Progenitorna ćelija
Progenitorna ćelija ili rodozačetnička ćelija je biološka ćelija koja, poput matičnih ćelija, ima tendenciju diferenciranja u određeni tip ćelije, ali je već specifičnija od ćelija i pokušava da se diferencira u svoju "ciljnu" ćeliju.[1] Najvažnija razlika između progenitornih i matičnih ćelija je u tome što se matične ćelije mogu replicirati u nedogled, dok se progenitorske mogu dijeliti samo ograničeni broj puta. Kontroverza oko tačne definicije ostaje i koncept se i dalje razvija.[2]
Termini "progenitorna ćelija" i "matična ćelija" ponekad se izjednačavaju.[3]
Svojstva uredi
Većina rodozačeteničkih ćelija opisana je kao oligopotentne. U ovom pogledu, mogu se upoređivati sa zrelimlim matičnim ćelijama. Ali kaže se da su progenitori u daljoj fazi diferencijacije. Oni su u „centru“ između matičnih ćelija i potpuno diferenciranih ćelija. Tip potencije ovisi o njihovim "roditeljskim" matičnim ćelijama, a također i o njihovoj niši. Tokom istraživanja pronađene su neke progenitorne ćelije, koje su izolirane. Nakon što su pronađene njihove oznake, dokazano je da se mogu kretati tijelom i migrirati prema tkivu tamo gdje su potrebne. Mnoga svojstva dijele s matičnim ćelijama odraslih.
Primjeri uredi
Karakterizacija ili princip definiranja progenitornih ćelija, kako bi se odvojile od ostalih, temelji se na različitim staničnim markerima, a ne na njihovom morfološkom izgledu.[4]
- Satelitske ćelije pronađena u mišić ima. Imaju glavnu ulogu u diferencijaciji mišićnih ćelija i oporavku od ozljeda.
- Intermedijarne matične ćelije nastale u subventrikulskoj zoni.[5] Neki od ovih tranzitnih pojačavača neuronski progenitoro premještaju rostrumski migratorni tok u mirisni bulbus i dalje se diferenciraju u specifične tipove neuronskih ćelija.
- Radijalna glijna ćelija pronađena je u regijama mozga u razvoju, posebno u korteksu. Te ćelije se lahko prepoznaju po njihovom dugom radijalnom procesu.
- Stromne ćelije koštane srži pronađene u epidermi i čine 10% progenitorskih ćelija. Često su svrstane u matične ćelije, zbog njihove visoke plastičnosti i potencijala za neograničeni kapacitet samoobnavljanja.
- Periosteum sadrži progenitorske ćelije koje se razvijaju u osteoblaste i hondroblaste.
- Progenitorne ćelije pgušterače su među najproučenijim rodozačetnicima.[6] Koriste se u istraživanjima za razvoj lijeka protiv dijabetesa, tip 1.
- Angioblasti ili endotelne progenitorne ćelije (EPC) su vrlo važne za istraživanje prijeloma i zacjeljivanja rana.[7]
- Blast-ćelije uključene su u stvaranje B- i T-limfocita, koji učestvuju u imunskim odgovorima.[6][8]
- Ćelija graničnog poklopca iz živčanog grebena čine prepreku između ćelija centralnog i ćelija perifernog nervnog sistema.[9]
Razvoj ljudske moždane kore uredi
Prije embrionskog dana 40 (E40), progenitorne ćelije generiraju druge progenitorne ćelije; nakon tog perioda, proizvode samo različite kćerke mezenhimskih matičnih ćelija. Ćelije iz jedne proliferativne ćelije progenitora čine jedinicu koja stvara jedan korteksni stubac; ovi stupci sadrže niz neurona različitih oblika.[10]
Također pogledajte uredi
Reference uredi
- ^ Lawrence BE, Horton PM (2013). Progenitor Cells : Biology, Characterization and Potential Clinical Applications. Nova Science Publishers, Inc. str. 26.
- ^ Seaberg RM, van der Kooy D (mart 2003). "Stem and progenitor cells: the premature desertion of rigorous definitions". Trends in Neurosciences. 26 (3): 125–31. doi:10.1016/S0166-2236(03)00031-6. PMID 12591214. S2CID 18639810.
- ^ "progenitor cell" na Dorland's Medical Dictionary
- ^ Morgan JE, Partridge TA (august 2003). "Muscle satellite cells". The International Journal of Biochemistry & Cell Biology. 35 (8): 1151–6. doi:10.1016/s1357-2725(03)00042-6. PMID 12757751.
- ^ Noctor SC, Martínez-Cerdeño V, Kriegstein AR (maj 2007). "Contribution of intermediate progenitor cells to cortical histogenesis". Archives of Neurology. 64 (5): 639–42. doi:10.1001/archneur.64.5.639. PMID 17502462.
- ^ a b Awong G, Zuniga-Pflucker JC (juni 2011). "Thymus-bound: the many features of T cell progenitors". Frontiers in Bioscience. 3: 961–9. doi:10.2741/200. PMID 21622245.
- ^ Barber CL, Iruela-Arispe ML (april 2006). "The ever-elusive endothelial progenitor cell: identities, functions and clinical implications". Pediatric Research. 59 (4 Pt 2): 26R–32R. doi:10.1203/01.pdr.0000203553.46471.18. PMID 16549545.
- ^ Carotta S, Nutt SL (mart 2008). "Losing B cell identity". BioEssays. 30 (3): 203–7. doi:10.1002/bies.20725. PMID 18293359.
- ^ Monk KR, Feltri ML, Taveggia C (august 2015). "New insights on Schwann cell development". Glia. 63 (8): 1376–93. doi:10.1002/glia.22852. PMC 4470834. PMID 25921593.
- ^ Mason JO, Price DJ (oktobar 2016). "Building brains in a dish: Prospects for growing cerebral organoids from stem cells". Neuroscience. 334: 105–118. doi:10.1016/j.neuroscience.2016.07.048. PMID 27506142.