Masakr u Šahovićima
Masakr u Šahovićima bio je masakr bošnjačkog stanovništva sela Šahovići (današnje Tomaševo u Crnoj Gori) i susjednih sela na području Donjeg Kolašina. Počinila ga je 9. i 10. novembra 1924. od 2.000 pravoslavaca iz Kolašina i Bijelog Polja koja je tražila osvetu za ranije ubistvo Boška Boškovića, guvernera oblasti, a počinili su ga i crnogorski Zeleni. Masakr su potakle glasine koje su ciljale lokalne muslimane, vođu Jusufa Mehonjića kao počinioca. Vremenom se saznalo da su Boškovića ubili pripadnici rivalskog klana Rovčani. Nakon masakra mnogi muslimani su pobjegli iz regije.
| Masakr u Šahovićima | |
|---|---|
| Lokacija | Šahovići |
| Datum | 9-10 novembra 1924 |
| Mrtvih | 600-900 |
| Žrtve | bošnjački civili |
| Počinioci | Pravoslavci iz Bijelog Polja i Kolašina |
Pozadina
uredi
Motiv masakra bilo je ubistvo Boška Boškovića, načelnika Kolašinskog sreza. Boškovića su u zasjedi ubili nepoznati napadači 7. novembra 1924, dok je putovao iz Mojkovca u Šahoviće. U tom periodu u većem dijelu Donjeg Kolašina djelovala je grupa antijugoslovenskih pobunjenika. Njihov vođa bio je Jusuf Mehonjić, kačak i član Odbora za narodnu odbranu Kosova[1] iz Šahovića.[2][3] Lokalne crnogorske vlasti optužile su Jusufa Mejonjića, iako je on u trenutku ubistva bio u Albaniji,[4] i stanovništvo Šahovića da je aktivno učestvovalo u ubistvu Boškovića i istog dana je izdato naređenje da se oduzme svo oružje u posjedu stanovništva Šahovića i Pavinog Polja. Bošković je sahranjen 9. novembra 1924. U govorima na njegovoj sahrani pravoslavno stanovništvo Šahovića optužilo je muslimansko stanovništvo Šahovića za njegovu smrt. Adil Zulfikarpašić ističe da su Šahovići i Pavino Polje razoružani dva dana prije masakra. Lokalne vlasti su 7. novembra 1924. uhapsile 31 muškarca iz Šahovića.[5] Nakon masakra, ispostavilo se da su ubice Boškovića članovi klana iz Rovca, njegovog rivalskog plemena.[2]
Masakr
uredi
Zulfikarpašić je zaključio da su masakr počinili naoružani ljudi iz Kolašina i Bijelog Polja koji su koordinirali napad na Šahoviće i Pavino Polje na liniji fronta širine 19 km.[6] Postoje različite procjene broja žrtava. Neki izvori procjenjuju 600,[2][7] dok neki izvori i do 900, a svi ističu da je među žrtvama bilo mnogo žena i djece.[8] Prema zvaničnom izvještaju, masakr su počinili mještani sela Polja u Kolašinu, članovi bratstva ubijenih Boškovića, koji su ubili 120 bošnjaka, a spalili i opljačkali 45 kuća.[9]
Masakr je opisao i Milovan Đilas u knjizi Zemlja bez pravde, na osnovu svjedočenja njegovog oca Nikole, koji je učestvovao u masakru:
U Šahovićima vlasti su obavijestile osvetnike da se grupa muslimana, koja je pod zaštitnim pritvorom pod izgovorom da im je život u opasnosti, premješta u Bjelo Polje. Crnogorci su ih čekali na vjerovatnom mjestu i masakrirali u blizini groblja Šahoviči. Ubijeno je pedesetak istaknutih muslimana... Ono što je posebno uznemirilo ustaljene običaje nisu toliko sama ubistva, koliko način na koji su izvršena. Nakon što su ti zarobljenici u Šahovićima pokošeni, jedan naš mještanin Sekula je išao od leša do leša i kidao im ligamente na petama. Tako se u selu radi sa volovima nakon što ih udari sjekira, da ne ustaju ako ožive... Bebe su uzimane iz naručja majkama i sestrama i klane pred njihovim očima... Muslimanskim vjerskim vođama su počupane brade i urezani krstovi na čela...[10]
— Milovan Đilas, Zemlja bez pravde
Posljedice
urediBošnjački uglednici i poglavari iz Šahovića koji su preživjeli masakr napisali su memorandum kralju Aleksandru I. U nedostatku odgovarajuće reakcije jugoslavenske vlasti, svi muslimani iz Šahovića su emigrirali iz svog sela, većinom u Bosnu i Hercegovinu. Mnogi muslimani sa područja Bijelog Polja pobjegli su iz regije i emigrirali u Tursku.[2]
Reference
uredi- ^ Neziri, Zymer Ujkan (2020). Lahutarët e Sanxhakut të Pazarit të R. Instituti Albanologjik, Prishtinë. str. 69.
- ^ a b c d Morrison, Kenneth (2018). Nationalism, Identity and Statehood in Post-Yugoslav Montenegro. Bloomsbury Publishing. str. 56. ISBN 1474235190.
- ^ Komnenić-Džaković, Jelisavka; Đurović, Žarko (1994). U spomen Vukomanu Džakoviću. Stručna knjiga. str. 21.
- ^ Neziri, Zymer Ujkan (2020). Lahutarët e Sanxhakut të Pazarit të R. Instituti Albanologjik, Prishtinë. str. 71.
- ^ Историјски записи. с.н. 1986. str. 150.
- ^ Zulfikarpašić, Adil (1984). Bosanski pogledi: nezavisni list muslimana Bosne i Hercegovine u iseljeništvu, 1960-1967. Bosanski Inst.
- ^ Vulliamy, Ed (1994). Seasons in Hell: Understanding Bosnia's War. Simon & Schuster, Limited. str. 35. ISBN 978-0-671-71345-4.
A wave of violence was unleashed against Muslims in the early 1920s. Three thousand extrajudicial murders were chronicled in 1924 in eastern Herzegovina alone, 600 of them during the massacre of two villages, Sahovici and Pavino Polje.
- ^ Hajdaparšić, Raif (1996). Kolašinska kapetanija i bošnjački narod. Udruženje Bošnjaka Porijeklom iz Sandžaka. str. 112.
- ^ Rastoder, Šerbo (2000). Političke stranke i Crnoj Gori 1918-1929. Conteco-Bar. str. 554.
- ^ The South Slav Journal. Dositey Obradovich Circle. 1983. str. 8.
Dodatna literatura
uredi- Rastoder, Šerbo (2011). Kad su vakat kaljali insani: Šahovići 1924. Almanah. ISBN 978-86-85575-27-3.
- Alamanah, 45–46, ISSN 0354-5342, pages: 299–365, Podgorica, 2009