitastom kosti sprieda i bazilarnim dijelom potiljačne kostii, pozadi. Na njoj se izdvajaju:

1. Os sphenoidale,
2. Sulcus chiasmaticus,
3. Tuberculum sellae
4. Sella turcica
5. Dorsum sellae
6. Clivus.

Donja površina

1. Rostrum klinaste kosti,
2. Školjka klinaste kosti,
3. Usminski nastavak medijalne krilaste ploče.

Prednja površina

Klinasti greben se zglobljava sa okomitom pločpm sitaste kosti što dovodi do formiranja dijela nosne pregrade.

Zadnja površina

Zadnja površina je u stvari bazilarni dio potiljačne kosti.

Bokovi

Karotidni žlijeb vrste kavernoznog sinusa i unutrašnje karotidne arterije

Sinusi klinaste kosti

To su asimetrični zrakasti sinusa u tijelu klinaste kosti, koji su zatvoreni školjkom klinaste kosti .

Velika krila

Gornja ili lobanjska površina

Ovu površinu čini pod srednje lobanjske jame. To predstavlja (počevši od prednje strane):

• Foramen rotundum (okrugli otvor)
• Foramen ovale (ovalni otvor)
• Emisarski otvor klinaste kosti
• Foramen spinosum

Bokovi

Ovi su podijeljeni u (prema podsljepoočnom grebenu):

• Gornja ili sljepoočna površina
• Donja ili potsljepoočna površina u kojoj su otvori:
• Foramen ovale
• Foramen spinosum

Orbitna površina

Orbitna površina čini zadnji zid orbite.

Mala krila

Mala krila su dva trouglasta leptirasta nastavka, bočno od prednje-gornjeg dijela tijela kosti. Svaki se sastoji od slijedećih dijelova:

• Osnova medijalnog kraja krila;
• Vrh bočne ivice krila;
• Krov prednje lobanjske jame;
• Donja površina gornjeg ruba gornje orbitne pukotine;
• Zadnja površina projekcije u Silvijevoj tački.
• Medijalno, završava u prednjem klinoidnom nastavku proces

Razvoj

Klinasta kost pri rođenju, zadnja strana

Do sedmog ili osmog mjeseca fetusnog razvoja, tijelo klinaste kosti se sastoji od dva dijela: jedan ispred kvržice turskog sedla (tuberculum sellæ), pretklinasta kost, na koju se nastavljaju mala krila. Drugu stranu čine tursko sedlo (sella turcica) i njegova leđa (dorsum sellae), postklinasta, sa kojom su povezana velika krila i krilasti nastavak.

Veći dio kosti okoštava u hrskavici. Postoji ukupno četrnaest centara okoštavanja, šest za preklinasti i osam za postklinasti dio kosti.

Pretklinasta

Oko devete sedmice prenatalnog razvoja pojavljuje se centar okoštavanja za svako od malih krila (orbito-klinasti), nešto bočno od otvora za očni živac. Nakon toga, slijedi pojava dva jezgra u dijelu tijela pretklinaste kosti. Svaka školjka klinaste kosti se razvija iz centra koji se formira o petom mjesecu; po rođenju, sastoje se od malih trouglastih ploča, a tek u trećoj godini postanu izdubljene i konusoidne. Oko četvrte godine ona se spajaju sa labirintima sitaste kosti, a između devete i dvanaeste godine se ujedinjuju sa sitastom kosti.

Postklinasta

Prva jezgra okoštavanja su ona za velika krila. U svakom krilu se formira po jedno između okruglog i ovalnog okna, o osmoj nedelji. Orbitna ploča i taj dio klinaste kosti, koja se nalazi u sljepoočnoj temporalnom jami, kao i bočna krilasta ploča, okoštavaju u membrani (Fawcettovoj).

Ubrzo nakon toga, pojavljuju se centri za postklinasti dio tijela ove kosti, po jedan sa svake strane sella turcica, a spajaju se oko sredine fetusnog života.

Svaka medijalna krilasta ploča (osim hamulusa) okoštava u membrani, a centar vjerojatno se pojavljuje o devetoj ili desetoj sedmici; hamulus postaje hrskavičav tokom trećeg mjeseca, a gotovo istovremeno i okoštava (Fawcett).

Medijalni spoj bočne krilaste ploče se javlja oko šestog mjeseca. O četvrtom mjesecu, pojavljuje se centar okoštavanje za svaku lingulu i brzo se pridružuje ostatku kosti.

Pretklinasta kost je ujedinjena u postsfenoidnom oko osmog mjeseca, a pri rođenju je je u tri komada: centralni, koji se sastoji od tijela i malih krila i dva bočna; svaki se sastoji od velikog krila i krilastog nastavka.

U prvoj godini nakon rođenja, velika krila i tijelu se ujedinjuju, a mala krila proširuju unutra iznad prednjeg dijela tijela, i, sastaju sa svakim drugim u sredini linije, čineći povećanu glatku površinu, zvanu jugum sphenoidale.

Do dvadeset pete godine klinasta i potiljačna kost se potpuno spoje.

Između i prije postklinaste kosti, tu se povremeno vide ostaci kanala (canalis kranio-pharyngeus), kroz koji se , u ranom fetusnom životu, prenosi hipovizno grananje usnog ektoderma.

Sphenoidni sinusi su prisutni kao malene šupljine u trenutku rođenja, ali svoje pune veličine ostvare tek nakon puberteta.

Funkcija

Ova kost pomaže formiranju baze i strana lobanje, podova i zidova orbite. To je mjesto vezanja za većinu mišića žvakanja. U klinastoj kosti se nalaze mnogi otvori i pukotine za prolaz živaca i krvnih sudova glave i vrata, kao što je gornja orbitna pukotina (za miruisni živac), foramen rotundum (za gornjevilični živac) i foramen ovale (za donjevilični živac)

Ostale životinje

Klinasta kost ljudi je homologna sa velikim brojem kostiju koje su često odvajaju od drugih životinja, jer i imaju nešto složeniji aranžman.

Kod ranih riba resoperki i tetrapoda, krilaste kosti su ravne, a krilaste kosti čine najveći dio krova usta. Iznad krilastih su epikrilaste kosti, koje su bile dio fleksibilnog zgloba između lobanje i nepčane regije, kao i proširenja vertikalnog dijela kosti prema krovu lobanje. Između krilastih nastavaka ležale su izdužena, uska paraklinasta kost, koja se proteže na neke od donjih površina lobanje i povezuje se, na svom naprijed kraju, sa klinasto-sitastom kosti koja pomaže u zaštiti mirisnih živaca. Konačno, baziklunaste kosti su dio poda lobanja i leže neposredno iznad paraklinaste kosti.

Osim gubitka fleksibilnog zgloba na zadnjoj strani nepca, ovaj primitivni obrazac se široko zadržao u gmizavaca, iako s nekim individualnim modifikacijama. U ptica, nema epikrilnih nastavaka i krila kosti su znatno smanjena. Današnji vodozemci, na ovim prostorima imaju relativno pojednostavljenu lobanju; široka paraklinasta kost formira pod lobanje, a krila su relativno mala. Sve druge srodne kosti, osim klinaste, su odsutne.

Kod sisara, te razne kosti su često (iako ne uvijek) spojene u jedinstvenu strukturu – klinastu kost. Baziklinasta čini zadnji dio baze kosti, dok krilasti nastavci predstavljaju krilastu kost. Epikrilaste kosti podebljavaju zid lobanje. Kada su kod sisara odvojene, nazivaju alisfenoidne (krilastoklinaste), a čine veći krila klinaste, kada se spajaju u veće strukture. Klinasto-sitasti dio formiraju tri kosti: dva mala krila i prednji dio baze. Ova dva dijela klinaste kosti mogu se razlikovati kao orbitoklinasti i pretklinasti, iako postoji određeni stepen fuzije. Izgleda da je u sisara potpuno odsutna samo paraklinasta kost.

U pasa, klinasti dio predstavljaju 8 kostiju: basisfenoidna, alisfenoidna, presfenoidna, orbitosfenoidna, pterigoidne. Kosti koje ostaju odvojene su:

• 2 alisfenoidne : sva velika krila;
• 2 orbitosfenoidne: sva mala krila;
• bazisfenoidna: zadnji dio tijela;
• pretsfenoidna: prednji dio tijela;
• 2 krilasta nastavka klinaste kosti: medijalne krilaste ploče.

Dodatne slike

• 
  Položaj klinaste kosti (zelena)
• 
  Klinasta kost odozdo (sa uklonjenomdonjom vilicom)
• 
  Klinasta odozgoabove (uklonjene tjemenske kosti)
• 
  Oblik klinasta kosti
• 
  Kosti lica
• 
  Bočni zid nosne šupljine, sa pozicijom klinaste kosti
• 
  Baza lobanje – donja površina
• 
  Bočni izgled lobanje
• 
  Horizontalni presjek nosne i očne šupljine
• 
  Dno lobanje
• 
  Krov, dno i bočni zid nosne šupljine
• 
  Prednji izgled (klinasta kost je žuta, u orbiti i iza jagodičnog nastavka)
• 
  Klinasta kost
• 
  Klinasta kost – prednja strana
• 
  Klinasta kost – zadnja strana
• 
  Klinasta i sljepoočna kost
• 
  Bubna šupljina, obrazni kanal i unutrašnja karotidna arterija

Također pogledajte

• Lobanja
• Sitasta kost
• Čeona kost
• Nosna kost