Razlika između verzija stranice "Antitijelo"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Rescuing 2 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0 |
m ISBN magic link > {{ISBN}}; razne ispravke |
||
Red 1:
{{Preusmjerenje|Ig}}
[[Datoteka:Antibody.svg|thumb|200px|Svako antitijelo se veže sa osobenim [[antigen]]om, a njihovo međusobno dejstvo liči na odnos brava – ključ.]]
'''Antitijela''' (''At''), poznata i kao '''imunoglobulini''' ([[Ig]]) su veliki Y-oblikovani [[protein
Antitijela su [[protein]]i iz grupe [[globulin]]a koji se kod [[sisari|sisara]] stvaraju kao reakcija na strane materije koje su prodrle u [[organizam]]. Te strane materije se neutraliziraju antitijelima, koja predstavljaju odbrambene materije pomoċu kojih se stvara stimulirani [[imuni sistem]].<ref>Janeway C. (2001): Immunobiology, 5th edition, Garland Publishing, New York, {{ISBN
Svaki vrh "Y" u antitijelu sadrži [[paratop]] (strukturu koja je uporediva sa bravom) koji je specifičan za samo jedan osobeni [[epitop]] (analogija ključa) na antigenu, pomoċu kojeg se ove dvije strukture precizno međusobno vežu. Koristeći ovaj mehanizam vezivanja, antitijela se mogu vezivati za [[
Antitijela luči posebna vrsta [[leukociti|bijelih krvnih zrnaca]] zvanih [[plazma ćelije]]. Antitijela se mogu pojaviti u dva fizička oblika, topivi oblik koji se luči iz ćelije i [[membrana
== Izotipovi ==
Antitijela se mogu pojaviti u različitim varijantama poznatim kao izotipovi ili klase. Kod [[sisar]]a postoji pet izotipskih antitijela: IgA, IgD, IgE, IgG, IgM. Svaki je označen prefiksom "[[Ig]]", koji označava imunoglobulin, a druga oznaka u nastavku simbola odnosi se posebno za svako pojedinačno antitijelo. Razlikuju se po biološkim svojstvima, funkcionalnoj lokaciji i sposobnosti da se bave različitim antigenima, kao što je prikazano u narednoj tabeli.
{| class="wikitable" style="width:100%; float:right; font-size:90%; margin-left:15px"
Line 43 ⟶ 42:
* Najjednostavniji je neutralizacija antigena, time što antitijela vežu antigene koji će na taj način biti i blokirani i neće biti u stanju da razviju svoje toksično djelovanje ili neće biti u stanju da utiču na promjene na membrani [[ćelija|ćelije]] ili na metaboličke procese u njoj (npr. prodor [[virus]]a i [[bakterija]] u tkiva i ćelije će biti otežan ili onemogućen).
* Druga mogućnost je da antitijela vezujući se na površinske strukture nekog antigena (naprimjer, bakterije) učine ovu lakše prepoznatljivom za odbrambene ćelije organizma (fagocite) koji će tako označenu bakteriju lakše prepoznati i uništiti je "proždiranjem" njenog materijala.
* Treći način djelovanja se ispoljava kroz takozvano aktiviranje komplementarnog sistema.
* Antitijela imaju sposobnost vezivanja i na neke ćelije vlastitog organizma kod kojih je došlo do neželjenih i po organizam opasnih promjena. Antitijela vezana na takve ćelije će aktivirati tzv. NK ćelije (od [[engleski jezik|en.]] Natural Killers - prirodne ubice) koje će uništiti ćelije sa štetnim promjenama. Ovaj proces je u stručnoj literaturi označen kao "''Antibody-dependent cell-mediated cytotoxicity''" (''ADCC'').
Line 67 ⟶ 63:
Antigen vezujući fragment (''Fab'') čine lahki lanac i ''Fd'' segment (V<sub>H</sub>+C<sub>H</sub>1) H – lanca. Unutar tetramerne imunoglobulinske molekule, dvije (L) i dvije (H) komponente su identične. Fc fragment sačinjavaju C–terminalni segmenti H–lanaca (C<sub>H</sub>2+C<sub>H</sub>3). Region između C<sub>H</sub>1 i C<sub>H</sub>2 je linearne – prije nego globularne strukture i označen je kao tzv. "ovisni region." To je zglobna struktura između tzv. "operativnog" i "inertnog" – unutarmolekulski fiksiranog segmenta antitijela. Svaka zrela plazma–ćelija proizvodi samo jednu vrstu imunoglobulina, sa međusobno podudarnim L– i H–lancima. Aktivni centri su na teškim lancima i čine ukupno oko 3–5% njihovih [[molekula|makromolekula]]. Pretpostavlja se da su obično najmanje dvovalentni, a mogu biti i polivalentni, sa 6–10 aktivnih centara, odnosno valencija antitijela. Kategorizacija antitijela (imunoglobulina: Ig) na "klase" i "potklase" počiva na osobenostima teških lanaca, a njihovi "tipovi" i "podtipovi" se diferenciraju na osnovu svojstava lahkih lanaca. Svaki krak ove strukture u obliku ipsilona ima posebnu antigen–vezujuću funkciju i označava se kao antigen–vezujući fragment (''Fab''), a njen rep je kristalizirajući fragment (''Fc'').
Prema strukturi i vrsti sastavnih teških lanaca, imunoglobulini ispoljavaju široku varijaciju. Analizom njihove elektroforetske mobilnosti, kod ljudskih vrsta je registrovano pet klasa imunoglobulina (Ig), tj. IgG: gama-γ (g); IgA: alfa-α (a); IgM: mi-μ (m); IgD: delta-δ (d); IgE: epsilon-ε (e): .
*'''''Imunoglobulin A''''' (IgA) se javlja u obliku monomera mase 160 kDa (u serumu) ili u obliku dimera molekulske mase od 320 ''kDa'' (u mukusu, sekretu i na površini ćelijske membrane). Luči se u skoro svim epitelijalnim tkivima, a pretpostavlja se da posebnu ulogu ima u otpornosti na infektivne bolesti respiratornog i probavnog trakta. ▼
▲*'''''Imunoglobulin A''''' (IgA) se javlja u obliku monomera mase 160 kDa (u serumu) ili u obliku dimera molekulske mase od 320 ''kDa'' (u mukusu, sekretu i na površini ćelijske membrane). Luči se u skoro svim epitelijalnim tkivima, a pretpostavlja se da posebnu ulogu ima u otpornosti na infektivne bolesti respiratornog i probavnog trakta.
*'''''Imunoglobulin D''''' (IgD) se nalazi na površini limfocita – u obliku monomera mase 185 ''kDa''. Funkcija mu još uvijek nije pouzdano utvrđena.
*'''''Imunoglobulin E''''' (IgE) se nalazi u obliku monomera molekulske mase 200 ''kDa'', a uključen je u alergijske reakcije. Stvara kompleks sa antigenom i veže se za mast–ćelije (mastocite), pri čemu inicira početak sekrecije histamina. Mastociti pripadaju hematopoetičkoj lozi i često su ameboidni, sa velikim nukleusom i veoma granuliranom citoplazmom. Nađeni su u vezivnom i masnom tkivu, gdje luče [[heparin]] i histamin. Uključeni su i u neke veoma osjetljive reakcije alergijskog tipa. Odgovorni su za anafilaksiju – imunu preosjetljivost na ponovnu invaziju prethodno "upamćenih" antigena. Anafilaktički šok se manifestira skupom burnih alergijskih pojava, koje induciraju biološki aktivne supstance iz bazofilnih leukocita i tkivnih mastocita (tokom interakcije antigen – antitijelo). Mastociti proizvode mukopolisaharide, heparin i histamin, a sadrže i [[serotonin]]. Najznačajnija odbrambena funkcija se očituje pri akutnoj upali kada gube citoplazmatske granule koje povećavaju permeabilnost endotela krvnih žilica.
▲*'''''Imunoglobulin E''''' (IgE) se nalazi u obliku monomera molekulske mase 200 ''kDa'', a uključen je u alergijske reakcije. Stvara kompleks sa antigenom i veže se za mast–ćelije (mastocite), pri čemu inicira početak sekrecije histamina. Mastociti pripadaju hematopoetičkoj lozi i često su ameboidni, sa velikim nukleusom i veoma granuliranom citoplazmom. Nađeni su u vezivnom i masnom tkivu, gdje luče [[heparin]] i histamin. Uključeni su i u neke veoma osjetljive reakcije alergijskog tipa. Odgovorni su za anafilaksiju – imunu preosjetljivost na ponovnu invaziju prethodno "upamćenih" antigena. Anafilaktički šok se manifestira skupom burnih alergijskih pojava, koje induciraju biološki aktivne supstance iz bazofilnih leukocita i tkivnih mastocita (tokom interakcije antigen – antitijelo). Mastociti proizvode mukopolisaharide, heparin i histamin, a sadrže i [[serotonin]]. Najznačajnija odbrambena funkcija se očituje pri akutnoj upali kada gube citoplazmatske granule koje povećavaju permeabilnost endotela krvnih žilica.
*'''''Imunoglobulin G''''' (IgG) se u ljudskom organizmu nalazi u obliku monomera mase 150 ''kDa'', najčešċa je molekula u sekundarnim imunim odgovorima. Veže komplement i jedini je imunoglobulin koji prolazi kroz placentu. Imunoglobulinska klasa G (IgG) je najzastupljenija u serumu i ima specifičnu ulogu u stvaranju imunološkog "pamćenja." Imuno pamćenje je kapacitet organizma koji mu omogućuje da pri svakom narednom kontaktu sa ranije eliminiranim antigenom odgovara brže i efikasnije u odnosu na prvi put (sekundarni ili anamnestički imuni odgovor).
*'''''Imunoglobulin M''''' (IgM) se nalazi u obliku pentamera i najbrojniji je imunoglobulin u primarnom imunom odgovoru organizma, neposredno nakon izlaganja antigenu. Njegova molekulska masa je 900 ''kDa'', a uloga mu je fiksacija serumskog komplementa i efikasna aglutinacija.
▲*'''''Imunoglobulin M''''' (IgM) se nalazi u obliku pentamera i najbrojniji je imunoglobulin u primarnom imunom odgovoru organizma, neposredno nakon izlaganja antigenu. Njegova molekulska masa je 900 ''kDa'', a uloga mu je fiksacija serumskog komplementa i efikasna aglutinacija.
{| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 85%; float: center;"
Line 161 ⟶ 153:
|-
|}
<ref>Hadžiselimović R., Pojskić N. (2005): Uvod u humanu imunogenetiku. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, {{ISBN
Kod različitih imunoglobulina (čak iste klase), varijabilni domen (V<sub>H</sub>) na N–kraju H–lanca sadrži različitu aminokiselinsku sekvencu. Preostali domeni imaju više–manje homolognu strukturu kod svih vrsta imunoglobulina, što ukazuje na njihovo zajedničko porijeklo (genska duplikacija) i diversifikaciju (mutacije). Stalni (nepromjenljivi) domeni teških lanaca imunoglobulina (C<sub>H</sub>1, C<sub>H</sub>2, C<sub>H</sub>3 i C<sub>H</sub>4) čine tri četvrtine ukupne dužine lanaca i unutar su iste klase, te su u principu identični.
'''''Superfamilija imunoglobulinskih domena''''' je grupa [[glikoprotein]]a koja je smještena na površini [[
X–[[kristalografija|kristalografska]] analiza pokazuje da polipeptidni lanci nisu ravni, nego da su savijeni na poseban način, čineći kompaktne globularne (kuglaste) strukture nazvane domeni. Lahki se lanac sastoji od dviju domena koje se nazivaju varijabilni domeni (V<sub>L</sub>) i konstantni domen (C<sub>L</sub>). Teški lanac svih klasa imunoglobulina sadrži po jedan varijabilni domen (V<sub>H</sub>) i tri (IgG, IgA, IgD klase) odnosno četiri konstantne domene (C<sub>H</sub> – klase IgM i IgE) koje se označavaju sa C<sub>H</sub>1, C<sub>H</sub>2, C<sub>H</sub>3 i C<sub>H</sub>4. V<sub>L</sub> i V<sub>H</sub> domeni se nalaze na N–terminalnom kraju ''Fab'' dijela i sačinjavaju vezno mjesto za antigen. Domeni nastaju mnogostrukim savijanjem lanca (oko 110 [[aminokiselina]]), tako da se od niza antiparalelno nabranih lanaca stvaraju dvije plohe koje su zajedno zgužvane u valjkastu tvorevinu.
| |||