Shizofrenija

Riječ Shizofrenija potiče od grčkih riječi shisis (cijepanje, rascijep) i phrenos (duša). Ime je prvi put upotrijebio Eugen Bleuler 1911. godine označavajući time posebnu grupu sindroma psihičkih poremećaja. Poznati su njegovi opisi shizofrenije pod nazivom "Blojlerova 4 A", koja bi obuhvatala primarni opis bolesti sa poremećajima u sferi Afekta, Asocijacija, zatim Ambivalencija i Autizam shizofrenih bolesnika. Naziv ove teške duševne bolesti označava suštinu i ukazuje na rascijep i nesklad (disocijacija) između psihičkih funkcija, prije svega procesa mišljenja i afekta, nazvana ideoafektivna disocijacija. Ovakva vrsta disocijacije je prisutna jedino kod shizofrenije i ne sreće se kod nijednog duševnog oboljenja. Karakteriše je dakle, nesklad između mišljenja, odnosno sadržaja mišljenja, afekta i volje. Normalno, sve ono što se doživljava i što je trenutno u toku procesa mišljenja odražava se i afektom: ako se osjeća ljutnja, to je iskazano ponašanjem i mimikom, ili ako se doživljava radost to se vidi i na licu. Međutim, toga nema kod shizofrenije.

Prema MKB-10 shizofrenija se definiše kao teški duševni poremećaj koji se karakteriše poremećajem mišljenja i spoznaje (percepcije), a afekat je neadekvatan (neskladan) i otupljen. Svijest shizofrenog pacijenta je bistra, jasna, tako da je svjestan svega onoga što se dešava sa njim i oko njega. Intelektualne funkcije su također, očuvane, ali nakog niz godina bolesti može doći do njihovog propadanja.

Bolest ima hronični tok sa pogoršanjima i remisijama, ali nikad ne dolazi do konačnog izlječenja, što ima veliki socijalno-medicinski značaj, jer predstavlja opterećenje kako za porodicu pacijenta, tako i za društvenu zajednicu.

Pripada grupi psihoza, a pod pojmom psihoza se najčešće podrazumijeva psihičko stanje osobe sa prisutnim sumanutim idejama i halucinacijama uz nepostojanje uvida u njihovu patološku prirodu, zatim poremećaj ocjene realnosti i gubitka veze sa realnošću, gubitak granica "Ega".

Prema MKB-10 razlikuje se više oblika shizifrenije:

• Paranoidna shizofrenija (Shizophrenia paraniodes) - F 20.0
• Hebefrena shizofrenija (Hebephrenia) - F 20.1
• Katatona shizofrenija (Shizophrenia catatonica) - F 20.2
• Nediferencirana shizofrenija - F 20.3
• Postshizofrena depresija - F 20.4
• Rezidualna shizofrenija - F 20.5
• Jednostavna shizofrenija (Shizophrenia simplex) - F 20.6
• Ostala shizofrenija - F 20.8
• Shizofrenija, nespecifična - F 20.9

Shizofrenija kasnog i vrlo kasnog početka

Pojava bolesti poslije 40. godine života naziva se shizofrenija kasnog početka, a poslije 60. godine života shizofrenija vrlo kasnog početka, češće su kod žena. Iako su pojedini autori zapazilii izvjesne razlike u simptomatologiji danas je prihvaćeno gledište da nema bitnijih razlika između kliničkih slika bolesti rane i kasne shizofrenije. Međutim, utvrđeno je da među bolesnicima sa kasnim početkom ima više vidnih, taktilnih i olfaktivnih halucinacija, sumanutih ideja proganjanja, zatim da manje ispoljavaju formalne poremećaje mišljenja, afektivnu zaravnjenost ili tupost.

Tip I i tip II shizofrenije

Ova podjela potiče još od Bleulera sa shvatanjem da postoji više shizofrenijâ.

Shizofreni sindrom tip I ima akutni početak, dominiraju pozitivni simptomi, reaguju povoljno na neuroleptičku terapiju, navodno u CNS-u imaju povećan broj dopaminskih receptora, bez strukturnih i neuropatoloških promjena mozga i imaju povoljan ishod.

Shizofreni sindrom tip II ima postepen početak, dominiraju negativni simptomi, reaguju nepovoljno na neuroleptičku terapiju, sa strukturnim i neuropatološkim promjenama mozga (proširenje lateralnih komora) i imaju nepovoljan ishod.

Također pogledajte

• Abulija