Ploča desne bočne strane japodske kamene urne iz Golubića

Ploča desne bočne strane japodske kamene urne iz Golubića kod Bihaća, Bosna i Hercegovina je arheološki nalaz sa početka rimske vladavine u ovim krajevima u I vijeku n.e. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, na sjednici održanoj od 6. do 12. maja 2003. godine u Sarajevu, donijela je odluku da se ulomak urne proglasi za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Martin Cherry, Amra Hadžimuhamedović (predsjedavajuća), Dubravko Lovrenović, Ljiljana Ševo i Tina Wik. Fragment japodske kamene urne nalazi se izložen u stalnoj izložbenoj postavci u zgradi regionalnog Muzeja Unsko-sanskog kantona u Bihaću.

Historija

Fragment ploče sa graviranim crtežima nađen je u sekundarnom položaju u grobu br. 44 nekropole u Dolovima u Golubiću, pri sistematskim iskopavanjima 1960. godine. Nekropola u Dolovima datovana je u kraj III i početak IV vijeka n.e. Na toj nekropoli su za mnoge grobove u obliku sanduka slaganih od kamenih ploča upotrebljeni spomenici sa neke starije nekropole u blizini. Fragment ploče sa crtežom okrenutim prema unutrašnjosti nalazio se na položaju lijeve bočne strane pored glave skeleta mlađeg ženskog lica.

Pounje je bilo centar izrade monumentalne sepulkralne kamene plastike, od koje su najbrojnije zastupljene japodske urne. Porijeklo i hronologija tih umjetničkih dijela još nisu u potpunosti rasvijetljeni. U periodu od III-I vijeka p.n.e. kod Japoda prevladava incineracija (spaljivanje pokojnika), koje se nastavlja i u I-II vijeku naše ere pod rimskom vlašću. Stoga hronološko određenje pomenutih urni još nije sa sigurnošću riješeno, mada preovladava mišljenje da pojedini primjerci, među kojima i ovaj iz Golubića, pripadaju tzv. starijoj grupi urni, oko početka rimske vladavine u ovim krajevima u I vijeku n.e

Opis

Ploča sa prikazom japodskih konjanika izrađena je od mekanog lokalnog kamena bihacita (lapora, muljike) pogodnog za obradu i otpornog na atmosferilije. Po obliku i položaju crteža, pripadala je desnoj bočnoj strani kamene urne sa sačuvanom izbočinom. Očuvane dimenzije su sljedeće: 0.98x0.42x0.10 m. Nedostaje dio u dužini od 0.32x0.08 m na donjem dijelu od izbočine do sredine stranice urne. Prema crtežima i opštem izgledu fragmenta vidi se da od dužine i visine prvobitne urne nije ništa oduzeto.

Prednju ornamentovanu stranu ploče pokrivaju tri predstave i okvir od pleternog ornamenta i obliku zavijutaka rađenih šestarom. Centralni položaj zauzima figura konjanika na konju u hodu na lijevo. Figura konja je jako izduženog tijela, male glave i povijenog vrata. Detalji (oko, uši, gubica, kopita, falus, konjska oprema) su precizno izrađeni. Nema predstave grive. Figura konjanika je nesrazmjerno mala u odnosu na figuru konja. Prikazana je u profilu. Detalji lica su izrađeni istim načinom kao na ploči iz Založja