Čehoslovačka kruna
Čehoslovačka kruna (cs.: koruna československá, sk.: koruna česko-slovenská) je bila zvanična valuta na području Čehoslovačke koncem 31. decembra 1992. Nakon osamostaljennja Češke i Slovačke ostaje još do 7. februara 1993. Njena skraćenica ISO 4217 kodu je CZK. Pored toga zvanični kod je bio Kč, odnosno Kčs. Kovanice su postojale u aponima od 1, 2, 3, 5, 10, 20, 25 i 50 helera; te 1, 2, 3, 5, i 10 kruna. Komemorativne kovanice su postojale u aponeima od 20, 25, 50, 100 i 500 kruna
| Čehoslovačka kruna koruna československá, koruna česko-slovenská | |
|---|---|
 Novčanica od 20 kruna, izdanje iz 1988. sa slikom od Johann Amos Comenius  "Djevica", kovanica od 1 kruna, koje je bila kovana 35 godina | |
| ISO 4217 Kod | CZK |
| Korisnik |  Čehoslovačka |
| Najmanja jedinica | heler |
| Kovanice | 1, 2, 3, 5, 10, 20, 25 i 50 helera; 1, 2, 3, 5, i 10 kruna |
| Novčanice | 20, 25, 50, 100 i 500 kruna |
Historija
urediU bivšoj Austrougarskoj korištena je kruna do 1918. Prva Slovačka republika (1939-1945) kao i Protektorat Bohemije i Moravske također su koristili krunu. Jedna kruna se je dijelila na 100 helera (slovački: halier, češki: haléř).
Kruna se zvanično uvodi u Austrougarskoj 11. septembra 1892. Bila je prva valuta zlatnog standarda na ovom području. Nakon proglašenja Čehoslovačke 1918. uvodi se novi sistem valuta, koji se razlikovao od ostalih država nastalih iu Austrougarske. Neko vrijeme su kovanice i novčanice Austrougarske još bile u upotrebi.
Pripreme za monetarno razdruživanje obavljenje su u tajnosti. Zakonom od 25. februara 1919 Slg. Ges. u. Bdg. br. 84 je omogućeno da se dotadašnje novčanice Austrougarske banke pečatom pretvore u valutu Čehoslovačke. Postepeno su uvođenjem novih novačnica povučene iz opticaja (Walter Simon)
Na ovaj način je obavljena monetarna reforma, čime se zvanično uvodi čehoslovačka kruna. Prve novčanice se izdaju iste godine, 1922. slijede kovanice. Obavljeno je nekoliki monetarnih reformi. Tako je 7. novembra uveden odnos 1 krune sa 44,85 mg zlata. Vrijednost je bila stabilna, uzme li se u obzir period 1923-1929 gdje se kretala od 15,36-16,37 CHF : 100 kruna. Tečaj s markom njemačkog rajha iznosio je 1932 0,85.[1] 0,85. Tokom Drugog svjetskog rata kruna je bila izložena inflaciji, gdje se kruna podijelila na slovačku teritoriju i Protektorat Bomena i Moravske. Značajna reforma urađena je 1953. Komunistička partija Čehoslovačke je bila suočena s tzv. dvostrukim tržištem: jedno s fisknim cijenama za namirnice i drugo gdje je vladala ekonomija slobodnog tržišta. Razlike u cijenama su iznosile i do 1:8. Novčanice, koje su štampane u SSSR-u, uvedene su 1. juna tokom monetarne reforme. Reforma je bila držana u strogoj tajnosti, štaviše predsjednik Antonín Zápotocký je još noć prije putem televizije demantovao bilo kakvu monetarnu reformu. Idućeg dana stara kruna je mijenjana za novu po tečaju 5 : 1, ali samo maksimalno u iznosu od 300 kruna. Ostatak je zamijenjen tečajem 50 : 1. Sve dionice, obveznice, osiguravajuće polise itd. proglašene su bezvrijednim. Ekonomska situacija se kod mnogih pojedinaca znatni pogoršala, i na mnogim mjestima je došlo do nemira. Samo u Pilsenu su uhapšene 472 osobe. Parlamenti Češke i Slovačke su 1993. dogovorili dvije neovisne valute. 8. februara uvode se češka i slovačka kruna. U početku su korištene novčanice iz Čehoslovačke na kije su ljepljene vrijednosne markice.[2] Pristupanjem Slovačke 1. januara 2009 EU uvodi se euro.
Novčanica
uredi| Vrijednost | Veličina | Slika lice | Slika naličje | Boja | Lice | Naličje | Potpis | Datum izdavanja |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 kruna | 98x49 mm | 
|
|
Zelena | Mojsije, vrijednost[3] | Vrijednost i znak | Jakob Edelstein | 1943. |
| 2 krune | 107x53 mm | 
|
|
Crvena | Mojsije, vrijednost[4] | Vrijednost i znak | Jakob Edelstein | 1943. |
| 5 kruna | 113x57 mm | 
|
|
Smeđa | Mojsije, vrijednost[5] | Vrijednost i znak | Jakob Edelstein | 1943. |
| 10 kruna | 124x62 mm | 
|
|
Plava | Mojsije, vrijednost[6] | Vrijednost i znak | Jakob Edelstein | 1943. |
| 20 kruna | 130x67 mm | 
|
|
Zelena | Mojsije, vrijednost[7] | Vrijednost i znak | Jakob Edelstein | 1943. |
| 50 kruna | 130x70 mm | 
|
|
Plava | Mojsije, vrijednost[8] | Vrijednost i znak | Jakob Edelstein | 1943. |
| 100 kruna | 148x79 mm | 
|
|
Smeđa | Mojsije, vrijednost[9] | Vrijednost i znak | Jakob Edelstein | 1943. |
Literatura
uredi- Walter Simon: Die Finanzwirtschaft in der Tschechoslowakischen Republik, Deutscher Verein für gemeinnütziger Kenntnisse in Prag, *Juli-September 1930, Nr. 617-19.
- Günter Graichen: Die Geldzeichen der Tschechoslowakei, transpress Verlag für Verkehrswesen Berlin 1983, 1. Auflage.
Reference
uredi- ^ Von A-Z: Das Konversationslexikon; Berlin 1932, Sp. 417ff
- ^ PDF bei www.thecurrencycollector.com
- ^ "1 Koruna" (jezik: engleski). Banknoter. Pristupljeno 11. 2. 2016.[mrtav link]
- ^ "2 Koruny" (jezik: engleski). Banknoter. Pristupljeno 11. 2. 2016.[mrtav link]
- ^ "5 Korun" (jezik: engleski). Banknoter. Pristupljeno 11. 2. 2016.[mrtav link]
- ^ "10 Korun" (jezik: engleski). Banknoter. Pristupljeno 11. 2. 2016.[mrtav link]
- ^ "20 Korun" (jezik: engleski). Banknoter. Pristupljeno 11. 2. 2016.[mrtav link]
- ^ "50 Korun" (jezik: engleski). Banknoter. Pristupljeno 11. 2. 2016.[mrtav link]
- ^ "100 Korun" (jezik: engleski). Banknoter. Pristupljeno 11. 2. 2016.[mrtav link]
Vanjski linkovi
uredi- (cs) (en)Češka nacionalna banka
- (sk) Slovačka nacionalna banka