Parapatrijska specijacija
Parapatrična specijacija[1] (grč. παρα - para = pokraj + πατρίς , πατρία – patria = otadžbina, domovina) se javlja u slučajevima kada se areali dviju ili više populacija međsobno djelimično preklapaju. U biogeografiji parapatrija ili paraotadžbina je međuodnos između organizama čiji se areali neznačajno preklapaju i glavnina areala im je blisko susjedna. Oni se zajedno javljaju samo u uskoj kontaktnoj zoni. Ovakva geografska distribucija je suprotna simpatriji (isti, zajednički areal), allopatriji ili peripatriji (dva slučaja odvojenih areala). Takva distribucija tokom vremena može uzrokovati specijaciju, u procesu koji se označava kao parapatrična specijacija.[2][3][4][5]
Model parapatrične specijacije
uredi
U ovom modelu specijacije, populacija jedne vrste ukljčuje jednu ili više različitih subpopulacija, sa biogeografsko malim, ali kontinuiranim preklapanjem ili sa minimalnom kontakt zonom između populacija. Ta minimalna kontaktna zona može biti posljedica nejednakog širenje ili distribucije, nepotpunih geografskih barijera ili različitih oblika ponašanja životinja, između ostalog. Parapatrčna distribucija populacija može dovesti do neslučajnog parenja i nejednakog protoka gena, koji onda može proizvesti do porasta dimorfizma između populacija. Parapatrijska specijaciju se razlikuje od alopatrijske (u kojoj je formirana apsolutna fizička barijeru između dvije populacije jedne vrste) i peripatrijske (u kojoj subpopulacija vrste ulazi u novu ekološku nišu koja postaje geografski izoliranom) i simpatrijsku specijaciju (u kojoj se javlja genetetićki polimorfizam unutar kontinuirane populacija sa jednakim protokom gena)
Pri parapatričnoj specijaciji postoji suštinska barijera neslučajnog parenja i različiti selekcijski pritisci, koji stvaraju nejednak protok gena. Ovakva specijacija podrazumijeva kulminaciju ovog neravnopravnog efekta toka gena, u kojem je genotipski dimorfizam između populacija rezultira u specijaciju populacija i redefinira ih kao dvije ili više sestrinskih vrsta.[6]
Također pogledajte
urediReference
uredi- ^ "Parapatric Speciation - an overview | ScienceDirect Topics". www.sciencedirect.com. Pristupljeno 13. 6. 2024.
- ^ Mayr E. (1970): Populatiomns, species, and evolution – An abridgment of Animal species and evolution. The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Massachussets and London, England, ISBN 0-674-69013-3.
- ^ Hadžiselimović R. (1986): Uvod u teoriju antropogeneze. Svjetlost, Sarajevo, ISBN 9958-9344-2-6.
- ^ Dobzhansky T. (1970): Genetics of the evolutionary process. Columbia, New York, ISBN 0-231-02837-7.
- ^ Mayr E. (2000): The growth of biological thought – Diversity, evolution, and inheritance, 11th printing, first: Copyright © 1982. The Belknap Press of Harvard University Press Cambridge (Mass.), London (England) , ISBN 0-674-36445-7; ISBN 0-674-36446-5.
- ^ Berberović Lj., Hadžiselimović R. (1977): Rječnik nauke o evoluciji. Svjetlost, Sarajevo.