Globalni granični stratotipski presjeci i tačke

Globalni granični stratotipski presjeci i tačke, skraćeno GSSP, su je međunarodno dogovorene referentne točke u dijelu stratigrafije koji definira donju granicu stadija u geološkoj vremenskoj skali. Djelatnost u definiranju GSSP-a provodi Međunarodna komisija za stratigrafiju, dio Međunarodne unije geoloških nauka.

'Zlatni šiljak' (bronzani disk u donjoj sekciji slike) ili 'tipski presjek' **globalnih graničnih stratotipskih presjeka i tačaka** (GSSP) za bazu for the Ediakaranskog perioda (Ediacara, Južna Australija)

Većina, ali ne i svi, GSSP temelje se na paleontološkoj promjeni. Stoga se GSSP obično opisuju u smislu prijelaza između različitih faza, iako je opisano daleko više faundkih faza od GSSP-a. Napori na definiciji GSSP-a započeli su 1977. Od 2012. godine, formalno su definirane 64 od 101 faze za koju je potreban GSSP.^[1]

Pravila

Geološki presjek mora ispuniti skup kriterija koje Međunarodna komisija za stratigrafiju treba prilagoditi kao GSSP. Sljedeća lista sažima glavne kriterije:^[2]^[3]

GSSP mora definirati donju granicu geološkog stadija.
Donja granica mora se definirati pomoću primarnog markera (obično datum prvog pojavljivanja fosilne vrste).
- Trebali bi postojati i sekundarni biljezi (drugi fosili, hemijski, geomagnetni povratnici).
- Horizont u kojem se marker pojavljuje trebao bi imati minerale koji mogu biti radiometrijski datirani.
- Marker mora imati regionalnu i globalnu povezanost u istjecanjima iste dobi
- Marker mora biti neovisan o facijama.
Površinski izdanak mora imati odgovarajuću debljinu
Sedimentacija mora biti kontinuirana bez promjena facija
Na površinski izgled treba da utiču tektonski i sedimentni pokreti, kao i metamorfizam
Nastanak mora biti dostupan istraživanju i slobodan za pristup.
- To uključuje da se izdanak mora nalaziti tamo gdje se može brzo posjetiti (međunarodna zračna luka i dobre ceste), mora se održavati u dobrom stanju (u idealnom slučaju nacionalni rezervat), na pristupačnom terenu, dovoljno obimnom da omogući ponovljeno uzimanje uzoraka i otvorenpm za istraživače svih nacionalnosti.

Dogovoreni globalni granični presjeci i tačke

Lokacija GSSP:^[4]

Holocen: stepeni širine = 75.1000 – stepeni dužine=42.3200
Tarantij: stepeni širine = 52.3792 – stepeni dužine= 4.9144
Kalabrij: stepeni širine = 39.0385 – stepeni dužine= 17.1348
Gelasij: stepeni širine = 37.1469 – stepeni dužine= 14.2035
Piacenzij: stepeni širine = 37.2889 – stepeni dužine= 13.4933
Zanklij: stepeni širine = 37.3917 – stepeni dužine= 13.2806
Mesinij: stepeni širine = 33.9369 – stepeni dužine= -6.8125
Tortonij: stepeni širine = 43.5867 – stepeni dužine= 13.5694
Seravalij: stepeni širine = 35.9139 – stepeni dužine= 14.3361
Akvitanij: stepeni širine = 44.6589 – stepeni dužine= 8.8364
Rupelij: stepeni širine = 43.5328 – stepeni dužine= 13.6011
Lutecij: stepeni širine = 43.3796 – stepeni dužine= -3.0143
Ipresij: stepeni širine = 25.5000 – stepeni dužine= 32.5311
Tanecij: stepeni širine = 43.2996 – stepeni dužine= -2.2609
Selandij: stepeni širine = 43.2992 – stepeni dužine= -2.2610
Danij: stepeni širine = 36.1537 – stepeni dužine= 8.6486
Mastrihtij: stepeni širine = 43.6795 – stepeni dužine= -1.1133
Cenomanij: stepeni širine = 44.3925 – stepeni dužine= 5.5119
Batonij: stepeni širine = 43.9606 – stepeni dužine= 6.3153
Bajocij: stepeni širine = 40.1992 – stepeni dužine= -8.9042
Alenij: stepeni širine = 41.1708 – stepeni dužine=-1.8333
Plinsbahij: stepeni širine = 54.4069 – stepeni dužine= -0.4975
Sinemurij: stepeni širine = 51.1909 – stepeni dužine= -3.2364
Hetangij: stepeni širine = 47.4839 – stepeni dužine= 11.5306
Karnij: stepeni širine = 46.5269 – stepeni dužine= 11.9303
Ladinij: stepeni širine = 45.8193 – stepeni dužine= 10.4710
Anisij: stepeni širine = 45.0742 – stepeni dužine= 28.8022
Alenekij: stepeni širine = 31.9654 – stepeni dužine= 78.0246
Induanij: stepeni širine = 31.0798 – stepeni dužine= 119.7058
Hangsingij: stepeni širine = 31.0819 – stepeni dužine= 119.7064
Vuhiapingij: stepeni širine = 23.6953 – stepeni dužine=109.3211
Kapitanij: stepeni širine = 31.9091 – stepeni dužine= -104.7892
Vordij: stepeni širine = 31.8658 – stepeni dužine= -104.8328
Rodij: stepeni širine = 31.8767 – stepeni dužine= -104.8768
Azelij: stepeni širine = 50.2458 – stepeni dužine= 57.8914
Baškirij: stepeni širine = 36.7333 – stepeni dužine= -114.7778
Vizij: stepeni širine = 24.4333 – stepeni dužine= 109.4500
Turnezij: stepeni širine = 43.5555 – stepeni dužine= 3.3573
Famenij: stepeni širine = 43.4613 – stepeni dužine= 3.0403
Fraznij: stepeni širine = 43.5032 – stepeni dužine= 3.0868
Givecij: stepeni širine = 31.2374 – stepeni dužine=-4.3541
Ajfelij: stepeni širine = 50.1496 – stepeni dužine= 6.4716
Emsij: stepeni širine = 39.2000 – stepeni dužine= 67.3056
Pragij: stepeni širine = 50.0147 – stepeni dužine= 14.3726
Lohkovij: stepeni širine = 49.8550 – stepeni dužine= 13.7920
Pridolij: stepeni širine = 50.0277 – stepeni dužine= 14.3249
Ludfordij: stepeni širine = 52.3592 – stepeni dužine= -2.7772
Gorstij: stepeni širine = 52.3592 – stepeni dužine= -2.7772
Homerij: stepeni širine = 52.6156 – stepeni dužine= -2.5647
Šajnvudij: stepeni širine = 52.5811 – stepeni dužine= -2.6389
Telihij: stepeni širine = 51.9700 – stepeni dužine= -3.7900
Aeronij: stepeni širine = 52.0300 – stepeni dužine= -3.7000
Rudanij: stepeni širine = 55.4400 – stepeni dužine= -3.2700
Hirnantij: stepeni širine = 30.9841 – stepeni dužine=111.4197
Katij: stepeni širine = 34.4305 – stepeni dužine= -96.0746
Sandbij: stepeni širine = 55.7137 – stepeni dužine= 13.3255
Darviilij: stepeni širine = 28.8539 – stepeni dužine= 118.4897
Dapingij: stepeni širine = 30.8605 – stepeni dužine= 111.3740
Floij: stepeni širine = 58.3589 – stepeni dužine=12.5024
Tremadocij: stepeni širine = 49.6829 – stepeni dužine= -57.9653
Jiangshanij: stepeni širine = 28.815967 – stepeni dužine=118.614933
Paibij: stepeni širine = 28.3895 – stepeni dužine= 109.5257
Guzhangij: stepeni širine = 28.7200 – stepeni dužine= 109.9647
Drumij: stepeni širine = 39.5117 – stepeni dužine= -112.9915
Fortunij: stepeni širine = 47.0762 – stepeni dužine= -55.8310
Ediakarij: stepeni širine = 31.3314 – stepeni dužine= 138.6334

Prekambrijsko-kambrijska granična GSSP na Fortune Head, Newfoundlandu je tipska GSSP. Pristup je asfaltiranom cestom i postavljen je kao rezervat prirode. Iz ležišta koja su jasno pretkambrijska dostupa su ležišta koja su jasno kambrijska. Granica je postavljena pri prvom pojavljivanju složenog fosila u tragovima Treptichnus pedum, koji je pronađen širom svijeta. Za GSSP Fortune Heada malo je vjerojatno da će se oprati ili nadograditi. Bez obzira na to, Treptichnus pedum je manje nego idealan kao marker-fosil, jer se ne nalazi u svakom kambrijskom nizu, a nije sigurno da se može naći na istoj razini u svakoj izloženosti. U stvari, dalje erodirajući njegovu vrijednost kao graničnog markera, od tada je identificiran u slojevima 4 m ispod GSSP!^[5]

Međutim, nije poznat niti jedan drugi fosil koji bi bio poželjniji. Na granici kod Fortune Head-a nema kležišta sa radiometrijskim podacima, ali postoji jedan malo iznad granice u sličnim ležištima u blizini.

Nakon što je dogovorena granica GSSP-a, u geološki presjek ubacuje se „zlatni šiljak“ kako bi se označila precizna granica za buduće geologe (mada u praksi „šiljak“ ne mora biti ni zlatni ni stvarni šiljak). Prva stratigrafska granica definirana je 1977., određujući granicu silur – devon bronzanom pločom na lokalitetu zvanom Klonk, sjeveroistočno od sela Suchomasty, Češka. GSSP-ovi se ponekad nazivaju i zlatni šiljci.

Globalni standard stratigrafskih doba

Budući da definiranje GSSP-a ovisi o pronalaženju dobro sačuvanih geoloških presjeka i identificiranju ključnih događaja, ovaj zadatak postaje teži kako se ide diblje prošlost. Prije 630 miliona godina, granice u geološkoj vremenskoj skali definirane su prosto pozivanjem na fiksne datume, poznate kao "globalni standardni stratigrafski vijek".

Također pogledajte

Reference

^ "International Chronostratigraphic Chart 2012". ICS. Pristupljeno 28. 11. 2012.
^ Remane, J.; M. G. Bassett; J. W. Cowie; K.H. Gohrbandt; H.R. Lane; O. Michelsen; Wang Naiwen (1996). "Guidelines for the establishment of global chronostratigraphic standards by the International Commission on Stratigraphy (ICS)" (PDF). Episodes. 19: 77–81. doi:10.18814/epiiugs/1996/v19i3/007.
^ "GSSP Rules". Geologic Timescale Foundation. Pristupljeno 28. 11. 2012.
^ "GSSP Table - All Periods". Geologic Timescale Foundation. Pristupljeno 29. 11. 2012.
^ Gehling, J.; Jensen, S. R.; Droser, M.; Myrow, P.; Narbonne, G. (mart 2001). "Burrowing below the basal Cambrian GSSP, Fortune Head, Newfoundland". Geological Magazine. 138 (2): 213–218. Bibcode:2001GeoM..138..213G. doi:10.1017/S001675680100509X. Arhivirano s originala, 19. 10. 2008. Pristupljeno 27. 6. 2020.

Dopunska literatura

Hedberg, H.D., (editor), International stratigraphic guide: A guide to stratigraphic classification, terminology, and procedure, New York, John Wiley and Sons, 1976
International Stratigraphic Chart from the International Commission on Stratigraphy
GSSP table with pages on each ratified GSSP from the ICS Subcommission for Stratigraphic Information
USA National Park Service
Washington State University Arhivirano 26. 7. 2011. na Wayback Machine
Web Geological Time Machine
Eon or Aeon, Math Words - An alphabetical index

Vanjski linkovi

The Global Boundary Stratotype Section and Point (GSSP): overview
Chart of The Global Boundary Stratotype Sections and Points (GSSP): chart
Table of Global Boundary Stratotype Sections and Points (GSSPs) with links to summary pages for each one: chart
GSSPs and Continental drift 3D views
Geotime chart displaying geologic time periods compared to the fossil record - Deals with chronology and classifications for laymen (not GSSPs)

[International_Chronostratigraphic_Chart_2012-1] "International Chronostratigraphic Chart 2012". ICS. Pristupljeno 28. 11. 2012.

[Remane_1996-2] Remane, J.; M. G. Bassett; J. W. Cowie; K.H. Gohrbandt; H.R. Lane; O. Michelsen; Wang Naiwen (1996). "Guidelines for the establishment of global chronostratigraphic standards by the International Commission on Stratigraphy (ICS)" (PDF). Episodes. 19: 77–81. doi:10.18814/epiiugs/1996/v19i3/007.

[GSSP_Rules-3] "GSSP Rules". Geologic Timescale Foundation. Pristupljeno 28. 11. 2012.

[GSSP_Table_-_All_Periods-4] "GSSP Table - All Periods". Geologic Timescale Foundation. Pristupljeno 29. 11. 2012.

[5] Gehling, J.; Jensen, S. R.; Droser, M.; Myrow, P.; Narbonne, G. (mart 2001). "Burrowing below the basal Cambrian GSSP, Fortune Head, Newfoundland". Geological Magazine. 138 (2): 213–218. Bibcode:2001GeoM..138..213G. doi:10.1017/S001675680100509X. Arhivirano s originala, 19. 10. 2008. Pristupljeno 27. 6. 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]