Wikipedia

Abbas ibn Firnas

astronom i ljekar iz 9. vijeka

Abu al-Qasim Abbas ibn Firnas ibn Wirdas al-Takurini ( arapski: أبو القاسم عباس بن فرناس بن ورداس التاكرني; c. 809/810 – 887 AD), također poznat kao Abbas ibn Firnas ( arapski: عباس بن فرناس ), latinizirani Armen Firman,[1]  je bio andaluzijski polimat: pronalazač, astronom, ljekar, hemičar, inžinjer, andaluzijski muzičar i pjesnik na arapskom jeziku.[2] Prijavljeno je da je eksperimentisao sa jednim vidom leta.[3][4][5][6]

Ibn Firnas

Ibn Firnas je dao različite doprinose u oblasti astronomije i inžinjerstva. Konstruirao je uređaj koji je ukazivao na kretanje planeta i zvijezda u svemiru. Osim toga, Ibn Firnas je smislio proceduru za proizvodnju bezbojnog stakla i napravio povećala za čitanje, koja su bila poznata kao kamenje za čitanje.

Porijeklo uredi

Rođen je u Rondi u provinciji Takurunna od Berber roditelja koji su živjeli u Córdobi.

Posao uredi

Osmislio je način proizvodnje bezbojnog stakla, izumio razne staklene planisfere, napravio korektivna sočiva ("kamenje za čitanje"), osmislio lanac stvari koje bi se mogle koristiti za simulaciju kretanja planeta i zvijezda i razvio proces za sječenje gorskog kristala što je omogućilo Španiji da prestane da izvozi kvarc u Egipat da bi se sjekao.[5][6] Uveo je sindhinde u al-Andalus, što je imalo važan uticaj na astronomiju u Evropi. Dizajnirao je i al-Maqata, vodeni sat.[7]

Avijacija uredi

Nekih sedam vijekova nakon Firnasove smrti, alžirski historičar Ahmed Mohammed al-Maqqari (umro 1632.) napisao je opis Firnasa koji je uključivao sljedeće:[8]

Među drugim vrlo zanimljivim eksperimentima koje je napravio, jedan je njegov pokušaj letenja. Za tu svrhu pokrio se perjem, pričvrstio par krila na svoje tijelo i, popevši se na uzvisinu, bacio se u zrak, kada je prema svjedočenju nekolicine vjerodostojnih pisaca koji su svjedočili nastupu, odletio na znatnu udaljienost, kao da je bio ptica, ali pri spuštanju na mjesto odakle je krenuo, leđa su ga jako zaboljela, jer je, ne znajući da ptice kad silaze, silaze na rep, zaboravio da sebi obezbijedi jedan.[9]

Pretpostavlja se da je Ibn Firnasov pokušaj letenja jedrilicom mogao inspirirati pokušaj Eilmera iz Malmesburyja između 1000. i 1010. godine u Engleskoj,[10] ali nema dokaza koji podržavaju ovu hipotezu.[6]

1976. Međunarodna astronomska unija (IAU) je odobrila da se krater na Mjesecu imenuje po njemu kao Ibn Firnas.[11] Godine 2011, jedan od mostova koji ide preko rijeke Guadalquivir u Kordobi, u Španiji, nazvan je "Most Abasa Ibn Firnasa“.[12] Po njemu je nazvana i britanska aviokompanija Firnas Airways.[13]

Također pogledajte uredi

  • Hezârfen Ahmed Çelebi
  • Historija avijacije
  • Ismail ibn Hammad al-Jawhari
  • Lagâri Hasan Čelebi
  • Spisak izuma u srednjovjekovnom islamskom svijetu
  • Hronologija nauke i tehnologije u islamskom svijetu

Reference uredi

  1. ^ "Arabic and Islamic Names of the Moon Craters MuslimHeritage 9-28-07". Arhivirano s originala, 16. 10. 2013. Pristupljeno 14. 7. 2009.
  2. ^ White, Lynn (1961). "Eilmer of Malmesbury, an Eleventh Century Aviator: A Case Study of Technological Innovation, Its Context and Tradition". Technology and Culture. 2 (2): 97. doi:10.2307/3101411. ISSN 0040-165X.
  3. ^ Lévi-Provençal, E. (1986). "ʿAbbās b. Firnās". u Bearman, P.; Bianquis, Th.; Bosworth, C.E.; van Donzel, E.; Heinrichs, W.P. (ured.). Encyclopaedia of Islam. I (2nd izd.). Brill publishers. str. 11.
  4. ^ How Invention Begins: Echoes of Old Voices in the Rise of New Machines By John H. Lienhard
  5. ^ a b "'Abbas Ibn Firnas". John H. Lienhard. The Engines of Our Ingenuity. NPR. KUHF-FM Houston. 2004. br. 1910. Transkript.
  6. ^ a b c Lynn Townsend White, Jr. (Spring, 1961). "Eilmer of Malmesbury, an Eleventh Century Aviator: A Case Study of Technological Innovation, Its Context and Tradition", Technology and Culture 2 (2), str. 97-111 [100f.]
  7. ^ Marshall Cavendish Reference. Illustrated Dictionary of the Muslim World. Marshall Cavendish, 2010 ISBN 9780761479291 str.106.
  8. ^ Lynn Townsend White, Jr. (Spring, 1961). "Eilmer of Malmesbury, an Eleventh Century Aviator: A Case Study of Technological Innovation, Its Context and Tradition", Technology and Culture 2 (2), str. 97-111 [101]
  9. ^ White, Lynn (1961). "Eilmer of Malmesbury, an Eleventh Century Aviator: A Case Study of Technological Innovation, Its Context and Tradition". Technology and Culture. 2 (2): 97–111. doi:10.2307/3101411. ISSN 0040-165X.
  10. ^ Lienhard, John H. (1988). "The Flying Monk". University of Houston. Pristupljeno 6. 2. 2015.
  11. ^ "Planetary Names: Crater, craters: Ibn Firnas on Moon". Gazetteer of Planetary Nomenclature International Astronomical Union (IAU) Working Group for Planetary System Nomenclature (WGPSN). 18. 10. 2010. Pristupljeno 24. 10. 2021.
  12. ^ "Abbas Ibn Firnás Bridge". Structurae. 14. 1. 2011. Pristupljeno 24. 10. 2021.
  13. ^ Harding, Nick (14. 6. 2018). "Firnas Airways: How not to start an airline". UK Aviation News. Pristupljeno 10. 2. 2021.

Dodatni izvori uredi

  • J. Vernet, Abbas Ibn Firnas. Dictionary of Scientific Biography (C.C. Gilespie, ed.) Vol. I, New York: Charles Scribner's Sons, 1970–1980. str. 5.
  • Lynn Townsend White Jr. (Spring, 1961). "Eilmer of Malmesbury, an Eleventh Century Aviator: A Case Study of Technological Innovation, Its Context and Tradition", Technology and Culture 2 (2), str. 97–111 [100f.], doi:10.2307/3101411.
  • Salim T.S. Al-Hassani (ed.), Elisabeth Woodcock (au.), and Rabah Saoud (au.). 2006. 1001 Inventions. Muslim Heritage in Our World. Manchester: Foundation for Science, Technology and Civilisation. str. 308–313. (ISBN 978-0-9555035-0-4)

Dalje čitanje uredi

Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Abbas_ibn_Firnas&oldid=3554497"