Dvostruka zvijezda
Dvostruka zvijezda je sistem dviju zvijezda koje se kreću oko zajedničke tačke.[1] Prvu dvostruku zvijezdu otkrio je 1699. godine italijanski matematičar Geminiano Montanari, posmatrajući zvijezdu Algol. Kasnije 1783. britanski astronom John Goodricke ustanovio je periodične promjene sjaja na istoj zvijezdi. Naime zvijezda Algol mijenjala je svakih 68,82 sati tri puta jačinu sjaja.[1] Goodricke je imao dvije pretpostavke o promjeni:
- Zvijezda ima na jednoj strani jake pjege koje se zbog rotacije gube i ponovo pojavljuju [1]
- Zvijezda ima manjeg pratioca sa znatno manjim sjajem [1]
Savremena astronomija povrdila je drugu pretpostavku.
Nama najbliža dvostruka zvijezda je Sirijus. Njen pratioc Sirijus B je bijeli patuljak [2]
Naše Sunce nema pratioca i time predstavlja izuzetak u našoj galaksiji. Zvijezde su inače u našoj galaksiji pretežno dvostruke ili višestruke. [3]
Klasifikacija dvostrukih zvijezda
urediDvostruke zvijezde mogu po načinu posmatranja biti:[4]
Vizuelne dvostruke zvijezde
urediDvije zvijezde su samo vizuelno (prividno) dvostruke ali u stvarnosti su udaljene jedna od druge.[4]
Spektroskopijske dvostruke zvijezde
urediDvije zvijezde mogu biti toliko blizu da se ne mogu pojedinačno razlikovati. To je moguće pomoću spektroskopijske analize.[4]
Astrometrijske dvostruke zvijezde
urediSamo je jedna zvijezda vildljiva ali zbog gravitacione sile njenog pratioca mijenja se periodično njena pozicija.[4]
Fotometrijske (pomračene) dvostruke zvijezde
urediDvije zvijezde kruže jedna oko druge i njihova sjajnost se mijenja pošto jedna drugu zaklanjaju.[4]
Višestruka zvijezda
urediVišestruka zvijezda je sistem tri ili više zvijezda. One su za razliku od dvostrukih u nekim slučajevima samo neposredno uočljive (spektroskopijom ili astrometrijom).[3]
Trostruka zvijezda
urediPoznata trostruka zvijezda je Pismis 24-1 u sazviježđu Škorpion. Otkrivena je 1997 pomoću Svemirskog teleskopa Hubble [3]
Četverostruka zvijezda
urediU sazviježđu Kipar postoji zvjezdani sistem ε Scl koji se sastoji od četiri zvijezde.[5]
Šesterostruka zvijezda
urediKastor je šesterostruka zvijezda u sazviježđu Blizanaca. [6]
Sedmostruka zvijezda
urediAlpha Delphini je sedmostruka zvijezda u sazviježđu Delfin.[7]
Vansolarna planeta
urediDo 2009. (lansiranje Keplera) vladalo je uvjerenje da nije moguć opstanak planeta zbog dvije gravitacijske tačke. Do 2012. otkrivene su, pomoću Keplera tri dvostruke zvijezde s planetama.[8]
Također pogledajte
urediAdaptacija
urediMuzika
uredi- "Binary Star" (SHIKIMO, 2019)[9]
Reference
uredi- ^ a b c d Linda K. Glover, DIE GROSSE NATIONAL GEOGRAPHIC ENZYKLOPÄDIE WELTALL, National Geographic Deutschland, Hamburg 2005, S.60-61 ISBN 3-937606-26-2 (de)
- ^ Dvostruka zvijezda, članak iz leksikona Dictionary učitano 09.01.2013 (en)
- ^ a b c DAS WELTALL, Dorling Kindersley Verlag Deutschland, München, 2011 ISBN 978-3-8310-1972-4 (de)
- ^ a b c d e Dvostruka zvijezda, članak iz enciklopedije COSMOS na astronomskom univerzitetu u Swinburnu, Australija učitano 09.01.2013 (en)
- ^ Sazviježđe Kipar izconstellation-guide.com pristupljeno 6. 3.2015 (en)
- ^ Zvijezde u sazviježđu Blizanci iz Constellation Guide učitano 30.3.2014 (en)
- ^ Zvijezde u sazviježđu Delfin iz Constellation Guide učitano 8.4.2014 (en)
- ^ [1][mrtav link] SWR obavljeno 12.1.2012 pristupljeno 8.5.2015 (de)
- ^ "Binary Star". Bandcamp (jezik: engleski). Pristupljeno 3. 4. 2019.
