Hebridi

Hebridi (gealski: Innse Gall, engl: Hebrides) predstavljaju širokorasprostranjen i razuđen arhipelag koji se nalazi uz zapadnu obalu Škotske. Hebridi se dijele na dvije ostrvske grupe: Vanjski Hebridi i Unutrašnji Hebridi. Ostrva imaju dugu historiju naseljenosti koja datira još od mezolita usljed čega je kultura stanovnika ovih ostrva nastala pod uticajem naroda keltskog, staronordijskog i engleskog govornog područja. Ova raznolikost se reflektovala kroz nazive ostrva čiji su nazivi izvedeni iz jezika koji su se govorili na ovim ostrvima kroz historiju.

Položaj Unutrašnjih (crveno) i Vanjskih Hebrida (narandžasto)

Hebridi su izvor mnoge gaelske literature i muzike. Ekonomija ovih ostrva u velikoj mjeri zavisi od poljoprivrede, ribarstva, turizma, naftne industrije i obnovljivih izvora energije. Hebridi se odlikuju siromašnijom biološkom raznolikošću od ostatka Velike Britanije, ali je značajno prisustvo perajara i morskih ptica.

Historija

Hebridi su naseljeni još od perioda mezolita, oko 6.500 godina p.n.e. ili čak i ranije. Ostrvo Rùm je, prema radiokarbonskoj analizi, naseljeno već oko 8590 godina, što je među najstarijim nalazima o naseljima u Škotskoj.

55. godine p.n.e. grčki historičar Diodor Sicilski navodi da se ostrvo naziva Hyperborea.

Vikinzi su počeli pristizati na škotske obale krajem 8. vijeka. Hebridi dolaze pod norvešku kontrolom tokom sljedećih nekoliko dekada kada se osnivaju i naselja a pogotovo poslije uspješnog pohoda Harald Fairhaira, prvog norveškog kralja i pobjedu u bitci kod Hafrsfjorda 872. godine. Norveška vlast nad ovim ostrvima je formalizovana 1098. godine kada je Edgar od Skotske formalno svojim potpisom ostrva predao Magnusu III od Norveške. Hebridi su tokom historije bili i dio Kraljevine Isles, čiji vladari su bili vazali kraljeva Norveške. Ova situacija je potrajala do podjele Zapadnog Islesa 1156, nakon čega su Vanjski Hebridi ostali pod norveškom kontrolom a Unutrašnji Hebridi su potpali pod vlast Somerleda, nordijsko-keltskog vladara iz loze Manx.

Nakon kobne ekspedicija Haakona IV od Norveške 1263. godine, Vanjski Hebridi i Isle of Man su došli pod vlast Kraljevine Škotske, kao rezultat Ugovora iz Pertha iz 1266. godine.

Geologija, geografija i klima

U geološkom smislu, Hebridi su vrlo raznoliki i kreću se u rasponu od slojeva iz prekambrijskog perioda, što ih čini jednim od najstarijih stijena u Evropi pa do magmatskih stijena iz perioda paleogena.

Hebridi se mogu podijeliti u dvije glavne grupe, odvojene jedna od druge prolazom Minč na sjeveru i Hebridskim morem na jugu. Unutrašnji Hebridi leže bliže kopnu Škotske i uključuju ostrva Islay, Jura, Skye, Mull, Raasay, Staffa i Malih ostrva. Postoji 36 naseljenih ostrva u ovoj grupi.