Verzija na dan 7 novembar 2019 u 20:08 uredi Bare thorn (razgovor \| doprinosi) 144 edits Nova stranica: thumb\|right\|250px\|Poprečni presjek stabljike [[lana: <br> Srž<br> Protoksilem<br> Ksilem <br> Floem<br> Sklere...		Verzija na dan 7 novembar 2019 u 20:50 uredi poništi Bare thorn (razgovor \| doprinosi) 144 edits No edit summary Novija izmjena →
Red 3: [[Protoksilem]]<br> [[Ksilem]] <br> [[Floem]]<br> [[Sklerenhim]] ([[korska vlakna]])<br> [[Kora (botanika) \|Kora]]<br> [[Epiderma (botanika) \|Epiderma]]]] '''Potporno tkivo''', ponegdje i '''mehaničko tkivo''', kod biljaka uključuje sva tkiva koja nisu ni [[epiderma (botanika) \|dermalna]], niti [[vaskularno tkivo \| vaskularna]]. Na temelju prirode ćelijskih zidova, može se podijeliti u tri oblika. #'''Parenhim''' ima ćelije sa tankim [[primarni ćelijski zid\|primarnim zidom]] , koje obično ostaju žive nakon što sazriju. Parenhim tvori tkivo "punila" u mekim dijelovima biljaka, a obično je prisutan u [[kora (botanika) \|kori]], [[pericikl]], [[srž]] i [[medularna zraka (botanika) " \| medularne zrake]] u primarnoj [[stabljika\|stabljici]] i [[korijen]]u. # '''Kolenhimske''' ćelije imaju tanke primarne zidove, s nekim područjima sekundarnog zadebljanja. Pruža dodatnu mehaničku i strukturnu potporu, posebno u regijama novog rasta. # '''Sklerenhimske''' ćelije imaju debelu [[Lignin\| lignificiranu]] [[Sekundarni ćelijski zid\| sekundarne zidove]] i često uginu kada sazriju. Sklerenhim pruža biljci glavnu strukturnu potporu. {{sfn\|Mauseth\|2012\|pp=98–103}} ==Parenhim== '''Parenhim''' ([[starogrčki jezik\|stgrč.]] παρέγχυμα ''parenhima'', "visceralno meso", od παρεγχεῖν - ''parenhein'' = puniti, od παρα- ''para-'' = osim + ἐν - en = u + χεῖν - ''hein'' = puniti)<ref>{{cite book \|first1=Priscilla \|last1=LeMone \|first2=Karen \|last2=Burke \|first3=Trudy \|last3=Dwyer \|first4=Tracy \|last4=Levett-Jones \|first5=Lorna \|last5=Moxham \|first6=Kerry \|last6=Reid-Searl \|first7=Kamaree \|last7=Berry \|first8=Keryln \|last8=Carville \|first9=Majella \|last9=Hales \|first10=Nicole \|last10=Knox \|first11=Yoni \|last11=Luxford \|first12=Debra \|last12=Raymond \|year=2013 \|chapter=Parenchyma \|chapterurl=https://books.google.com/books?id=MDXiBAAAQBAJ&pg=RA1-PA48 \|page=G–18 \|title=Medical-Surgical Nursing \|publisher=Pearson Australia \|isbn=978-1-4860-1440-8}}</ref> je svestrano potporno tkivo koje u mehkim delovima biljaka uglavnom predstavlja tkivo "punila". Formira, između ostalog, [[korteks (botanika) \| korteks]] (vanjska regija) i [[srž]] (središnja regija) stabljika, korteks korijena, [[list#mezofil\| mezofil]] lišća, pulpu plodova i [[endosperm]] [[sjeme]]na. Ćelije parenhima su žive i mogu ostati [[meristem]]ske i u zrelosti - što znači da su sposobne za [[ćelijska dioba\|ćelijsku deobu]] ako su stimulirane. Imaju tanke i fleksibilne [[celuloza\|celulozne]] [[ćelijski zid\|ćelijske zidove]] i obično su [[poliedar]]ne. kada su zatvorene, ali mogu biti grubo sferne kada su izolirane od svojih susjeda. Ćelije parenhima uglavnom su velike. Imaju velike [[vakuola\|centralne vakuole]], koje ćelijama omogućuju skladištenje i regulaciju [[ion]]a, otpadnih proizvoda i [[voda\|vode]]. Tkivo specijalizovano za skladištenje hrane obično se sastoji od ćelija parenhima. [[slika:Plant cell types.svg\|Poprečni presjek lista sa različitim tipovima potpornog tkiva\|~~600px~~450px\|right]]▼ ▲[[slika:Plant cell types.svg\|Poprečni presjek lista sa različitim tipovima potpornog tkiva\|600px\|right]] Ćelije parenhima imaju različite funkcije: * Njihova glavna funkcija je ~~popravak.~~održavanje ~~{{Citat~~fizičke ječvrstoće ~~potreban~~[[habitus (biologija)\| ~~datum = oktobar 2019.}}~~habitusa]]: * U [[list]]ovima formiraju dva sloja [[list #mezofil\| mezofila]], ćelija neposredno ispod epiderme lista, koje su odgovorne za [[fotosinteza\|fotosintezu]] i razmjenu plinova.<ref name="Leaves">[http://www.botany.uwc.ac.za/sci_ed/grade10/anatomy/leaves.htm Leaves</ref> Ti se slojevi nazivaju palisadnim parenhimom i spužvastim mezofilom. Ćelije palisadn og parenhima mogu biti ili kuboidne ili izdužene. Parenhimske ćelije u [[List #mezofil\|mezofilu]] lišća su specijalizirane ćelije parenhima nazvane čelije hlorenhima (parenhimske stanice s [[~~loroplast~~hloroplast]]ima). Hlorenhimske ćelije nalaze se i u drugim dijelovima biljke. Parenhim ima više funkcija, kao što su: * skladištenje [[škrob]]a, [[bjelančevina]], [[masti]], [[ulja]] i [[voda\|vode]] u korijenu, [[gomolj]]ima (npr. [[krompir]]u), sjemenskom [[endosperm]]u (npr. [[žitarice]]) i [[kotiledon]]i (npr. [[mahunarke]] i [[kikiriki]]ji; * [[~~Sekrecija~~Lučenje]] (npr. ćelije parenhima u unutrašnjost [[smola\|smolnog]] kanala); * Popravak rana i potencijal za ponovnu [[meristem]]sku aktivnost; * Ostale specijalizirane funkcije kao što su [[aeracija]] ([[aerenhim]]a) grade provodne sudove i pomažu vodenim biljkama da lebde. Line 34 ⟶ 32: * Stelatni ili zvjezdasti (nalaze se u stabljikama biljaka i ima dobro razvijene međoćelijske zračne prostore); * Izduženi (nalazi se i u palisadnom tkivu listova); Režnjeviti (nalazi se u spužvastom i ~~palisad~~palisadnom ~~nommezofilnom~~mezofilnom tkivu nekih biljaka).<ref name="RayEic">Evert, Ray F; Eichhorn, Susan E. Esau's Plant Anatomy: Meristems, Cells, and Tissues of the Plant Body: Their Structure, Function, and Development. Publisher: Wiley-Liss 2006. {{ISBN\|978-0-471-73843-5}}</ref> == Kolenhim == ~~[[slika:Plant cell type collenchyma.png\|thumb\| Presjek kolwnhimskih ćelija]]~~ Kolenhimsko tkivo sastoji se od izduženih ćelija, nepravilno zadebljanih [[ćelijski zid\|ćelijskih zidova]]. Pružaju strukturnu potporu, posebno u rastu listova i listića. Kolenhimsko tkivo djeluje poput otpornih niti u stabljikama [[celer]]. Ćelije kolenhime obično su žive i imaju samo debeli [[primarni ćelijski zid]] od celuloze i [[pektin]]a. Debljina ćelijskog zida snažno je pod utjecajem mehaničkog napora biljke. Zidovi kolenhima u potresenim biljkama (pri oponašaju uticaja vetra i sl.), mogu biti 40–100% deblji od onih koji nisu potreseni. Postoje četiri glavne struktur kolenhima: Uglasti kolenhim (zadebljan na međućeliskim kontaktnim tačkama); * Tangentni kolenhim (ćelije su raspoređene u redove i zadebljane su na tangentama profila ćelijskog zida); * Godišnji kolenhim (jednolično zadebljali ćelijski zidovi); * Lakunski kolenhim (s međućelijskim prostorima). Ćelije kolenhime najčešće se nalaze pored vanjskih rastućih tkiva poput [[vaskularni kambij\|vaskularnog kambija]] i poznate su po povećavanju strukturne potpore i integriteta. Prva upotreba termina "kolenhim" potiče iz spisa [[Johann Heinrich Friedrich Link \|Johanna Linka] ] (1837) koji ga je koristio za opisivanje ljepljive tvari na polenu buljaka roda ''[[Bletia]]'' (''[[Orchidaceae]]''). Žaleći se na Linkovu pretjeranu nomenklaturu, [[Matthias Jakob Schleiden \| Schleiden]] (1839) šaljivo je ustvrdio da bi se izraz "kolenhim" mogao lakše upotrijebiti za opisivanje izduženih subepidermnih ćelija s neravnomjerno zadebljanim čelijskim zidovima. == Sklerenhim == [[slika:Plant cell type sclerenchyma fibers.png\|thumb\|Poprečni presjek sklerenhimskih vlakana]] Sklerenhim ([[starogrčki jezik\|stgrč.]] σκληρός -"sklērós" = teško) je tkivo koje biljke čini tvrdim i ukočenim. Sklerenhim je potporno tkivo biljaka. Postoje dvije vrste sklerenhimskih ćelija: vlaknaste i [[skleroid]]i. Njihov [[ćelijski zid]] sastoji se od [[celuloza\|celuloze]], [[hemiceluloza\|hemiceluloze]] i [[lignin]]a. Ćelije sklerenhima glavne su potporne ćelije u biljnim tkivima koja su se prestala izduživati. Vlaknasti sklerenhimi imaju veliku ekonomsku važnost, jer predstavljaju izvorni materijal za mnoge tkanine (npr. [[Lan]], [[konoplja]], [juta] i [[ramija]]). Za razliku od kolenhima, zreli sklerenhim sačinjavaju mrtve ćelije, s izrazito debelim ćelijskim zidovima ([[Sekundarni ćelijski zid\|sekundarni zidovi]]) koji čine do 90% ukupne ćelijske zapremine. To su čvrsti, debeli zidovi koji čine sklerenhim značajno jačim potpornim elementima u dijelovima biljke koji su se prestali izduživati. Razlika između vlakana i skleroida nije uvijek jasna: postoje prijelazi, ponekad čak i unutar iste biljke. Vlakna ili [[liko]] općenito su dugačke, vitke, takozvane prozenhimske ćelije, koje se obično javljaju u pramenovima ili snopovima. Takve snopove ili ukupne snopove stabljike kolokvijalno nazivamo vlaknima. Njihova velika nosivost i lahkoća kojom se mogu obrađivati, još od antike su pogodovali da budu izvorni materijal za brojne stvari, poput [[konopac]]a, [[tekstil \|tkanina]] i [[madrac]]a. Vlakna [[lan]]a ('' Linum usitatissimum '') poznata su u [[Evropa\|Evropi]] i [[Egpat\|Egiptu]] više od 3.000 godina, a ona od [[konoplja\|konoplje]] (''[[Cannabis sativa]]'') u [[~~<kina~~Kina\|Kini]] isto toliko dugo. Ta vlakna, kao i ona od [[juta\|jute]] (''Corchorus capsularis'') i [[ramja]] (''Boehmeria nivea '' i [[kopriva]]), izuzetno su mehka i elastična i posebno je prikladna za obradu u [[tekstil]]a. Glavni materijal ćelijskih zidova je [[celuloza]].▼ ~~[[slika:Plant cell type sclerenchyma fibers.png\|thumb\|Presjek sklerenhimskih vlakana]]~~ ▲Vlakna ili [[liko]] općenito su dugačke, vitke, takozvane prozenhimske ćelije, koje se obično javljaju u pramenovima ili snopovima. Takve snopove ili ukupne snopove stabljike kolokvijalno nazivamo vlaknima. Njihova velika nosivost i lahkoća kojom se mogu obrađivati, još od antike su pogodovali da budu izvorni materijal za brojne stvari, poput [[konopac]]a, [[tekstil \|tkanina]] i [[madrac]]a. Vlakna [[lan]]a ('' Linum usitatissimum '') poznata su u [[Evropa\|Evropi]] i [[Egpat\|Egiptu]] više od 3.000 godina, a ona od [[konoplja\|konoplje]] (''[[Cannabis sativa]]'') u [[<kina\|Kini]] isto toliko dugo. Ta vlakna, kao i ona od [[juta\|jute]] (''Corchorus capsularis'') i [[ramja]] (''Boehmeria nivea '' i [[kopriva]]), izuzetno su mehka i elastična i posebno je prikladna za obradu u [[tekstil]]a. Glavni materijal ćelijskih zidova je [[celuloza]]. Kontrastna su tvrda vlakna koja se uglavnom nalaze u [[monokotiledona]]. Tipski primjeri su vlakna mnogih vrsta porodice ''[[Poaceae]]'' (trave), [[agava]]: ''Agave sisalana'', npr.), [[ljiljan]]i (''[[Yucca]]'' ili ''Phormium tenax ''), ''Musa textilis'' i drugi. Njihovi ćelijski zidovi, osim celuloze sadrže, sarže i visok udio [[lignin]]a. Nosivost kod '' ''[[Phormium tenax]]'' iznosi čak 20–25 kg / mm², jednaka onoj kod dobre [[čelik\|čelične] žice (25 kg / mm²), ali vlakna se suze čim se na njega stavi preveliki pritisak, dok se žica izobličuje i ne kida prije naprezanja od 80 kg / mm². Zadebljanje ćelijskog zida proučavano je kod nekih vrsta roda ''[[Linum]]'' ([[ljiljan]]i). Počevši od središta vlakana, slojevi za zadebljanje sekundarnog zida se talože jedan poslije drugog. Rast na oba vrha ćelije vodi ka istodobnom produživanju. Tokom razvoja, slojevi sekundarnog materijala izgledaju poput cijevi, kod kojih je spoljni uvek duži i stariji od slijedećeg. Nakon završetka rasta, dijelovi koji nedostaju nadopunjuju se tako da zid ravnomjerno zadeblja do vrhova vlakana. Vlakna obično potiču iz [[meristem]]skog tkiva. [[Kambij]] i [[prokambij]] su njihovi glavni centri nastanka. Obično su povezani sa [[ksilem]]skim i [[floem]]skim vaskularnim snopovima. Vlakna ksilema su uvijek [[lignin\|lignificirana]], dok su ona iz floema [[celuloza\|celulozna]]. Postoje pouzdani dokazi o evolucijskom porijeklu ćelija vlakana iz [[traheida]]. Tokom evolucije pojačana je snaga zidova traheidnih ćelija, izgubljena je sposobnost da sprovode vodu, veličina stoma je smanjena. Vlakna koja ne pripadaju ksilemu su gola (izvan prstena kambija), koja su raspoređena u karakteristične obrasce na različitim mjestima izdanaka. Termib "sklerenhim" uveo je [[Mettenius]], 1865. Line 64 ⟶ 61: === Skleroidi === [[slika:Plant cell type sclerenchyma sclereid.png\|thumb\|Svježe skleroidna struktura]] [[slika:Dionysia kossinskyi sclereids.TIF\|thumb\|right\|Dugi, konusni skleroidi koji podržavaju rub lista ''Dionysia kossinskyi '']] Skleroidi su reducirani oblik sklerenhimskih ćelija, sa izrazito zadebljanim, lignificiranim zidovima. To su mali snopovi sklerenhimskog tkiva koji formiraju trajne slojeve, poput jezgara kod [[jabuka\|jabuke]] i krupne teksture kod [[kruška\|krušaka]] (''Pyrus communis''). Skleroidi su različitih oblika. Ćelije mogu biti izodijametrijske, prozenhimske, viličaste ili bogato razgranate. Mogu grupirati u snopove, mogu formirati kompletne cijevi koje se nalaze na periferiji ili se mogu pojaviti kao pojedinačne ćelije ili male grupe ćelija unutar [[parenhim]]skog tkiva. Ali u usporedbi s većinom vlakana, skleroidi su relativno kratki. Karakteristični primjeri su [[brahiskleroid]]i ili kamene ćelije (koje se tako zovu zbog velike tvrdoće) kruške i [[dunja]] (''Cydonia oblonga'') i one kod izdanaka ''[[Hoya carnosa]]'' “ („voštana biljka“). Ćelijski zidovi popunjavaju gotovo svu njihovu zapreminu. Rasprostranjenost zidova i postojanje razgranatih koštica jasno su vidljivi. Razgranate koštice poput ovih nazivaju se ''jami ramiformni''. Školjka mnogih sjemenki poput orašastih plodova, kao i okamenjene [[drupa\|drupe]] kao kod [[trešnja\| trešnje]] i [[šljiva\|šljive]] sačinjene su od skleroida. ,<ref name= "HOPG">Hill, J. Ben; Overholts, Lee O; Popp, Henry W. Grove Jr., Alvin R. Botany. A textbook for colleges. Publisher: MacGraw-Hill 1960~~{{page needed\|date=May 2015}}~~.</ref> ~~but~~ali ~~the~~moderna ~~modern~~preferencija ~~preference~~je ~~has~~dugo ~~long~~bila ~~been~~klasifikacija toepiderme ~~classify the epidermis as~~kao [[~~Epidermis~~epiderma (~~botany~~botanika)\|~~plant~~ ~~dermal~~biljno ~~tissue~~dermalno tkivo]]), ~~and~~a ~~parenchyma~~parenhima askao ~~ground~~potpornog ~~tissue~~tkiva.<ref name="RayEic">Evert, Ray F; Eichhorn, Susan E. Esau's Plant Anatomy: Meristems, Cells, and Tissues of the Plant Body: Their Structure, Function, and Development. Publisher: Wiley-Liss 2006. {{ISBN\|978-0-471-73843-5}}</ref> Ove se strukture koriste za zaštitu drugih ćelija. ==Također pogledajte== [[Tkiva]] [[Anatomija biljaka]] == Reference == Line 77 ⟶ 79: {{botanika}} ~~{{Biološko tkivo}}~~ [[Kategorija: Anatomija biljaka]] ~~[[Kategorija: Biljne ćelije]]~~ [[Kategorija:Tkiva]]

Razlika između verzija stranice "Mehaničko tkivo"