Razlika između verzija stranice "Mitohondrijska DNK"

'''Mitohondrijska DNK''' ('''[[mtDNK]]''' ili '''[[mDNK]]''') je [[DNK]] koja je locirana [[mitohondrija]]ma, [[ćelije (biologija)|ćelijskim]] organelama [[eukarioti|eukariotskih]] [[organizam]]a. One su ćelijske energane koje [[hemija|hemijsku]] energiju iz hrane pretvaraju u svestrano upotrebljivu formu – adenozintrifosfat ([[ATP]]). Mitohondrijske DNK su jedine male molekule DNK u eukariotskim ćelijama. Većina DNK se nalazi u [[jedro (biologija)|jedru]], a kod [[biljke|biljaka]] u [[hloroplast]]ima.<ref>Kapur Pojskić L., Ed. (2014): Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju, 2. izdanje. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, {{ISBN |978-9958-9344-8-3}}.</ref><ref>Bajrović K, Jevrić-Čaušević A., Hadžiselimović R., Ed. (2005): Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, {{ISBN |9958-9344-1-8}}.</ref>

DNK sekvenca mtDNK je utvrđena iz velikog broja organizama i pojedinaca (uključujući i neke organizmi koji su izumrli), a usporedba tih DNK predstavlja oslonac [[filogenetika|filogenetike]], time što omogućava rasvjetljavanje [[evolucija|evolucijskih]] veza i odnose između [[[vrsta]] i [[biosistematika|biosistematskih]] kategorija. Također pomaže ispitivanje povezanosti populacija, pa je tako postala važna u [[bioantropologija|bioantropologiji]] i terenskim [[biologija|biološkim]] istraživanjima.

Smatra se da je porijeklo [[jedro|jedarna]] i mitohondrijske DNK [[evolucija|evolucijski]] odvojeno i da su mtDNK izvedene iz kružnih [[genom]]a [[bakterije]], koje su bile zahvaćene ćelijama ranii predaka današnjih [[eukarioti|eukariota]]. Ova hipoteza se zove [[Simbiogeneza|endosimbiotska teorija]]. Procjenjuje se da svaka [[mitohondrija]] sadrži 2-10 mtDNK kopija.<ref name=Wiesner>{{cite journal | author=Wiesner R. J., Ruegg J. C., Morano I. |year=1992 |title=Counting target molecules by exponential polymerase chain reaction, copy number of mitochondrial DNA in rat tissues | journal=Biochim Biophys Acta. | volume=183 |pages=553–559 |pmid=1550563 | issue=2 | doi=10.1016/0006-291X(92)90517-O|last2=Rüegg |last3=Morano }}</ref> U ćelijama postojećih [[organizam]]a, ogromna većina mitohondrijskih [[protein]]a (kod [[sisar]]a oko 1.500 različitih ih je kodirano iz nukleusne [[DNK]], ali se smatra da su ogdovarajući geni za neke od njih, prvobitno bili bakterijskog porijekla, s obzirom simbiozom ugrađeni u [[eukarioti|eukariotska]] jezdra tokom [[evolucija|evolucije]].

Činjenica da mladi nasljeđuju mitohondrijsku DNK majke omogućuje [[genealogija|genealoška istraživanja po u tragu ženske loze u daleku prošlost. (Analiza Y- hromosomske [[DNK]], koja se nasljeđuje očinski, primjenjuje se na analogan način, a tako se utvrđuje genealoško stablo po očevoj liniji.) Ovo se postiže na ljudskoj mitohondrijskoj [[DNK]] sekvenciranjem jednog ili više u hipervariablnih kontrolnih regija (''HVR1'' ili ''HVR2'') mitohondrijske DNK, kao genealoški test. HVR1 se sastoji od oko 440 baznih parova. Ovi parovi se zatim u porede sa kontrolnim regionima drugih pojedinaca (bilo određenih ljudi ili subjekata u bazi podataka) kako bi se utvrdila majčinska loza. Najčešće, usporedba se obavlja sa revidiranom ''Cambridge Reference Sequence''. Na taj način je proučena zajednička predačka loza domaćih pasa i vukova, npr.

| date = 23. August8. 2002

| accessdate = 5. 2. 2008-02-05

Mitohondrijski genom krastavcacucumber (''Cucumis sativus'') sadrži tri prstenasta hromosoma (dužine 1556, 84 i 45 kilobaza), koje se u cijelosti ili u velikoj mjeri autonomno repliciraju. <ref name=Alverson2011>Alverson A. J., Rice D. W., Dickinson S., Barry K., Palmer J. D. (2011): Origins and recombination of the bacterial-sized multichromosomal mitochondrial genome of cucumber. Plant Cell</ref>

Svaka mtDNK je posebno osjetljiva na specifičnu reaktivnost kisika generiranog u respiratornom lancu. Iako se mtDNK se pakuje pomoću proteina i ima značajne kapacitete za popravak [[DNK]] popravak, te zaštitne funkcije su manje robusna od onih koji postoje na jedarnom DNK. Zato se smatra da doprinose većoj podložnosti mtDNK na oksidativna oštećenja. Ishod mutacije u mtDNK može biti izmjena u kodiranju uputstva za neke proteine<ref> Hogan C. M. (2010): [http://www.eoearth.org/article/Mutation?topic=49496 Mutation. ed.: Monosson E. and Cleveland C. J.: Encyclopedia of Earth. National Council for Science and the Environment. Washington DC]</ref> kiji mogu uticati na metabolizam organizma i/ili njegovu [[adaptacijska vrijednost|adaptacijsku vrijednost]] (''fitness'').