Politički sistemi
Ovaj članak ili neki od njegovih odlomaka nije dovoljno potkrijepljen izvorima (literatura, veb-sajtovi ili drugi izvori). |
Ovom članku potrebna je jezička standardizacija, preuređivanje ili reorganizacija. |
Teorijski osnov predstavničkog sistema nastao je u 18. vijeku, u djelima Monteskjea (“U duhu zakona”), Loka, Rusoa, Hobsa i drugih. Vizija predstavničkog sistema stvorena je na bazi teorijske kritike “starog režima” kao sistema monokratije zasnovanog na apsolutnoj vlasti monarha. Istaknuti su principi suvereniteta nacije i podjele vlasti na zakonodavnu, izvršnu i sudsku. Podjela vlasti treba osigurati sprečavanje zloupotrebe. Ovlaštenja pojedinih organa vlasti potrebno je konstituisati tako da “vlast zaustavlja vlast”, kako je istakao Monteskje u djelu “U duhu zakona”.
Politički sistem kao praksa razvija se spontano, usporedo sa razvojem društvenih i političkih događaja tokom posljednja 2 vijeka. Razvoj teorije političkog sistema ide sporije nego sama praktična afirmacija tog sistema.
U političkom sistemu, za razliku od ustavnog prava, bitno je područje odnosa društva prema procesu državnog odlučivanja ili odlučivanja unutar države. Naravno, radi se o savremenom društvu koje je prožeto mnoštvom najrazličitijih interesa i asocijacija koje stoje iza tih interesa.
Politički sistem javlja se na bazi praktične kritike predstavničkog sistema i njegove idealno zamišljenje sheme. Prostor za razvoj političkog sistema stvoren je kada se uvidjelo da zakon, koji je zamišljen kao izraz opće volje, nije saglasan sa stvarnim interesima građanina kao pojedinca.
Da bi se shvatio i izložio politički sistem, potrebno je u prvi plan staviti odnos ustava prema društvu kao cjelini, na način koji će obuhvatiti sve njegove ekonomske, kulturne, historijske, ideološke, tehničke i druge elemente. Na taj način se pokazuje da je politički sistem zapravo ukupna socijalna struktura u mjeri u kojoj je uključena u procese modernog političkog odlučivanja. Politički sistem kao nauka mora izraziti jedinstvo djelovanja svih aktera u stvaranju političkih odluka.
Politički sistem obuhvata sve agense političkog života, bez obzira na stepen ili motiv njihovog uticaja. U svakom slučaju, politički sistem predstavlja skup društvenih i političkih institucija koji je uvijek širi od države. Pojam političkog sistema redovno obuhvata i sve institucije, organizacije i asocijacije koje se formiraju u samom društvu i koji vrše određeni uticaj na donošenje i primjenu državnih odluka (zakona i podzakonskih akata). Ustvari, politički sistem u cjelini obuhvata sve institucije, organizacije i udruženja koji vrše određene uticaje na procese državnog odlučivanja odnosno procese stvaranja i ostvarivanja prava.
Dok ustavni sistem predstavlja skup ustavom utvrđenih institucija i odnosa, te predstavlja pretežno pravnu kategoriju, dotle politički sistem uz državu, obuhvata i skup političkih institucija koje ustavni sistem dozvoljava, ali ih ne spominje.
Definicije nastale u okviru tzv. Američke sistemske škole u svojoj osnovi sadrže povezanost inputa i autputa. Iz sfere društva prema procesima političkog udruživanja neprekidno se upućuju različita traženja u svrhu ostvarivanja određenih ciljeva. Država putem svojih odluka daje autoritativne odgovore na ta traženja. Jedan od najvažnijih predstavnika ove škole je D. Easton.
Prema definiciji M. Duverget-a, politički sistem je zapravo cjelina društvenog sistema posmatrana u njenim političkim aspektima.
Također pogledajte
urediVanjski linkovi
uredi