Prekambrij
| Supereon | Eon[1] | Milioni godina |
|---|---|---|
| Fanerozoik | 542,0 ±1,0 | |
| Prekambrij | Proterozoik | 2.500 |
| Arhaik | 3.800 | |
| Hadean | oko 4.570 |
Prekambrij (od latinski: prae = prije i kambrium) ili rano zemljino doba, prema zastarijelom pojmu abiotik, jeste period vremena u Zemljinoj historiji. On obuhvata vremenski raspon od nastanka Zemlje prije otprilike 4,56 milijarde godina do razvitka živog svijeta tj. početka kambrija prije oko 540 miliona godina.
Prekambrij stoji kao neformalna jedinica izvan sistema razdoblja hronostratigrafije i obuhvata eone hadij, arhaik i proterozoik.
Nastanak života uredi
O nastanku života na Zemlji do danas postoje nekoliko različitih mišljenja odnosno teorija, međutim dokazi tih procesa nastanka nisu otkriveni u prirodi niti su dobijeni eksperimentalno. U svakom slučaju, u ranom prekambriju vladali su potpuno drugačiji hemijski i klimatski uslovi.
Sve današnje teorije baziraju se na nekim općim fizikalno-hemijskim principima npr. samoorganizacija po Le Chatelierovom principu tj. prilagođavanju uslovima u optimalnim šupljinama. Iz toga se izvode teorije da je život možda mogao nastati u nekoj prasupi putem hemijskih reakcija. Druge teorije zastupaju mišljenje da je život mogao nastati nakon udara nekog asteroida ili komete odnosno vanzemljski komadi stijena mogli su sa sobom donijeli pojedine aminokiseline ili čak žive ćelije (panspermija).
U prekambriju razvili su se prvi oblici života, ali od njih je sačuvano samo mali broj fosila npr. bakterije kao što su cijanobakterije. Dio prekambrija iz kojeg su poznati fosili naziva se ponekad i kriptozoik i odvojen je od azoika, u kojem vjerovatno nije bilo života na Zemlji.
Geologija uredi
Masa stijena plutonskog i vulkanskog porijekla, po pravilu je veoma snažno promijenjena zbog metamorfoze stijena. U prekambriju nastalo je većina granita. Stijene iz ovog perioda su mjestimično veoma bogate vrijednim i korisnim depozitima poput zlata, bakra, nikla, željeza i mnogih drugih.[2]
Podjela uredi
Prekambrij se dijeli na sljedeće podjedinice:
- eon: proterozoik (2.500–541 mil. god.)
- era: neoproterozoik (1.000–541 mil. god.)
- period: ediakarij (635–541 mil. god.)
- period: kriogenij (850–635 mil. god.)
- period: tonij (1.000–850 mil. god.)
- era: mezoproterozoik (1.600–1.000 mil. god.)
- period: stenij (1.200–1.000 mil. god.)
- period: ektasij (1.400–1.200 mil. god.)
- period: kalimij (1.600–1.400 mil. god.)
- era: paleoproterozoik (2.500–1.600 mil. god.)
- period: statherij (1.800–1.600 mil. god.)
- period: orosirij (2.050–1.800 mil. god.)
- period: riacij (2.300–2.050 mil. god.)
- period: siderij (2.500–2.300 mil. god.)
- era: neoproterozoik (1.000–541 mil. god.)
- eon: arhaik (4.000–2.500 mil. god.)
- era: neoarhaik (2.800–2.500 mil. god.)
- era: mezoarhaik (3.200–2.800 mil. god.)
- era: paleoarhaik (3.600–3.200 mil. god.)
- era: eoarhaik (4.000–3.600 mil. god.)
- eon: hadij (4.600–4.000 mil. god.)
Reference uredi
- ^ Los colores corresponden a los códigos RGB aprobados por la Comisión Internacional de Estratigrafía. Disponible en el sitio de la International Commision on Stratigraphy, en «Standard Color Codes for the Geological Time Scale».
- ^ Der illustrierte Ploetz: Weltgeschichte in Daten u. Bildern von den Anfängen bis zur Gegenwart, Verlag Ploetz Freiburg 1977, str. 17, OCLC 256271766