Ćelijska adhezija

Ćelijska adhezija je proces u kojem ćelije stupaju u interakciju i vezuju se za susjedne ćelije putem specijaliziranih molekula ćelijske površine. Do ovog procesa može doći ili direktnim kontaktom između ćelijskih površina, kao što su uski spojevi ili indirektnom interakcijom, gdje se ćelije vezuju za okolni vanćelijski matriks, strukturu nalik gelu koja sadrži molekule koje ćelije oslobađaju u prostore između njih.^[1] Adhezija ćelija nastaje interakcijom između molekula ćelijske adhezije (CAM),^[2] transmembranskih proteina, koji se nalaze na površini ćelije. Adhezija ćelija povezuje ćelije na različite načine i može biti uključena u transdukciju signala, kako bi ćelije otkrile i reagirale na promjene u okruženju.^[1]^[3] Ostali ćelijski procesi regulirani ćelijskom adhezijom uključuju migracije ćelija i razvoj tkiva u višećelijskih organizama. Promjene u ćelijskoj adheziji mogu poremetiti važne ćelijske procese i dovesti do raznih bolesti, uključujući kancer i artritis.

Adhezija ćelija nastaje interakcijom između molekula ćelijske adhezije (CAM),^[2] transmembranskih proteina, koji se nalaze na površini ćelije. Adhezija ćelija povezuje ćelije na različite načine i može biti uključena u transdukciju signala, kako bi ćelije otkrile i reagirale na promjene u okruženju.^[1]^[3] Ostali ćelijski procesi regulirani ćelijskom adhezijom uključuju migracije ćelija i razvoj tkiva u višećelijskih organizama. Adhezija ćelija je također bitna za infektivne organizme, poput bakterija ili virusa, da izazovu bolesti, uklljučujući i kancer i artritis^[4]^[5]

Opći mehanizam uredi

Različitih tipovi ćelijskih veza u epitelnim ćelijama, uključujući ćelijsko-ćelijske i ćelijsko-matrksne veze.

CAM-ovi su klasificirani u četiri velike porodice: integrini, natporodica imunoglobulina (Ig), kadherini i selektini. Kadherini i IgSF su homofilni CAM-ovi, jer se direktno vezuju za isti tip CAM-a na drugoj ćeliji, dok su integrini i selektini heterofilni CAM-ovi, koji se vezuju za različite tipove CAM-ova.^[2] Svaka od ovih molekula adhezije ima drugačiju funkciju i prepoznaje različite ligande. Defekti ćelijske adhezije obično se pripisuju greškama u izražavanju CAM-ova.

U višećelijskim organizmima, vezivanje između CAM-ova omogućava ćelijama da se međusobno prilijepe i stvaraju strukture koje se nazivaju međućelijske veze. Prema svojim funkcijama, ćelijske veze mogu se klasificirati kao:

Sidrenje spojeva (adherensne veze, dezmosomi i hemidezmosomi), koji održavaju ćelije zajedno i jačaju kontakt između ćelija.
Zapušujuće veze (tijesne veze), koji brtve praznine između ćelija kroz kontakttna interakcija ćelija-ćelija, čineći nepropusnu barijeru za difuziju
Veze koji stvaraju kanale, povezujući citoplazmu susjednih ćelija dopuštajući transport molekula između stanica
Veze za prijenos signala, koje mogu biti sinapse u nervnom sistemu

Alternativno, međućelijske veze mogu se kategorizirati u dva glavna tipa prema onom što stupa u interakciju sa ćelijom: ćelijsko –ćelijske veze, uglavnom posredovani kadherinima, i veze ćelije-matriks, uglavnom posredovani integrinima.

Također pogledajte uredi

Reference uredi

^ ^a ^b ^c Alberts, Bruce; Johnson, Alexander; Lewis, Julian; Morgan, David; Raff, Martin; Roberts, Keith; Walter, Peter (2014). Molecular Biology of the Cell (6th izd.). Garland Science. ISBN 9780815344322.
^ ^a ^b ^c Lodish, Harvey; Berk, Arnold; Matsudaira, Paul; Kaiser, Chris A.; Krieger, Monty; Scott, Matthew P.; Zipursky, Lawrence; Darnell, James (2003). Molecular Cell Biology (5th izd.). W.H. Freeman. ISBN 978-0716743668.
^ ^a ^b Gumbiner, Barry M. (1996). "Cell Adhesion: The Molecular Basis of Tissue Architecture and Morphogenesis". Cell. 84 (3): 345–357. doi:10.1016/S0092-8674(00)81279-9. PMID 8608588. S2CID 13443584.
^ Pizarro-Cerdá, Javier; Cossart, Pascale (2006). "Bacterial Adhesion and Entry into Host Cells". Cell. 124 (4): 715–727. doi:10.1016/j.cell.2006.02.012. PMID 16497583. S2CID 5769387.
^ Mateo, M.; Generous, A.; Sinn, P. L.; Cattaneo, R. (2015). "Connections matter - how viruses use cellcell adhesion components". Journal of Cell Science. 128 (3): 431–439. doi:10.1242/jcs.159400. PMC 4311127. PMID 26046138.

Vanjski linkovi uredi

Commons ima datoteke na temu: Ćelijska adhezija

The Cell by G. Cooper (online textbook)
Molecular Cell Biology by Lodish et al. (online textbook)
Molecular Biology of the Cell by Alberts et al. (online textbook)
Cell Adhesion and Extracellular Matrix - The Virtual Library of Biochemistry, Molecular Biology and Cell Biology

[Alberts2014-1] Alberts, Bruce; Johnson, Alexander; Lewis, Julian; Morgan, David; Raff, Martin; Roberts, Keith; Walter, Peter (2014). Molecular Biology of the Cell (6th izd.). Garland Science. ISBN 9780815344322.

[Lodish2003-2] Lodish, Harvey; Berk, Arnold; Matsudaira, Paul; Kaiser, Chris A.; Krieger, Monty; Scott, Matthew P.; Zipursky, Lawrence; Darnell, James (2003). Molecular Cell Biology (5th izd.). W.H. Freeman. ISBN 978-0716743668.

[Gumbiner1996-3] Gumbiner, Barry M. (1996). "Cell Adhesion: The Molecular Basis of Tissue Architecture and Morphogenesis". Cell. 84 (3): 345–357. doi:10.1016/S0092-8674(00)81279-9. PMID 8608588. S2CID 13443584.

[Pizarro2006-4] Pizarro-Cerdá, Javier; Cossart, Pascale (2006). "Bacterial Adhesion and Entry into Host Cells". Cell. 124 (4): 715–727. doi:10.1016/j.cell.2006.02.012. PMID 16497583. S2CID 5769387.

[Mateo2015-5] Mateo, M.; Generous, A.; Sinn, P. L.; Cattaneo, R. (2015). "Connections matter - how viruses use cellcell adhesion components". Journal of Cell Science. 128 (3): 431–439. doi:10.1242/jcs.159400. PMC 4311127. PMID 26046138.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]