Drago Mažar
Drago Mažar (Bosanski Petrovac, 16. august 1918 — Banja Luka, 10. novembar, [1991), narodni heroj Jugoslavije, učesnik Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFR Jugoslavije i SR Bosne i Hercegovine.[1] Drago potiče iz poznate revolucionarne porodice Nikole Mažara, finansijskog inspektora. I Dragina braća Josip (1918 — 1991) i Ivica proglašeni su za narodne heroje. Učesnici Narodnooslobodilačke borbe bili su i njihova majka, najstariji brat Boško i sestra Nada.
| Drago Mažar | |
|---|---|
| Rođenje | 16. august 1918. Bosanski Petrovac |
| Smrt | 10. novembar 1991 (73 godine) Banja Luka |
| Nacionalnost | Hrvat |
| Služba | 1941 - 1952. |
| Čin | pukovnik |
| Ratovi | Drugi svjetski rat |
| Vojska | Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije |
| Odlikovanja | Orden narodnog heroja |
Biografija uredi
Pohađao je gimnaziju i zanatsku školu. Već 1937, postao je rukovodilac skojevske grupe. Bio je aktivan u muzičkoj sekciji „Pelagić“ i u raznovrsnim akcijama Kluba akademičara Banjaluke, te sportskog društva „Borac“. Isticao se i učešćem u demonstracijama, protestnim zborovima i štrajkovima. Tada je kuća Mažarovih bila sastajalište radničkih aktivista, skojevaca i komunista.
Da bi neutralisala komuniste, u godinama pred Drugi svjetski rat u Evropi, vlada Kraljevine Jugoslavije foirmirala je tzv. radne vojne logore. U jedan od njih, koji se nalazio kod Ivanjice u Srbiji, bio je deportovan i Drago Mažar. Poslije puča u martu 1941, ovaj logor bio je raspušten, a Drago se javio u vojsku. Kapitulacija Jugoslavije ga je zatekla u Sarajevu. Bio je zarobljen, ali je istog dana uspio pobjeći. S ilegalcima Sarajeva uključio se u pripremu za oružanu borbu. Predstavljajući se njemačkoj komandi kao šef orkestra u hotelu "Evropa", uspio je dobiti propusnicu za slobodno kretanje noću, pa je iz njemačkog skladišta iznosio vojnička odijela i drugu ratnu opremu.
Krajem aprila 1941, se vratio u Banju Luku. Prikupljajući oružje kao rukovodilac diverzantske grupe u gradu, jednom je prilikom obukao uniformu domobranskog narednika i tako ušao u Kastel, odakle je iznio municiju i puške.
Krajem juna 1941. izlazi iz Banje Luke i učestvuje u borbama oko Jajca, Mrkonjić Grada, Krupe na Vrbasu, Skender-Vakufa,Čelinca i u Crnoj Rijeci. Izabran je za komandira čete, komandanta bataljona u Četvrtom krajiškom partizanskom odredu. odnosno komandanta partizanskog štaba Prve čete za Bosansku krajinu.
Drago je uspostavio saradnju s domobranskim satnikom Majerom, zapovjednikom domobranske jedinice, uz čiju je pomoć 5. februara 1942. godine izveo jednu od najsmjelijih akcija u Bosanskoj krajini. Zajedno sa 22 odabrana partizanska borca, preobučena u domobranske uniforme, došao je usred dana pred žandarmerijsku kasarnu u Vrbanji. Poslije borbe koja je trajala samo nekoliko trenutaka, kasarna je zapaljena, poginulo je i ranjeno više žandara i domobrana, a 40 ih je zarobljeno. Početkom maja 1942. postavljen je za komandanta mjesta Ljubija. Učestvovao je i u prvim borbama za vrijeme neprijateljske ofanzive na Kozaru.
Septembra 1942. preuzeo je funkciju obaveštajnog oficira u Operativnom štabu za Bosansku krajinu. Od ljeta 1943, kao obaveštajni oficir Prvog bosanskog korpusa NOVJ, izveo je na čelu grupe obaveštajaca niz akcija u istočnoj Bosni. Kao major, Mažar je, 1944. u svojstvu šefa obaveštajnog odsjeka rukovodio kursom obaveštajaca.
Po završetku rata radio je u Upravi državne bezbjednosti do 1952, a po demobilizaciji, u činu pukovnika, obavljao je niz društveno-političkih funkcija na republičkom i saveznom nivou.
Bio je aktivan i u razvoju kulture, kao pisac i kao dugogodišnji upravnik Narodnog pozorišta Bosanske krajine.
Umro je 10. novembra 1991. u Banjoj Luci, gdje je i sahranjen.
Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i mnogih drugih jugoslavenskih odlikovanja. Narodnim herojem proglašen je 27. novembra 1953.
Literatura uredi
- Narodni heroji Jugoslavije. Beograd: Mladost. 1975.
Reference uredi
- ^ "Dr NEVENKA PETRIC - I ZVIJEZDE SMO DOSEZALI 3 - VODEĆI KADROVI SREDNJE BOSNE – Ivica Mažar, s.48" (PDF). FOTO FUTURA - Beograd 2004. Arhivirano s originala (PDF), 12. 2. 2016. Pristupljeno 9. 2. 2016.