Skulptura rane renesanse

Skulptura u ranoj renesansi se razvija pod djelovanjem nasljeđa antike, te donosi novi preporod antičke umjetnosti. Događaj koji je obilježio početak razvoja renesansne skulpture je konkurs iz 1401. godine za izradu sjevernih bronzanih vrata Baptisterija u Firenci. Na ovom konkursu je pobijedio Lorenzo Ghiberti, koji je pri izradi svog reljefa uglavnom koristio elemente međunarodne gotike sa povremenim javljanjem karakteristika koje se mogu povezati sa klasicizmom firentinskih humanista iz perioda oko 1400. godine.

Donatellov konjanički kip Gattamelate u Padovi.

Prva polovina 15. vijeka je herojsko doba za razvoj rane renesanse, te je upravo Firenca bila glavni centar nastajanja novog originalnog stila. Jedan od najznačajnijih skulptora ovog perioda je i Nanni di Banco, koji je izradio za jednu od niša spoljašnje strane crkve Orsanmichele figure četiri okrunjena sveca (italijanski Quattro Santi Coronati). Ove figure snažno podsjećaju na rimske skulpture po masivnosti i monumentalnosti, ali i po načinu izrade glava drugog i trećeg sveca iz serije koje imaju karakteristike portreta Rimljanina iz III vijeka p.n.e. Nanni di Banco je izradio i veliki reljef na zabatu iznad drugog sjevernog portala katedrale u Firenci sa prikazom scene Uspenja Bogorodice. Najveći vajar perioda rane renesanse je Donatello. On kroz svoje radove unosi snažan realizam, te pri izradi figura prilagođava njihove proporcije perspektivi i položaju posmatrača. Ove karakteristike se najviše ističu tokom prvih aktivnosti Donatella gdje se posvetio radu na porudžbinama za katedralu i Orsanmichele. Za vanjske niše crkve Orsanmichele Donatello je izradio figure Sv. Marka i Sv. Juraja. Figura Sv. Marka je poznata kao prva figura nakon antike sa klasičnim contrappostom, a draperija ove figure je izrađena kao zaseban element koji se prilagođava oblicima ljudskog tijela. U podnožju niše Sv. Juraja se nalazi i reljef sa prikazom Sv. Juraja i zmaja koji je izrađen novom vrstom fizički plitkog reljefa koji stvara iluziju beskrajne dubine, gdje su figure u prvom planu u visokom reljefu, dok su udaljeniji predmeti niži. Ovaj tip reljefa je nazvan "schiacciato" (bosanski, "zaravnjen"). Za zvonik firentinske katedrale Donatello je izradio pet figura proroka, a najsnažniji utisak ostavlja realistično izrađena statua neidentifikovanog proroka sa nadimkom Zuccone. Donatello je naučio tehniku vajanja u bronzi radeći u radionici Lorenza Ghibertija, a u ovoj tehnici je izradio i reljef Herodova gozba sa primjenom geometrijske perspektive oko 1425. godine za krstionicu Sv. Jovana za crkvu San Giovanni u Sieni. Izradom ovog reljefa dolazi do prvog većeg prodora renesanse izvan Firence. Donatellov bronzani David predstavlja revolucionarno djelo vajarstva rane renesanse. Ova potpuno slobodna statua u prirodnoj veličini je izrađena u uravnoteženom contrappostu, sa anatomskim nesavršenostima, ali uz snažan pečat klasike. Donatello odlazi iz Firence 1443. godine i boravi u Padovi do 1453. godine. Donatellov značajan rad iz ovog perioda je konjanički spomenik Gattamelata na zidanom postolju sa mramornim reljefom, koji je i prvi javni spomenik ove vrste nakon antike i umjetnikovo najveće djelo u bronzi koje slobodno stoji. Drvenu figuru Marije Magdalene Donatello je izradio nakon povratka iz Padove u Firencu, a njena ispijena i staračka fizionomija predstavlja udaljenost od ideala renesanse tog perioda u Firenci. Skulptura rane renesanse u periodu od 1400. do 1450. godine predstavlja početak stvaranja originalnog stila, a novo shvatanje umjetnosti i umjetnika ovog perioda će započeti upravo u Firenci kroz razvoj vajarstva.