Razlika između verzija stranice "Logos"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0 |
m datumi: ispravljam "D. Mjesec GGGG" u "D. M. GGGG" |
||
Red 6:
== Logos u starogrčkom jeziku ==
[[Datoteka:Homer British Museum.jpg|mini|desno|175px|Još Homer u epovima koristi pojam logosa]]
U starogrčkom jeziku logos ima mnogobrojna značenja povezana sa govorom. Još u [[Homer]]ovim epovima pojam logosa je upotrjebljavan u sljedećim značenjima: riječ, govor, iskaz, svojstvo, istina, red, volja, razum, um, učenje, zakonitost, aksiom, božiji um, klica postajanja <ref> Logos, Filozofijski rječnik, Matica Hrvatska, Zagreb 1984.</ref>. Riječ logos je izvedena iz glagola „legein“ koji je u prefilozofskoj upotrebi imao dva osnovna značenja: „sabrati ili skupiti“ i „kazati ili imenovati“ <ref>{{Cite web |url=http://www.nin.co.yu/2000-08/10/13966.html |title=Mihailo Đurić, Sumrak grčkog čuda |accessdate=25.
== Logos u antičkoj filozofiji ==
Logos u antičkoj filozofiji ima sljedeća značenja <ref>{{Cite web |url=http://www.komunikacija.org.rs/komunikacija/casopisi/fid/XXI/d03/html_ser_lat |title=Mihailo Marković, Um i Etos |accessdate=25.
* logička struktura ljudskog mišljenja i jezika, odnosno racionalnost.
* racionalna struktura svijeta, univerzalni poredak [[svemir]]a.
Red 32:
=== Platon ===
[[Platon]] je isticao stvaralački karakter primarnog logosa. Iz njega proističu posebni logoi kao stvaralačke moći na raznim nivoima svijeta <ref>{{Cite web |url=http://www.komunikacija.org.rs/komunikacija/casopisi/fid/XXI/d03/html_ser_lat |title=Mihailo Marković, Um i Etos |accessdate=25.
=== Aristotel ===
Red 40:
Heraklitovo značenje logosa razradili su u stoičkoj filozofiji [[Zenon]], Epiktet, [[Marko Aurelije]] i drugi. Za stoike logos, osim nužnosti i zakonomjernosti, dobija i značenje univerzalnog uma (endithetos), koji podvrgava sve stvari i događaje njihovoj sudbini, dosuđuje ono što se zbiva i što će se zbivati <ref>Branko Pavlović, Filozofski rečnik (odrednica logos), Plato, Beograd, 1997.</ref>. Ljudski razum učestvuje u univerzalnom logosu, i odražava ga rječju ili djelom (prophorikos), a ljudska priroda predstavlja teren i mjerilo za etičko razmišljanje i djelovanje <ref>Logos, Enciklopedija živih religija, Nolit, Beograd, 2004.</ref>. Za stoičara Hrisipa, logos je ona sila koja čini ljudski govor razumnim, um logičnim, i cjelokupnu prirodu smislenom.
Kod stoika logos dobija i značenje principa cjelokupnog morala. Njihovo moralno načelo je bilo „živjeti po prirodi“, što je ustvari značilo živjeti po logosu <ref>{{Cite web |url=http://www.komunikacija.org.rs/komunikacija/casopisi/fid/XXI/d03/html_ser_lat |title=Mihailo Marković, Um i Etos |accessdate=25.
Heraklitovo izjednačenje života i logosa našlo je mjesta u stoičkoj terminologiji kao logos spermatikos (sjemeni logos), aktivni životni princip koji djeluje na pasivnu materiju da bi uredio svijet <ref> Logos, Filozofijski rječnik, Matica Hrvatska, Zagreb 1984.</ref>. Ovi logoi izgleda da vrše nešto od funkcije Platonovih ideja <ref>Logos, Oksfordski filozofski rečnik, Sajmon Blekburn, Svetovi, Novi Sad, 1999. ISBN 86-7047-303-8</ref>.
Red 67:
Kod Jovana je logos shvaćen kao sin božiji i odnosi se na Isusa Krista koji predstavlja utjelovljenje božanskog logosa. Prve riječi Jovanovog evanđelja, "u početku bijaše logos", su mnogi, prije svega Augustin, ocijenili kao direktan uticaj Heraklitove, Platonove i stoičke filozofije.[5] U evanđelju po Jovanu dolazi do identifikacije iskona i logosa ("U početku bijaše riječ"), života i logosa ("u njemu bijaše život", 1,4) i Isusa kao tjelesnog bića i logosa ("I logos postade tijelo", 1,14) <ref>Branko Pavlović, Filozofski rečnik (odrednica logos), Plato, Beograd, 1997.</ref>.
Nakon Jovanovog preuzimanja pojma logosa, kasnije kod raznih kršćanskih teologa Krist biva poređen s logosom. Tako npr. kod Minucija Feliksa Bog otac je nus, sin božiji je logos a Sveti Duh je pneuma, duša <ref>{{Cite web |url=http://www.komunikacija.org.rs/komunikacija/casopisi/fid/XXI/d03/html_ser_lat |title=Mihailo Marković, Um i Etos |accessdate=25.
=== Kršćanski apologeti ===
U koncepciji prvih kršćanskih apologeta: Justina Filozofa, Tatijana, Atinagore, Klimenta Aleksandrijskog, logos je svjetlost koja "oplođuje" filozofiju i premudrost. Justin smatra da kršćanstvo i filozofija imaju jedan te isti izvor – božanski logos. Starozavjetni proroci su primili svjetlost otkrivenja logosa. Smatrajući da su i Heraklit i Sokrat vodili život u skladu s logosom, Justin ih ubraja u kršćane i prije same pojave kršćanstva <ref>Logos, Filozofija, Enciklopedijski leksikon, Mozaik znanja, Beograd 1973.</ref>. Za Justina (Apologija I, 46,1-4; Apologija II, 7,1-4; 10,1-3; 13,3-4) i Klimenta Aleksandrijskog (Stromata I, 19,91,94), to oplođavanje jeste kosmičko, pa se tako sjemena logosa nalaze i u prekršćanskoj filozofiji i u nekršćanskim religijama <ref>{{Cite web |url=http://www.svetosavlje.org/biblioteka/Recnik/L.htm |title=Rečnik pravoslavne teologije, Logos |accessdate=26.
=== Arijanska teologija ===
Red 80:
{{Citat|Svaki svršetak, po prirodi ograničen vlastitim logosom, je ispunjenje mogućnosti koja potiče od suštine i koja pojmovno prethodi svršetku.|— Maksim Ispovednik, Gnostički stoslovi I-3}}
Kroz λογοι Bog stvara harmoniju i smisao tvorevine. U tom smislu, svijet je ne samo opipljiv nego je i inteligibilan. [[Logika]] je moguća baš zbog toga što svijet ima svoju logičnost radi ovih λογοι. Svi dijelovi tvorevine kreću se, približavaju se i opće među sobom u jedinstvenom [[Harmonija|harmoničnom]] kretanju, koje se ostvaruje kada čovjek s Bogom formira jedinstvo neposrednosti <ref>{{Cite web |url=http://www.svetosavlje.org/biblioteka/Recnik/L.htm |title=Rječnik pravoslavne teologije, Logos |accessdate=26.
== Logos u islamskoj filozofiji ==
| |||