Wikipedia

7. SS dobrovoljačka brdska divizija "Prinz Eugen"

7. SS dobrovoljačka brdska divizija "Prinz Eugen" je bila njemačka dobrovoljačka Waffen-SS brdska divizija u Drugom svjetskom ratu specijalizovana za antigerilsko ratovanje. Početni sastav je bio u potpunosti dobrovoljački, ali se kasnije pristupilo mobilizaciji. Divizija se predala 11. maja 1945. godine jugoslovenskim snagama, a tokom četvorogodišnjeg rata na prostoru Jugoslavije je stekla reputaciju najozloglašenije njemačke jedinice. Borbena dejstva divizije bila su isključivo na prostoru Jugoslavije.

7. SS dobrovoljačka brdska divizija "Prinz Eugen"
7. SS-Freiwilligen-Gebirgs-Division "Prinz Eugen"
Aktivna15. april 1941. - 9. maja 1945.
DržavaNacistička Njemačka Treći reich
GranaWaffen SS

Pozadina

uredi

Posle razbuktavanja ustanka u okupiranoj Srbiji, a i zbog izbijanja ustanka u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj, organizovanog od KPJ, dovelo je do jednog trenutka da je ustanak u Jugoslaviji poprimio masovne razmjere. Nijemci su shvatili da posadne jedinice nisu dorasle zadatku da smire situaciju. Bili su primorani da privremeno dovedu 342. pješadijsku diviziju iz Francuske, regularnu borbenu jedinicu, uz čiju pomoć je ustanak u Srbiji privremeno ugušen.

Osnivanje divizije

uredi

Waffen SS je ponudio da osnuje dobrovoljačku diviziju od dunavskih Nijemaca, kojih je uoči rata bili najviše u Banatu, Bačkoj i Erdelju, u Rumuniji. Divizija je osnovana u martu 1942. godine u Beloj Crkvi, u južnom Banatu, gdje je priređena prigodna ceremonija sa paradom. Nijemci u Bačkoj su prednjačili, dajući pri formiranju 16.527 dobrovoljaca[1]. Divizija je dobila ime Princ Eugen po austrijskom vojskovođi Eugenu Savojskom koji je porazio Turke kod Beča, protjerao ih iz Mađarske i osvojio Beograd. U svom sastavu je imala dva lovačka puka sa po tri bataljona i jedan artiljerijski puk, kao i dodatne jedinice. Da bi dejstvovali što efikasnije po vrletima i neprohodnim terenima, divizija je obučavana kao brdska (alpinistička). Naoružanje im je bilo uglavnom trofejnog porijekla. Oklopni sastavi poticali su iz ratnog plijena francuske armije. Oficirski kadar u diviziji bio je uglavnom iz Njemačke.

Komandanti divizije

uredi

Za komanadanta divizije je postavljen SS-Obergruppenführer Artur Phleps, stari austrougarski oficir, koji je između dva rata bio u službi rumunske vojske. Na čelu divizije je bio od 1. marta 1942. do 3. jula 1943, kada ga je zamijenio SS-Brigadeführer Carl von Oberkamp. Na mjesto komandanta 1. avgusta 1944. godine dolazi SS-Brigadeführer Otto Kumm, koji tu funkciju obavlja sve do 20. januara 1945. godine. Tada komandu preuzima SS-Brigadeführer August Schmidhuber, do tada komandant puka. Jedino je Schmidhuberu poslije rata bilo suđeno u Jugoslaviji, iako je bio najkraće na čelu divizije.

Sastav i brojno stanje divizije

uredi

Pored dva brdsko-lovačka puka i jednog artiljerijskog puka, u diviziji je bilo i dodatnih jedinica kao što su konjičko, protivtenkovsko i sanitetsko odjeljenje. Zatim bataljon motociklista, bataljon biciklista, bataljon veze, inženjerijski bataljon itd. Tu su bile i obavezne jedinice feldžanrdarmerije (vojne policije), komore snabdijevanja, vojni izvještači, veterinari, propagandisti i posebno odjeljenje vodiča pasa. Brojčano stanje divizije bilo je preko 20.000 boraca, pri čemu je svaki puk imao između pet i šest hiljada vojnika. Njeni pripadnici su postali iskusni i prekaljeni borci, skoro fanatici. Divizija je od samog početka imala veoma oštar kurs prema civilnom stanovništvu, naročito u krajevima gdje se su vođene borbe.

Ratne operacije

uredi

Divizija je prvu operaciju izvela na tlu Srbije, na Kopaoniku (Operacija Kopaonik), gdje je angažovana da uništi četnike Dragutina Keserovića. Tom prilikom nije došlo do borbenih kontakata, ali je divizija već na početku pokazala krajnju bezobzirnost prema civilnom stanovništvu. Divizija je imala vrlo zapaženu ulogu u ratnim operacijama Weiss i Schwarz. Izuzetno značajnu ulogu divizija je odigrala tokom operacije Ahze, septembra, oktobra i novembra 1943, kad je, u saradnji sa drugim snagama, napadima na Split i Podbiokovlje otklonila neposrednu opasnost od savezničkog iskrcavanja u Dalmaciji. U tom periodu divizija je predstavljala okosnicu za formiranje 5. SS brdskog korpusa. 7. SS divizija, pošto je dokazala svoju visoku taktičku vrijednost i savladala vještinu protivpartizanskog ratovanja, zajedno sa 1. brdskom divizijom (kad je ova bila raspoloživa) predstavljala je udarnu operativnu snagu Komande Jugoistoka širom Jugoslavije, pod komandom Druge oklopne armije. Upotrebljavana je na svim ključnim pozicijama tokom operacija Kugelblitz, Schneesturm, Waldrausch, Rösselsprung. Istakla se pri razuđenim borbama za sprječavanje manevra snaga NOVJ prema Srbiji između rijeke Bosne i Drine, i predstavljala okosnicu u operacijama Hackfleisch, Draufgänger i Ribecal. Nakon neuspjelih pokušaja sprječavanja prelaska 12. korpusa NOVJ u Srbiju tokom septembra divizija je vodila borbe protiv snaga NOVJ u oblasti Zapadne Morave i u Šumadiji. Krajem septembra, usljed pojave Crvene armije, prebačena je na bugarsku granicu radi obrazovanja fronta. Pretrpjela je teške gubitke u borbama za Zaječar, i posebno u Niškoj operaciji, kojom prilikom je više nego prepolovljena. Divizija je, usljed svoje intenzivne upotrebe, svo vrijeme trpjela ozbiljne gubitke, ali je folksdojčersko stanovništvo predstavljalo solidnu bazu za popunu. Popuna je vršena formiranjem dopunskih bataljona koji bi nakon priključivanja diviziji bili rasformirani, a ljudstvo raspoređeno po jedinicama. Na primjer, u oktobru 1944. dejstovala su dva 7. SS dopunska bataljona - jedan u Sarajevu, a drugi u Beogradu - ali ni jedan ni drugi nisu uspjeli da se pridruže svojoj matičnoj jedinici. Nakon gubitaka u Niškoj operaciji, divizija je ponovo formirana u decembru 1944. pomoću nove popune i ostatka rasformirane SS divizije "Skanderbeg". Nakon učestvovanja u protivnapadima na Sremskom frontu januara 1945 (u operaciji Zimska oluja), divizija je ponovo postala glavna operativna manevarska formacija Armijske grupe E, i upotrebljavana je u borbama u Slavoniji, na likvidaciji Virovitičkog mostobrana, u okolini Sarajeva i u donjem toku Bosne (Operacija Majska oluja).

Ratni zločini

uredi

Jedinice 7. SS divizije počinile su mnogobrojne ratne zločine tokom svojih pohoda. Zarobljeni partizani su po pravilu streljani, uključujući i ranjenike. Ova divizija je također počinila i veliki broj zločina nad civilima. Njene jedinice su po pravilu u zoni borbe vršili odmazde nad civilima. Te rutinske odmazde nad civilima odnosile su od nekoliko desetina, pa do više od hiljadu žrtava. Tokom trodnevnog masakra u Sinjskoj krajini marta 1944, gde je učestvovao i bataljon 7. SS divizije, ubijeno je oko 1.500 civila. Više stotina civila stradalo je i u masakrima 7. SS divizije u Krivoj Reci oktobra 1942, u Pivi juna 1943., u Aržanu septembra 1943, i u selu Velika jula 1944. Čak je i general Josef Kübler, komandant 118. lovačke divizije, tokom istrage izjavio kako su SS trupe bile poznate po preoštrim postupcima prema narodu.

Kübler je 3. septembra 1946. godine izjavio - govoreći o Sinjskoj operaciji - da mu je "bilo poznato da su SS trupe bile preoštre u postupku prema narodu"

[2] Komandant 2. (14.) SS puka August Schmidhuber, kasnije komandant SS divizije Skanderbeg i zatim cijele 7. SS divizije, osuđen je na smrt vešanjem na suđenju u Beogradu od 5. do 16. februara 1947.[3].

Reference

uredi
  1. ^ "Branko Petranović: Srbija u Drugom svetskom ratu 1939-1945 - Vojnoizdavački i novinski centar, Beograd 1992 , str. 353". Arhivirano s originala, 1. 4. 2015. Pristupljeno 16. 6. 2013.
  2. ^ Popović, Jovo (1986). .htm VJEŠALA ZA GENERALE Provjerite vrijednost parametra |url= (pomoć). Zagreb: Stvarnost. str. 278. Pristupljeno 18. 3. 2013.[mrtav link]
  3. ^ Popović, Jovo (1986). VJEŠALA ZA GENERALE. Zagreb: Stvarnost. str. 11. Arhivirano s originala, 30. 3. 2013. Pristupljeno 16. 6. 2013.

Literatura

uredi

Vanjski linkovi

uredi
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=7._SS_dobrovoljačka_brdska_divizija_%22Prinz_Eugen%22&oldid=3609056"