Bosanska zvončika
Bosanska zvončika ili Hofmanova suprašnica (lat. Symphyandra hofmani, Pantoesek) – sinonimi: Symphyandra hofmannii, Symphyandra hofmanni i Campanula hofmannii – je dvogodišnja, rjeđe trogodišnja zeljasta biljka iz porodice Campanulaceae (zvončići). Rasprostranjena je u srednjoj Bosni i jedan je od karakterističnih bosanskohercegovačkih stenoendema.[1]
| Bosanska zvončika Symphiandra hofmannii | |
|---|---|
 Bosanska zvončika | |
| Sistematika | |
| Carstvo | Plantae |
| Divizija | Magnoliophyta |
| Razred | Magnoliopsida |
| Red | Asterales |
| Porodica | Campanulaceae |
| Rod | Symphiandra |
| Vrsta | S. hofmannii |
Diploidnu hromosomsku garnituru bosanske zvončike karakterizira 2n=34
Opis
urediGlavni korijen bosanske zvončike je repasto zadebljao. Stabljika je uspravna i od samog korijena razgranata. Visoka je oko 20–50 cm, a obrasla kratkim krutim dlačicama.
Listovi ove zvončike su naimjenični, dugi oko 5–10 cm dugi. Donji su jajasto-okruglasti, zašiljni ili tupi i brojniji. Postepeno se sužažavaju u široku, okriljenu i nazubljenu peteljku. Rubovi su im nepravilno i grubo dvostruko nazubljeni ili nešto urezani. Gornji su sjedeći, lancetastastog ili elipsoidnog oblika.
Cvjeta u julu i augustu, rjeđe i septembru. Cvjetište je metličasto, široka iii usko piramidno, a vjetovi su viseći. Krunica je bijela, a kasnije postaje žućkasto-bijela, duga oko 2,5-3,4 mm i široka do 2,5 cm. Cjevasto je zvonasta, sa 5 kratkih šiljatih iii tupih zubaca koji su obrasli dugim trepljama. Antere su medusobno srasle u jednu cijev, po čemu je i imenovana. Sjemenke su crvenkasto-smeđe, sa svijetli rubom, ovalno-pljosnate, duge 1,2 mm, a široke oko 0,6 mm. Lako ispadaju iz trodijelne trookaste čahure.
Ekologija i rasprostranjenje
urediBosanska zvončika se javlja na nižim brdskiim područjima, u rasponu od 140-600 (rijetko i do 900) m nadmorske visine. Uspijeva na različitim geološkim podlogama, kao što su krečnjak, gabro, serpentin, melafir i glineni škriljci. Ima je, kako na otvorenim staništima i u pukotinama stijena na kamenitim obalama riječnih klisura, tako i u prorijeđenim termofilnim šumama crnog jasena i crnog graba, u svijetlim šumarcima na kamenitim terenim i rubovima šuma hrasta kitnjaka i graba. Obrasta i rusevine nekih starih gradskih zidina i stijene oko njih (Jajce, Srebrenik i dr.).
Budući da je veoma dekorativna, bosanska zvončika je, tokom austrougarske vladavine u Bosni i Hercegovini, prenesena u mnoge evropske botaničke vrtove, a zatim i kultivirana u više formi (širom svijeta).
Hofmanova zvončika je endem centralne Bosne, oko srednjih tokova rijeka Bosne i Vrbasa.
Reference
uredi- ^ Šilić, Čedomil (1990). Endemične biljke (3. izd.). Sarajevo: Svjetlost. ISBN 86-01-02557-9.